W praktyce podwyższanie podatków dokonywane jest niejednokrotnie kuchennymi drzwiami. Wystarczy bowiem ograniczyć koszty uzyskania przychodów by przy tych samych stawkach płacony był wyższy podatek dochodowy. Tak też stanie się od 2017 r. Na szczęście, w przypadku tej zmiany, podwyżka może być stosunkowo łatwo wyeliminowana przez samych podatników. Aby jednak tak się stało należy przygotować się do zmian, ale nawet wówczas wystąpią obszary, w których będą pojawiały się wątpliwości.
Zapłata a podatkowe koszty uzyskania w 2016 r.
W aktualnym, jeszcze do końca 2016 r., stanie prawnym, sposób, w jaki dokonywana jest zapłata, generalnie nie wywiera wpływu na możliwość ujmowania wydatków w kosztach. Owszem, prawodawca wymaga aby w przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcami o łącznej wartości stanowiącej równowartość 15.000 euro zapłata była dokonywana z wykorzystaniem rachunków bankowych, jednak naruszenie takiego obowiązku nie oddziałuje w żaden szczególny sposób na podatkowe koszty uzyskania przychodu.
Nawet jeżeli w pewnych warunkach warunek zapłaty jest koniecznym dla rozliczenia kosztów (np. odsetki) albo termin jej dokonania wpływa na moment ujęcia kosztu w rachunku podatkowym (np. wynagrodzenia pracownicze), to już sama forma nie ma znaczenia dla kosztów. Jednak już niebawem forma płatności, przynajmniej w przypadku niektórych transakcji, będzie miała kluczowe wręcz znaczenie.
Kiedy zapłata poprzez rachunek będzie konieczna?
Z nowym rokiem, tradycyjnie już, modyfikowane są m.in. ustawy podatkowe. Tym razem, aby dojść do zmiany, musimy w pierwszej kolejności przybliżyć sobie to, jak zmodyfikowany będzie przepis traktujący o formie zapłaty w przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcami. Otóż, istotnie (bo na chwilę obecną ponad czterokrotnie) obniżony zostanie limit, przekroczenie którego wiązało się będzie z koniecznością zapłaty w inny sposób niż w formie gotówki.
Od 1 stycznia 2017 r. przedsiębiorcy nabywający świadczenia od innych przedsiębiorców będą zobligowani do regulowania zobowiązań wykorzystując rachunek płatniczy w każdym tym przypadku, w którym, bez względu na ilość płatności, wartość transakcji przekroczy równowartość 15.000 zł. Co ciekawe, o ile do końca 2016 r. prawodawca żąda by zapłaty były regulowane za pośrednictwem rachunku bankowego nie wskazując na inne formy płatności bezgotówkowych, o tyle od 2017 r. katalog form płatności jest poszerzany. Od 2017 r. zapłata do transakcji powyżej 15.000 zł może być dokonana za pomocą rachunku płatniczego. Zatem, w tym zakresie nastąpi poszerzenie o inne niż bankowe rachunki płatnicze. Do tej kategorii zaliczane są np. rachunki kart kredytowych, czy rachunki do płatności przez internet. Jednocześnie trzeba przypomnieć, że niektóre rachunki bankowe nie są z kolei płatniczymi (np. niektóre rachunki oszczędnościowe), gdyż one w istocie nie służą dokonywaniu płatności.
Sposób zapłaty a koszt podatkowy
Dotychczasowy brak bezpośrednich skutków fiskalnych uchybienia wymogowi zapłaty powodował, że wymóg taki był stosowany z dużą „tolerancją". Począwszy od roku podatkowego 2017, w obu ustawach o podatkach dochodowych zamieszczona będzie regulacja, której zadanie sprowadzi się do limitowania kosztów. Podatnicy nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodu kosztu w tej części, w jakiej płatność zostanie dokonana z naruszeniem wymogów postawionych przez prawodawcę w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zatem, kosztem nie będzie wydatek, jeżeli wartość transakcji przekroczy równowartość 15.000 zł, a podatnik dokona zapłaty z pominięciem rachunku płatniczego. Ważnym przy tym jest to, że wyłączenie z kosztów ma zastosowanie zarówno do „bieżących" kosztów jak i do amortyzacji. Jeżeli podatnik ujmie wydatek w kosztach, a dopiero później dokona zapłaty uchybiając oczekiwaniu prawodawcy, będzie musiał wyłączyć koszt w miesiącu, w którym została dokonana płatność z pominięciem rachunku płatniczego.
Pamiętać przy tym trzeba, że prawodawca nie nakazuje wyłączać z rachunku podatkowego tych kosztów, w przypadku których zapłata przekracza 15.000 zł – decyduje cała wartość transakcji. Zatem, jeżeli wartość całej transakcji przekracza 15.000 zł to aby cały wydatek był kosztem, nawet najmniejsza jego część nie może być dokonana z pominięciem rachunku płatniczego. Trzeba także zauważyć, że wielu przedsiębiorców reguluje swoje zobowiązania poprzez systemy pośredniczące w płatnościach takie jak PayPal. W tym przypadku MF potwierdza, że będzie to równoznaczne z zapłatą poprzez rachunek płatniczy i tak poniesione koszty nie będą wyłączone z kosztów uzyskania przychodu. Wymogi takie są stawiane również wówczas, gdy podatnik stosuje podatkową księgę przychodów i rozchodów, oraz gdy jest ona dla niego prowadzona przez biuro rachunkowe – księgowy musi uzyskać informację o rzeczywistym sposobie zapłaty.
Kompensata i barter a koszty uzyskania przychodów
Biorąc pod uwagę konstrukcję nowych regulacji należy spodziewać się, że wątpliwości wystąpią wówczas, gdy zobowiązania wygaszane są w innej formie niż pieniężna: poprzez kompensatę lub gdy świadczenie ma charakter barteru. Czy w takiej sytuacji wydatki mogą być kosztem pomimo niewykorzystania rachunku płatniczego? Według mnie, intencją prawodawcy nie było ograniczenie czy wyeliminowanie z obrotu gospodarczego legalnych instytucji kompensaty i barteru lecz ograniczenie płatności gotówkowych. Stąd uważam, że barter i kompensata nie będą eliminowały kosztów. Czy jednak zgodzą się z tym organy? Czas pokaże. Na ten moment MF wydało wyjaśnienia, że przepisy, o których tu mowa, nie będą miały zastosowania do innych form zapłaty, a więc barteru i kompensaty, gdyż ze swojej natury nie mają charakteru płatności. Trzeba mieć nadzieję, że takie podejście będzie respektowane przez organy podatkowe oraz sądy.
