W raporcie pt. Apetyt maleje wraz ze wzrostem podatków, czyli kilka słów o opodatkowaniu niezdrowej żywności eksperci CRIDO przyjrzeli się opodatkowaniu żywności z perspektywy wsparcia przez ustawodawcę zdrowych nawyków żywieniowych – zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Niezdrowa żywność, czyli jaka?
Formalnie nie ma zdefiniowanych kryteriów, które pozwoliłyby na ustalenie, które z produktów stanowią zdrowe, a które niezdrowe jedzenie. Nie ulega jednak wątpliwości, że żywność zawierająca tzw. puste kalorie oraz składniki takie jak: cukier, sól czy tłuszcz, może oddziaływać negatywnie na zdrowie człowieka.
W ramach walki z otyłością oraz celem promocji zdrowych nawyków żywieniowych, coraz więcej państw wprowadza podatek od niezdrowej żywności. Takim przykładem jest podatek chipsowy / hamburgerowy na Węgrzech, którym obłożono żywność oraz napoje o wysokiej zawartości substancji takich jak: cukier, sól, węglowodany oraz kofeina. Z kolei Francuzi mają „swój” podatek od cukru, który oznacza opodatkowanie stawką 7,53 euro na hektolitr napojów, w których znajduje się więcej niż 5 g cukru na 100 ml. Dla przykładu podatek od cukru znajdującego się w cenie puszki popularnego napoju wynosi we Francji 7,5 eurocenta. Z najnowszych przykładów warto wspomnieć o Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdzie w 2018 roku opodatkowano specjalną daniną napoje o dużej zawartości cukru.
Nowa matryca stawek VAT nie bez wad
- System podatkowy obowiązujący w Polsce przewiduje instrumenty oddziałujące na opodatkowanie niezdrowej i zdrowej żywności – tłumaczą eksperci CRIDO. Zwracają uwagę, że obecna struktura stawek VAT dla artykułów żywnościowych pełna jest jednak absurdów. - Bo czym racjonalnie wytłumaczyć zróżnicowanie opodatkowania wody w postaci naturalnej (8 proc.) i butelkowanej (23 proc.), chipsów ziemniaczanych (8 proc.) i kukurydzianych (23 proc.) lub jabłek (5 proc.) i bananów (8 proc.). Dlaczego cukier opodatkowany jest 8-proc. stawką VAT, a czekolada już 23-proc. stawką VAT – pytają?
Taka sytuacja występuje od dobrych kilku lat. Według zapewnień Ministerstwa Finansów wszystko ma się zmienić i zostać uporządkowane od 2020 r. za sprawą nowej matrycy stawek VAT. O ile jednak wśród projektowanych zmian niemało jest przykładów, które faktycznie uproszczają system stawek VAT, o tyle trudniej już szukać przykładów, które wskazywałyby na troskę o zdrowie konsumentów.
Zobacz również: Wiążące Informacje Stawkowe – projekt wymaga poprawek >>
Nowa matryca stawek przyniesie też podwyżkę VAT >>
Eksperci CRIDO wskazują, że 5 do 23 proc. wzrośnie VAT na owoce morza, które postrzegane są jako jeden z najzdrowszych rodzajów pokarmów. Innym przykładem są wyroby piekarskie i ciastkarskie, które obecnie objęte są trzema stawkami VAT: 5, 8 i 23 proc. Ich zastosowanie uzależnione jest jednak od szeregu czynników, m.in. terminu przydatności do spożycia czy obecności konserwantów. Według nowej matrycy stawek VAT wszystkie wyroby piekarskie i ciastkarskie mają być opodatkowane tą sama stawką 5-proc. Zdaniem ekspertów CRIDO, największym jednak absurdem wydaje się być opodatkowanie stawką 5-proc. - słonych przekąsek, w tym chipsów. Zaskakująco wygląda też opodatkowanie wody - nowa matryca stawek VAT nie zmienia bowiem obowiązującej obecnie praktyki, zakładającej, że dla wody butelkowanej właściwą stawką VAT jest 23-proc. Wśród pozytywnych zmian warto wymienić ujednolicenie do poziomu 5-proc. stawki dla wszystkich owoców.
Zobacz również: Czy przekazanie żywności podlega opodatkowaniu VAT? >>
- Stawki VAT są idealnym instrumentem, za pomocą którego można określać, które z produktów zaleca się do spożycia (poprzez objęcie ich niższą stawką podatku), a nad zakupem których lepiej dwa razy się zastanowić (obciążając je stawką podstawową, tj. 23-proc.). Instrument ten nie jest jednak aktualnie w pełni wykorzystywany. Co więcej, wiele wskazuje, że tak będzie również po 2020 roku. Obecna oraz projektowana matryca stawek VAT nie dają bowiem zbyt wielu dowodów by twierdzić, że za ich pomocą państwo w jakikolwiek sposób chce wpłynąć na styl odżywiania Polaków. Faktycznie, projektowane przepisy znacząco upraszczają system stawek VAT i wydaje się, że w dużym stopniu ograniczą problemy przedsiębiorców w zakresie prawidłowego przyporządkowania stawki VAT dla ich towaru. Próżno jednak doszukiwać się przykładów wskazujących na to, że nowa matryca stawek VAT ma na celu kształtować zdrowe nawyki żywieniowe Polaków – mówi Roman Namysłowski, partner zarządzający odpowiedzialny za zespół podatkowy w CRIDO.
Pełna wersja raportu wraz ze szczegółowymi wnioskami jest dostępna do pobrania na crido.pl.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
