Wspólne rozliczenie z małżonkiem jest jedną z najpopularniejszych form rozliczania podatku dochodowego przez osoby fizyczne. W niektórych przypadkach można uzyskać dużą obniżkę podatku do zapłaty. Trzeba jednak spełnić szereg warunków.
Kiedy wspólne rozliczenie jest korzystne
Najprościej rzecz ujmując, wspólne opodatkowanie korzystne jest w przypadku, gdy dochody małżonków podlegałyby opodatkowaniu według stawek w różnych progach podatkowych (12 proc. oraz 32 proc.). Wspólne rozliczenie polega bowiem na tym, że podatek oblicza się po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód, a podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.
Dagmara Leonik, doradca podatkowy, menedżerka w zespole People Advisory Services w EY Polska zwraca uwagę, że wspólne rozliczenie warto rozważyć, gdy jeden z małżonków w ogóle nie ma dochodu albo zarabia mało, a dochód drugiego wpada w drugi przedział skali podatkowej. Dzięki wspólnemu rozliczeniu drugi z małżonków może zapłacić podatek według stawki 12 proc., właściwej dla pierwszego przedziału skali.
Podaje przykład, w którym tylko jeden z małżonków zarabia i osiąga roczne przychody 156 tys. zł brutto. Drugi nie pracuje i nie ma żadnych dochodów. W tej sytuacji łączny podatek obliczony zostanie według pierwszego przedziału skali podatkowej. Gdyby zarabiający małżonek rozliczał się sam, zapłaciłby podatek według wyższej stawki. Indywidualnie zapłaciłby 14 516 zł podatku. Przy wspólnym zeznaniu podatek wyniesie 8593 zł, czyli 5923 zł mniej.
Takiej korzyści nie osiąga się natomiast przy zarobkach podobnej wysokości. Jeśli przykładowo jeden z małżonków ma roczne przychody 108 tys. zł brutto, a drugi 96 tys. zł brutto, to wspólnie zapłacą 13 204 zł podatku. Jeśli rozliczą się indywidualnie, pierwszy zapłaci 7223 zł, a drugi 5981 zł, czyli razem również 13 204 zł. Nie ma więc żadnej różnicy, czy rozliczą się razem czy osobno.
Warunki wspólnego rozliczenia
By skorzystać z preferencji, trzeba spełnić kilka warunków. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o PIT wspólne rozliczenie jest możliwe, jeżeli małżonkowie pozostawali w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:
- przez cały rok podatkowy albo
- od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego - w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego.
To oznacza, że podatnicy nie muszą pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok. Wystarczy że małżeństwo zostało zawarte np. w grudniu 2023 r.
Podatnicy nie skorzystają jednak z preferencji, jeśli np. po kilku latach małżeństwa ustanowili w 2023 r. rozdzielność majątkową.
Łączne opodatkowanie małżonków ma zastosowanie, zgodnie z art. 6 ust. 3a ustawy o PIT, również do:
- małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
- małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w RP, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej
– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium RP przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75 proc. całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Wykluczony podatek liniowy i ryczałt
Łączne opodatkowanie jest wykluczone, gdy chociażby jeden z małżonków:
1) stosuje przepisy:
- art. 30c ustawy o PIT, czyli o podatku liniowym 19 proc., lub
- ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z wyjątkiem najmu prywatnego opodatkowanego ryczałtem (według stawek 8,5 i 12,5 proc.)
– w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;
2) podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie, gdy mają np. dochody z pracy, a dodatkowo jednej z nich rozlicza ryczałt od najmu prywatnego.
- Opodatkowanie ryczałtem przychodów z najmu prywatnego, nie wyklucza wspólnego rozliczenia dochodów z pracy – potwierdza Ministerstwo Finansów.
Wspólne rozliczenie małżonków jest też możliwe w sytuacji, gdy jeden z nich przez cały 2023 r. miał zawieszoną działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym i :
- nie osiągnął w ramach niej żadnego przychodu,
- nie ponosił również żadnych kosztów uzyskania przychodów,
- nie był zobowiązany lub uprawniony do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów,
- nie był zobowiązany lub uprawniony do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń.
Umożliwia to obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. nowelizacja ustawy o PIT.
Jak składa się oświadczenie o wspólnym rozliczeniu
Kolejnym warunkiem jest złożenie oświadczenia w formie pisemnej, że za dany rok małżonkowie korzystają ze wspólnego opodatkowania dochodów. Oświadczenie składa się w deklaracji PIT – wystarczy zaznaczyć w deklaracji kwadrat „wspólne rozliczenie z małżonkiem”. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Wspólny PIT także po śmierci jednego z małżonków
Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być złożony przez podatnika, który pozostawał w związku małżeńskim w roku podatkowym, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego albo zmarł po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego za ten rok. Składając zeznanie roczne wykazując łączne opodatkowanie ze zmarłym małżonkiem (art. 6a ustawy o PIT), trzeba również pamiętać o spełnieniu niektórych warunków, o których była mowa wcześniej. Mowa tutaj np. o osiąganych przez zmarłego podatnika przychodów z tytułu działalności gospodarczej opodatkowanej tzw. podatkiem liniowym. Fakt ten uniemożliwi skorzystanie z omawianej preferencji. Podatnik, który w zeznaniu rocznym złożył wniosek o wspólne opodatkowanie ze zmarłym małżonkiem nie może dodatkowo dokonać rozliczenia, korzystając z preferencji właściwej dla osoby samotnie wychowujących dziecko.
Ubezwłasnowolnienie wyklucza preferencję
Wspólne rozliczenie nie jest jednak możliwe w przypadku ubezwłasnowolnienia męża lub żony, które jest często konieczne do leczenia i prowadzenia spraw osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Potwierdzeniem tego jest m.in. interpretacja z 26 maja 2023 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.283.2023.3.MKA). Dyrektor KIS stwierdził, że ubezwłasnowolnienie powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej.
- Jest to głęboko niesprawiedliwe. Ustawodawca przeoczył taką sytuację, a umożliwił przecież wspólne opodatkowanie małżonków, nawet jeśli m.in.: jeden z małżonków zmarł w trakcie roku podatkowego, małżeństwo zostało zawarte w trakcie roku, jeden z małżonków ma rezydencję podatkową w kraju UE czy nie uzyskał dochodów. Zasadnym i przywracającym stan sprawiedliwości podatkowej byłaby nowelizacja art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych poprzez umożliwienie małżonkom wspólnego opodatkowania dochodów, z których jeden jest ubezwłasnowolniony – mówi Grzegorz Sadura, doradca podatkowy.
Czytaj również: Ubezwłasnowolnienie małżonka a prawo do wspólnego rozliczenia >>
Czytaj również: Ulga dla samotnego rodzica dopiero po orzeczeniu rozwodu >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
