Jakie konsekwencje wywoła na gruncie VAT przedpłata na nieokreślone konkretnie dostawy?

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy PodatkowegoFirma z Norwegii złożyła zamówienie na kilka partii produktów, które będą wysyłane do klienta w kilkunastu dostawach wg harmonogramu na przestrzeni 8 miesięcy. Nabywcą na fakturach sprzedaży będzie firma norweska, jednak produkty mogą być wysyłane zarówno do Norwegii, jak i do krajów UE lub do Polski. Adresy dostaw na dzień złożenia zamówienia nie są znane i klient będzie podawał je przed wysyłką. Na poczet dostaw otrzymamy zaliczkę w wysokości 20% zamówienia.Z jaką stawką VAT powinniśmy zafakturować otrzymaną zaliczkę?Jak należy rozliczać ww. zaliczkę przy poszczególnych dostawach do różnych krajów?

Odpowiedź:
Przedpłata na nieokreślone konkretnie dostawy nie mieści się w pojęciu zaliczki na gruncie VAT i nie podlega opodatkowaniu.

Uzasadnienie:
Wydaje się, że zaliczki na poczet przyszłych dostaw, bez określenia jednak ich miejsca, są na tyle nieokreślone, że nie można uznać ich za zaliczki na gruncie podatku VAT. Obowiązek podatkowy na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) powstaje jedynie wówczas, gdy zapłata dokonana przed wykonaniem dostawy następuje w sytuacji, gdy wszelkie okoliczności mające znaczenie dla zaistnienia zdarzenia podatkowego, tzn. przyszłej dostawy, są jednoznacznie i niezmiennie określone pod względem podmiotowym i przedmiotowym, a nie ma ona jedynie charakteru zabezpieczającego wykonanie, nie do końca jeszcze sprecyzowanej, czynności opodatkowanej. Nie jest więc wystarczające określenie przedmiotu dostawy, bowiem konieczne jest, dla określenia skutków podatkowych, ustalenie miejsca tej dostawy (kraj, UE, państwo trzecie) by ustalić zdarzenie podatkowe, jakie zajdzie w wykonaniu tej czynności (dostawa krajowa, WDT, eksport). W efekcie zaliczka na nieokreślone konkretnie dostawy nie podlega opodatkowaniu VAT.
Podobnie wypowiedział sie m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 11 stycznia 2012 r., III SA/Wa 1269/11 czy Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 21 lutego 2006 r., C-419/02).
Niemniej jednak należy zauważyć, że preferencyjne opodatkowanie takiej zaliczki mogłoby nastąpić jedynie w przypadku, gdyby same dostawy spełniały warunki dla WDT czy eksportu. Zasadą będzie więc opodatkowanie zaliczki stawką 23%, co powoduje, że zastosowanie powyższych zasad wiąże się z ryzykiem prawidłowej oceny określoności przedmiotu dostaw. Należałoby wiec zalecać w tym przypadku wystąpienie o indywidualną interpretację, dającą ochronę w przypadku późniejszego uznania przez organ podatkowy, że przedmiot dostawy był jednak dostatecznie określony.

Krzysztof Klimek, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego