Powierzenie muzeum w depozyt kolekcji mieści się w pojęciu "używania" w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT. Takie stanowisko wyraził NSA w wyroku z 29 kwietnia 2011 r., I FSK 654/10.

Podatnik planuje wydanie kolekcji obrazów swojemu wierzycielowi w zamian za spłatę zadłużenia. Przy nabyciu kolekcji podatnikowi nie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego. Obecnie kolekcja obrazów jest zaewidencjonowana w księgach rachunkowych.

W przedmiotowej sprawie kwestię sporną stanowił okres używania kolekcji dzieł sztuki przez podatnika, bowiem ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "używanie". Zdaniem podatnika wydanie kolekcji podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług jako towaru używanego. W pewnym okresie kolekcja nie była jednak używana przez podatnika, bowiem była przechowywana w muzeum. Zdaniem organu podatkowego to właśnie okres przechowywania kolekcji w muzeum nie może być wliczony do okresu używania towaru, o jakim mowa w art. 43 ust. 2 ustawy o VAT. Wymóg używania towaru z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT odnosi się bowiem bezpośrednio do zbywcy i dotyczy faktycznego używania towaru, a przez używanie – według Słownika języka polskiego – należy rozumieć: posługiwanie się, wykorzystywanie czegoś w charakterze narzędzia.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA, który uznał, że stosowanie w tym przypadku wykładni językowej, opierającej się na słownikowej definicji pojęcia użytego przez ustawodawcę, może doprowadzić na manowce. Zdaniem Sądu odkodowując określenie "używanie", zawarte w art. 43 ust. 2 ustawy o VAT, należy przede wszystkim uwzględnić specyfikę poszczególnych towarów.

Kolekcja obrazów i innych dzieł sztuki może być używana w zróżnicowany sposób. Nie tylko poprzez eksponowanie w siedzibie spółki. "Używaniem" kolekcji będzie również przechowywanie w magazynach spółki. Także oddanie w depozyt muzeum nie będzie wyzbyciem się przez podatnika "używania" kolekcji. W odniesieniu do dzieł sztuki, zwłaszcza dużej wartości częstą formą ich dysponowania jest powierzanie wyspecjalizowanym jednostkom kultury, takim jak muzea, czy galerie sztuki. W ten sposób istnieje możliwość udostępniania tych dzieł szerszej grupie społeczeństwa. Jednocześnie podatnik ma zwiększoną pewność w zakresie bezpieczeństwa tej kolekcji przed zniszczeniem lub kradzieżą oraz fachową pomoc konserwatorów sztuki. Także przez "używanie" w znaczeniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT należy rozumieć przechowywanie kolekcji dzieł sztuki w sejfie bankowym.

Michał Malinowski