1. Wprowadzenie
Na osobach wykonujących zawód doradcy podatkowego i na osobach prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego ciąży obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone swoim klientom (art. 44 ust. 1 i 2 u.d.p.). Obowiązkowym ubezpieczeniem nie są objęte wszystkie szkody jakie mogą zostać wyrządzone w trakcie świadczenia usług, lecz jedynie te, które powstały przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p.
Obowiązek ubezpieczenia ciąży na doradcach podatkowych bez względu na formę, w jakiej wykonują swój zawód (we własnym imieniu i na własny rachunek, czy w ramach spółek niemających osobowości prawnej) i jest obowiązkiem ustawowym, co oznacza, że o konieczności zawierania tego typu ubezpieczenia zdecydował ustawodawca. Obowiązek ten sformułowany został w rozdziale 7 u.d.p. Głównym uzasadnieniem dla jego wprowadzenia była ochrona interesów podmiotów korzystających z usług doradcy podatkowego. Szczególny charakter świadczonych usług, dotyczący głównie środków finansowych i zobowiązań podatkowych podmiotów będących klientami doradców podatkowych, wymaga bowiem szczególnego zabezpieczenia, tym bardziej, że polski system prawa podatkowego jest niestabilny i niespójny, a to dodatkowo zwiększa ryzyko popełnienia błędu przez doradcę. Obszerność prawa podatkowego i jej zawiłość przemawiają zatem za celowością wprowadzenia przedmiotowej regulacji prawnej ustalającej obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów świadczących usługi w zakresie doradztwa podatkowego.
Wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia OC dla korporacji zawodowej doradców podatkowych nie jest nową regulacją prawną. Od wielu lat obowiązkiem takim objęci są m.in. adwokaci i radcowie prawni.
2. Zakres podmiotowy obowiązku ubezpieczenia
Zgodnie z ustawą (art. 44 i 45 u.d.p.) obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej podlegają:
1) doradcy podatkowi,
2) osoby prawne uprawnione do wykonywania doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 4 ust. 1 u.d.p., zatrudniające doradców podatkowych,
3) adwokaci, radcowie prawni i biegli rewidenci zatrudniający doradców podatkowych, jeżeli nie ubezpieczyli się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu tych zawodów.
Zgodnie z art. 44 ust. 2 u.d.p. ubezpieczenie to obejmuje odpowiedzialność osób trzecich, z pomocą których doradca podatkowy wykonuje czynności doradztwa podatkowego lub którym wykonanie tych czynności powierza.
Ponadto w niektórych sytuacjach konieczne może być zawarcie umowy ubezpieczenia uzupełniającego. Dzieje się tak w przypadkach, gdy warunki i zakres ubezpieczenia zawartego przez osobę, o której mowa w art. 6 ust. 3 u.d.p. oraz art. 29 ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394), w państwie, w którym wykonywała ona czynności z zakresu doradztwa podatkowego, nie odpowiadają warunkom i zakresowi ubezpieczenia określonym w art. 44 u.d.p. (zob. art. 44a u.d.p.).
3. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia
Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p., czyli
1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
2) prowadzenie w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
3) sporządzanie w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie oraz,
4) reprezentowania podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1
Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej doradców podatkowych nie obejmuje szkód powstałych przy wykonywaniu innych czynności. Nie oznacza to jednak braku możliwości ubezpieczenia się przez doradcę od odpowiedzialności cywilnej na wypadek wyrządzenia szkody z tego właśnie tytułu. Wiele firm ubezpieczeniowych oferuje tzw. rozszerzony zakres ubezpieczenia, w którego skład wchodzą np. ochrona ubezpieczeniowa w zakresie czynności określonych w art. 2 ust. 1a u.p.d. działalności naukowo-dydaktycznej i szkoleniowej w zakresie doradztwa podatkowego i rachunkowości, czy prowadzenia rozliczeń i doradztwa w zakresie innych zobowiązań (np. ZUS).
4. Ogólne warunki ubezpieczenia
Ustawodawca w rozdziale 7 u.d.p. nałożył na doradcę podatkowego obowiązek ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej, nie określając przy tym szczegółowych warunków, jakim ubezpieczenie to powinno odpowiadać. W art. 46 u.d.p. uprawnienie to delegował na rzecz ministra właściwego do spraw instytucji finansowych (czyli Ministra Finansów), który zobowiązany został, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Doradców Podatkowych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 44 u.d.p., terminu powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalnej sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia. Przy wydawaniu przedmiotowego rozporządzenia minister właściwy do spraw instytucji finansowych, zobowiązany był do wzięcia pod uwagę w szczególności specyfiki wykonywanego zawodu doradcy podatkowego oraz zakresu realizowanych zadań.
Uprawnienie powyższe wykonane zostało rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe (Dz. U. Nr 211, poz. 2065), zwanym dalej rozporządzeniem.. Rozporządzenie nie określa ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, ani nie zawiera zakresu praw i obowiązków ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń. Regulacje te, tak jak i inne podstawowe zasady, jakim powinny odpowiadać umowy ubezpieczenia OC doradców podatkowych znajdują się bowiem w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) – dalej ustawa o ubezpieczeniach.
Art. 9 ustawy o ubezpieczeniach zawiera ogólny zakres umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Zgodnie z nim umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków. Umowa ta obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność.
5. Data zawarcia umowy ubezpieczenia
Umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC zawierana jest indywidualnie przez każdy ubezpieczający się podmiot, na jego wniosek złożony wybranemu zakładowi ubezpieczeń, wykonującemu działalność ubezpieczeniową w zakresie tego ubezpieczenia (art. 5 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach). Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje, zgodnie z § 3 rozporządzenia, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania czynności doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p. W odniesieniu do doradców podatkowych, którzy zawiesili wykonywanie zawodu, obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu ponownego rozpoczęcia wykonywania czynności doradztwa podatkowego.
6. Czas trwania umowy ubezpieczenia
Z treści § 5 obowiązującego przed dniem 1 stycznia 2004 r. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2002 r. wynikało, że umowa ubezpieczenia OC zawierana była na okres 12 miesięcy i jeżeli doradca podatkowy, nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu, na jaki umowa została zawarta, nie powiadomił pisemnie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, przyjmowało się, że została zawarta kolejna umowa ubezpieczenia OC na następne 12 miesięcy. Obecne rozporządzenie nie zawiera już takiej regulacji, co oznacza brak automatyzmu w zawieraniu kolejnych umów.
7. Zakres czasowy odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
O wyborze zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta zostanie umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC decyduje sam ubezpieczający. Ważne jest aby zakład ubezpieczeń, któremu złożony zostanie stosowny wniosek posiadał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tego typu działalności ubezpieczeniowej. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach zakład ubezpieczeń nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego (o ile w ramach prowadzonej działalności ubezpieczeniowej zawiera takie umowy ubezpieczenia), a tym samym nie może odmówić przejęcia odpowiedzialności. Odpowiedzialność ta trwa przez okres wskazany w umowie i kończy się z upływem ostatniego dnia tego okresu (art. 12 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach). Podkreślenia wymaga fakt, że w przypadku opłacania składki ubezpieczeniowej w ratach, niezapłacenie przez ubezpieczonego lub ubezpieczającego raty składki w terminie oznaczonym przez zakład ubezpieczeń nie powoduje ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
8. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności
Przepis art. 43 ust. 1 u.d.p. stanowi, że w razie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p. (czyli czynności doradztwa podatkowego), doradca podatkowy (osoba prawna uprawniona do wykonywania doradztwa podatkowego) oraz osoby, z których pomocą czynności te doradca wykonuje lub którym powierza ich wykonanie, ponoszą odpowiedzialność za szkodę na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - dalej k.c. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego (zob. art. 43 ust. 2 u.d.p.).
W zakresie przesłanek odpowiedzialności oraz sposobu stwierdzenia, ustalenia wysokości oraz naprawienia szkody u.d.p. ustawa nie niesie zatem treści normatywnej.
Do zasad określonych w Kodeksie cywilnym odwołuje się także ustawa o ubezpieczeniach (art. 22).
9. Suma gwarancyjna
Suma gwarancyjna to kwota, która stanowi górny zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Jej wysokość wskazuje maksymalną granicę odszkodowania, jakie może zostać wypłacone osobom korzystającym z usług podmiotów ubezpieczonych. W stosunku do doradców podatkowych Minister Finansów określił minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, na równowartość w złotych 10 000 euro, czyli na dotychczasowym poziomie. Kwota ta ustalana jest przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta (§ 4 rozporządzenia).
10. Przesłanki odpowiedzialności doradcy podatkowego za szkodę
Odpowiedzialność doradcy podatkowego za wyrządzoną szkodę kształtuje się na zasadach odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.). Przesłankami odpowiedzialności doradcy podatkowego są:
1) poniesienie szkody przez wierzyciela (podatnika, płatnika, inkasenta korzystającego z usług doradcy podatkowego),
2) spowodowanie szkody na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika (doradcę podatkowego),
3) istnienie związku przyczynowego pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą,
4) istnienie winy dłużnika (doradcy podatkowego).
Tomasz Krywan, Aleksandra Kurczewska
Na osobach wykonujących zawód doradcy podatkowego i na osobach prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego ciąży obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone swoim klientom (art. 44 ust. 1 i 2 u.d.p.). Obowiązkowym ubezpieczeniem nie są objęte wszystkie szkody jakie mogą zostać wyrządzone w trakcie świadczenia usług, lecz jedynie te, które powstały przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p.
Obowiązek ubezpieczenia ciąży na doradcach podatkowych bez względu na formę, w jakiej wykonują swój zawód (we własnym imieniu i na własny rachunek, czy w ramach spółek niemających osobowości prawnej) i jest obowiązkiem ustawowym, co oznacza, że o konieczności zawierania tego typu ubezpieczenia zdecydował ustawodawca. Obowiązek ten sformułowany został w rozdziale 7 u.d.p. Głównym uzasadnieniem dla jego wprowadzenia była ochrona interesów podmiotów korzystających z usług doradcy podatkowego. Szczególny charakter świadczonych usług, dotyczący głównie środków finansowych i zobowiązań podatkowych podmiotów będących klientami doradców podatkowych, wymaga bowiem szczególnego zabezpieczenia, tym bardziej, że polski system prawa podatkowego jest niestabilny i niespójny, a to dodatkowo zwiększa ryzyko popełnienia błędu przez doradcę. Obszerność prawa podatkowego i jej zawiłość przemawiają zatem za celowością wprowadzenia przedmiotowej regulacji prawnej ustalającej obowiązek ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów świadczących usługi w zakresie doradztwa podatkowego.
Wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia OC dla korporacji zawodowej doradców podatkowych nie jest nową regulacją prawną. Od wielu lat obowiązkiem takim objęci są m.in. adwokaci i radcowie prawni.
2. Zakres podmiotowy obowiązku ubezpieczenia
Zgodnie z ustawą (art. 44 i 45 u.d.p.) obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej podlegają:
1) doradcy podatkowi,
2) osoby prawne uprawnione do wykonywania doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 4 ust. 1 u.d.p., zatrudniające doradców podatkowych,
3) adwokaci, radcowie prawni i biegli rewidenci zatrudniający doradców podatkowych, jeżeli nie ubezpieczyli się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu tych zawodów.
Zgodnie z art. 44 ust. 2 u.d.p. ubezpieczenie to obejmuje odpowiedzialność osób trzecich, z pomocą których doradca podatkowy wykonuje czynności doradztwa podatkowego lub którym wykonanie tych czynności powierza.
Ponadto w niektórych sytuacjach konieczne może być zawarcie umowy ubezpieczenia uzupełniającego. Dzieje się tak w przypadkach, gdy warunki i zakres ubezpieczenia zawartego przez osobę, o której mowa w art. 6 ust. 3 u.d.p. oraz art. 29 ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394), w państwie, w którym wykonywała ona czynności z zakresu doradztwa podatkowego, nie odpowiadają warunkom i zakresowi ubezpieczenia określonym w art. 44 u.d.p. (zob. art. 44a u.d.p.).
3. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia
Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p., czyli
1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
2) prowadzenie w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
3) sporządzanie w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie oraz,
4) reprezentowania podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1
Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej doradców podatkowych nie obejmuje szkód powstałych przy wykonywaniu innych czynności. Nie oznacza to jednak braku możliwości ubezpieczenia się przez doradcę od odpowiedzialności cywilnej na wypadek wyrządzenia szkody z tego właśnie tytułu. Wiele firm ubezpieczeniowych oferuje tzw. rozszerzony zakres ubezpieczenia, w którego skład wchodzą np. ochrona ubezpieczeniowa w zakresie czynności określonych w art. 2 ust. 1a u.p.d. działalności naukowo-dydaktycznej i szkoleniowej w zakresie doradztwa podatkowego i rachunkowości, czy prowadzenia rozliczeń i doradztwa w zakresie innych zobowiązań (np. ZUS).
4. Ogólne warunki ubezpieczenia
Ustawodawca w rozdziale 7 u.d.p. nałożył na doradcę podatkowego obowiązek ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej, nie określając przy tym szczegółowych warunków, jakim ubezpieczenie to powinno odpowiadać. W art. 46 u.d.p. uprawnienie to delegował na rzecz ministra właściwego do spraw instytucji finansowych (czyli Ministra Finansów), który zobowiązany został, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Doradców Podatkowych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 44 u.d.p., terminu powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalnej sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia. Przy wydawaniu przedmiotowego rozporządzenia minister właściwy do spraw instytucji finansowych, zobowiązany był do wzięcia pod uwagę w szczególności specyfiki wykonywanego zawodu doradcy podatkowego oraz zakresu realizowanych zadań.
Uprawnienie powyższe wykonane zostało rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe (Dz. U. Nr 211, poz. 2065), zwanym dalej rozporządzeniem.. Rozporządzenie nie określa ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, ani nie zawiera zakresu praw i obowiązków ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń. Regulacje te, tak jak i inne podstawowe zasady, jakim powinny odpowiadać umowy ubezpieczenia OC doradców podatkowych znajdują się bowiem w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) – dalej ustawa o ubezpieczeniach.
Art. 9 ustawy o ubezpieczeniach zawiera ogólny zakres umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Zgodnie z nim umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków. Umowa ta obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność.
5. Data zawarcia umowy ubezpieczenia
Umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC zawierana jest indywidualnie przez każdy ubezpieczający się podmiot, na jego wniosek złożony wybranemu zakładowi ubezpieczeń, wykonującemu działalność ubezpieczeniową w zakresie tego ubezpieczenia (art. 5 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach). Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje, zgodnie z § 3 rozporządzenia, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania czynności doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p. W odniesieniu do doradców podatkowych, którzy zawiesili wykonywanie zawodu, obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje najpóźniej w dniu ponownego rozpoczęcia wykonywania czynności doradztwa podatkowego.
6. Czas trwania umowy ubezpieczenia
Z treści § 5 obowiązującego przed dniem 1 stycznia 2004 r. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2002 r. wynikało, że umowa ubezpieczenia OC zawierana była na okres 12 miesięcy i jeżeli doradca podatkowy, nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu, na jaki umowa została zawarta, nie powiadomił pisemnie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, przyjmowało się, że została zawarta kolejna umowa ubezpieczenia OC na następne 12 miesięcy. Obecne rozporządzenie nie zawiera już takiej regulacji, co oznacza brak automatyzmu w zawieraniu kolejnych umów.
7. Zakres czasowy odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
O wyborze zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta zostanie umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC decyduje sam ubezpieczający. Ważne jest aby zakład ubezpieczeń, któremu złożony zostanie stosowny wniosek posiadał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tego typu działalności ubezpieczeniowej. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach zakład ubezpieczeń nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego (o ile w ramach prowadzonej działalności ubezpieczeniowej zawiera takie umowy ubezpieczenia), a tym samym nie może odmówić przejęcia odpowiedzialności. Odpowiedzialność ta trwa przez okres wskazany w umowie i kończy się z upływem ostatniego dnia tego okresu (art. 12 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach). Podkreślenia wymaga fakt, że w przypadku opłacania składki ubezpieczeniowej w ratach, niezapłacenie przez ubezpieczonego lub ubezpieczającego raty składki w terminie oznaczonym przez zakład ubezpieczeń nie powoduje ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
8. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności
Przepis art. 43 ust. 1 u.d.p. stanowi, że w razie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.p. (czyli czynności doradztwa podatkowego), doradca podatkowy (osoba prawna uprawniona do wykonywania doradztwa podatkowego) oraz osoby, z których pomocą czynności te doradca wykonuje lub którym powierza ich wykonanie, ponoszą odpowiedzialność za szkodę na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - dalej k.c. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego (zob. art. 43 ust. 2 u.d.p.).
W zakresie przesłanek odpowiedzialności oraz sposobu stwierdzenia, ustalenia wysokości oraz naprawienia szkody u.d.p. ustawa nie niesie zatem treści normatywnej.
Do zasad określonych w Kodeksie cywilnym odwołuje się także ustawa o ubezpieczeniach (art. 22).
9. Suma gwarancyjna
Suma gwarancyjna to kwota, która stanowi górny zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Jej wysokość wskazuje maksymalną granicę odszkodowania, jakie może zostać wypłacone osobom korzystającym z usług podmiotów ubezpieczonych. W stosunku do doradców podatkowych Minister Finansów określił minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, na równowartość w złotych 10 000 euro, czyli na dotychczasowym poziomie. Kwota ta ustalana jest przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta (§ 4 rozporządzenia).
10. Przesłanki odpowiedzialności doradcy podatkowego za szkodę
Odpowiedzialność doradcy podatkowego za wyrządzoną szkodę kształtuje się na zasadach odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.). Przesłankami odpowiedzialności doradcy podatkowego są:
1) poniesienie szkody przez wierzyciela (podatnika, płatnika, inkasenta korzystającego z usług doradcy podatkowego),
2) spowodowanie szkody na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika (doradcę podatkowego),
3) istnienie związku przyczynowego pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą,
4) istnienie winy dłużnika (doradcy podatkowego).
Tomasz Krywan, Aleksandra Kurczewska