Spór koncentrował się wokół przesłanek przedłużenia terminu zwrotu różnicy podatku od towarów i usług. Zdaniem WSA w Warszawie, organy podatkowe nie wykazały w sposób dostateczny podstaw odsunięcia w czasie zwrotu różnicy podatku. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w skardze kasacyjnej twierdził, że w świetle art. 87 ust. 2 ustawy o VAT w związku z art. 274b par. 1 ordynacji podatkowej przedłużenie terminu zwrotu VAT wymaga jedynie zasygnalizowania istniejących wątpliwości w oparciu o uprawdopodobnione przesłanki, a nie wskazywania dowodów kwestionujących zasadność zwrotu podatku, do czego w istocie - według organu - prowadziło stanowisko sądu pierwszej instancji. W ocenie organu podatkowego, należało uznać uzasadnienie postanowienia przedłużającego termin zwrotu różnicy podatku. Z jego treści jasno bowiem wynikało, że powodem jego wydania były wątpliwości związane z koniecznością zbadania pochodzenia towaru i poprawności rozliczeń z faktycznym przebiegiem transakcji, a także brak zakończenia weryfikacji rozliczenia w ramach czynności sprawdzających.
Dłuższa weryfikacja musi być uzasadniona
NSA nie podzielił tych argumentów. Uznał, że brak było podstaw do twierdzenia, jakoby sąd pierwszej instancji błędnie wyłożył treść art. 87 ust. 2 ustawy o VAT w związku z art. 274b par. 1 ordynacji. WSA w Warszawie, odwołując się do utrwalonych w orzecznictwie poglądów, przyznał, że organ - przedłużając termin - nie musi wykazywać istnienia dowodów przemawiających za niezasadnością zwrotu podatku. Musi natomiast wykazać, że istnieją okoliczności decydujące o potrzebie dalszej weryfikacji zasadności takiego zwrotu.
Zobacz również: WSA: Organ podatkowy musi sprawdzić kwestię przedawnienia >>
Jak podkreślił NSA, na gruncie tej sprawy przedmiotem kontrowersji pozostawała ocena zastosowania przywołanych regulacji przez organ podatkowy, a nie ich interpretacja. W tym kontekście, według NSA, sąd pierwszej instancji, określając wymogi uzasadnienia, jakim powinno odpowiadać postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku od towarów i usług, trafnie położył nacisk na wyjątkowy charakter omawianej instytucji. W ocenie NSA, mimo iż art. 87 ust. 2 ustawy o VAT daje możliwość prolongowania zwrotu podatku, to rozwiązanie takie stanowi istotną ingerencję w prawo do zwrotu nadwyżki VAT, a więc w prawo będące fundamentalnym czynnikiem gwarantującym realizację podstawowych cech konstrukcyjnych tego podatku, tj. zasady neutralności i proporcjonalności.
Dłuższy termin zwrotu tylko wyjątkowo
Korzystanie z możliwości przedłużenia terminu zwrotu podatku, jako odstępstwo od zasady zwrotu w terminie określonym ustawowo, powinno być zatem zastrzeżone dla sytuacji wyjątkowych, w których prawo podatnika musi ustąpić potrzebie ochrony interesów budżetowych państwa. Ten szczególny charakter analizowanej instytucji, niewątpliwie dolegliwej dla podatnika, pociąga za sobą określone obowiązki po stronie organu podatkowego. W konsekwencji odroczenie zwrotu VAT powinno być należycie i wyczerpująco uzasadnione, tak by nie było wątpliwości, że w danej sprawie rzeczywiście istnieje konieczność dokonania dodatkowej weryfikacji zasadności zwrotu różnicy podatku zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT.
Sama prewencja to za mało
W ocenie NSA, dopuszczalność przedłużenia terminu zwrotu podatku nie może być odczytywana jako blankietowe, prewencyjne upoważnienie do opóźniania realizacji praw podatnika. Tym samym organy podatkowe, wykazując przesłanki zastosowania powołanego wyżej przepisu, powinny nie tylko wskazać na potrzebę zbadania określonych okoliczności (określając jakie czynności w tym celu zostaną lub zostały podjęte), ale także wyjaśnić źródło zaistniałych wątpliwości. Innymi słowy, powinny w szczególności wykazać, co wzbudziło ich wątpliwość (np. wskazać na istniejące rozbieżności, czy nieścisłości lub braki w materiale dowodowym) i wytłumaczyć dlaczego uznały, że istnieje potrzeba dalszej weryfikacji (wyroki NSA: z 29 stycznia 2019 r. - I FSK 2268/18; z 12 grudnia 2018 r. - I FSK 1840/18). Tylko takie uzasadnienie postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu VAT może sprostać wymogom procesowym przewidzianym w ordynacji podatkowej, w tym zasadzie przekonywania (art. 124) i zasadzie budowania zaufania do organów podatkowych (art. 121 par. 1), a w konsekwencji uchronić organ przed zarzutem nadużywania konstrukcji przedłużenia terminu zwrotu różnicy podatku.
Wyrok NSA z 20 marca 2019 r., sygn. akt I FSK 97/19
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
