Jesteśmy spółdzielnią mieszkaniową. Członkowie spółdzielni mają własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu. Do dnia dzisiejszego, ani jeden lokal mieszkalny nie został wyodrębniony.
Jak postąpić w sytuacji, gdy właściciel mieszkania zgłosił do administracji, że wynajął swoje mieszkanie na biuro, firmie prowadzącej działalność gospodarczą?
Czy spółdzielnia jako płatnik podatku od nieruchomości ma obowiązek naliczyć od powierzchni tego mieszkania podatek od nieruchomości wg stawki podwyższonej (działalność gospodarcza)?

Na jakiej podstawie obciążyć właściciela mieszkania podwyższonym podatkiem? Czy potrzebne jest oficjalna zmiana statusu tego mieszkania na lokal użytkowy, żeby policzyć stawki podatku od nieruchomości jak od działalności gospodarczej, czy wystarczy samo zgłoszenie?
Spółdzielnia ma w tym przypadku obowiązek naliczenia podatku od nieruchomości wg stawki właściwej dla lokali zajętych na potrzeby działalności gospodarczej.
Obciążenia właściciela mieszkania "podwyższonym" podatnikiem powinno następować w sposób przewidziany w statucie spółdzielni.
Z podatkowego punktu widzenia oficjalna zmiana statusu mieszkania nie jest konieczna.
Lokale mieszkalne zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej podlegają opodatkowaniu podatkiem do nieruchomości wg specjalnej (wyższej) stawki podatku od nieruchomości (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm. – dalej u.p.o.l.). Nie ma więc wątpliwości co do tego, że spółdzielnia jako podatnik przedmiotowego podatku ma w analizowanym przypadku obowiązek płacić go wg "podwyższonej stawki".
Powołany przepis jest niejako potwierdzeniem faktu, iż rzeczywiste zajęcie lokalu mieszkalnego na cele działalności gospodarczej wcale nie musi się wiązać z formalną zmianą statusu tego mieszkania. Gdyby działalność gospodarcza mogła być prowadzona wyłącznie w tzw. lokalach użytkowych, ustawodawca nie wyodrębniałby dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości "lokali mieszkalnych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej".
Kwestie związane z formalnym przekształceniem statusu lokalu, wynikającym ze zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, to zagadnienia prawa budowlanego. W myśl art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) – dalej pr. bud., przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki, bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń. Ustawodawca zawiera tu otwarty katalog sytuacji, w których należy dokonać formalnej zmiany statusu lokalu (np. z mieszkalnego na użytkowy). W oparciu jednak o przytoczone tu dyspozycje uprawnione jest twierdzenie, iż sam fakt wynajęcia mieszkania na biuro nie musi wiązać się z koniecznością dokonywania takich zmian – choć przy zaistnieniu określonych przesłanek (jak choćby wymienionych w powołanym przepisie art. 71 pr. bud.) ich dokonanie może okazać się konieczne. Kwestie związane ze zmianą sposobu użytkowania obiektów były niejednokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Uwzględniając fakt, że zagadnienie to nie stanowi meritum analizowanego problemu odsyłam w tymże zakresie do zapadłych w podobnych sprawach rozstrzygnięć sądowych (wyroki NSA w Warszawie z dnia 30 kwietnia 1999 r., SA 690/97, oraz z dnia 26 marca 1999 r., SA 532/97).

Z podatkowego punktu widzenia sam fakt, czy lokal zostanie przekształcony na użytkowy czy też będzie pozostawał jako lokal mieszkalny nie ma większego znaczenia. W jednym bowiem jak i w drugim przypadku, w sytuacji wynajęcia lokalu na biuro konieczne będzie jego opodatkowanie podatkiem od nieruchomości wg stawki przynależnej dla lokali związanych z działalnością gospodarczą (wniosek z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b u.p.o.l.).
Dla celów podatku od nieruchomości wystarczy jedynie wykazanie w deklaracji podatkowej powierzchni przedmiotowego lokalu jako zajętej na prowadzenie działalności gospodarczej.
Kwestię sposobu obciążenia osoby dysponującej własnościowym spółdzielczym prawem do lokalu należy rozstrzygnąć w oparciu o zapisy statutu spółdzielni. W myśl bowiem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.), członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.