Podatnik prowadzący działalność gospodarcza opłaca składki ZUS w pełnej wysokości. Czy istnieją przepisy wyjaśniające, kiedy taka osoba powinna zaksięgować zapłacone składki, tzn. kiedy może ujmować je w kosztach bezpośrednio, razem z innymi kosztami, a kiedy w deklaracji PIT? Co jest korzystniejsze?
W przypadku składek ZUS należy odrębnie rozpatrywać każdy ich rodzaj. Inaczej bowiem rozlicza się składki na ubezpieczenia społeczne, inaczej na ubezpieczenie zdrowotne, a jeszcze inaczej składki na Fundusz Pracy. Składki na ubezpieczenia społeczne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania lub odliczane od dochodu, składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być odliczone wyłącznie od podatku, a składki na Fundusz Pracy mogą być zaliczane do kosztów uzyskania.
Przedsiębiorcy opłacają co do zasady trzy rodzaje składek, które wywołują odmienne skutki podatkowe. W przypadku składek na ubezpieczenia społeczne podatnik ma dwie możliwości. Po pierwsze bowiem może zaliczać omawiane składki do kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 u.p.d.o.f. Jednocześnie, w myśl art. 23 ust. 1 pkt 55a u.p.d.o.f., nie zalicza się do kosztów uzyskania nieopłaconych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek określonych w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), w części finansowanej przez płatnika składek. Alternatywą jest dokonywanie odliczeń od dochodu. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f., podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu m.in. kwot składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych: a) zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, b) potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika - odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. O tym, co wybrać przesądza przede wszystkim kondycja firmy. Jeżeli bowiem firma przynosi straty, a podatnik ma dodatkowe źródła przychodu (np. stosunek pracy), nie ma sensu pogłębiać straty - składki z działalności można bowiem odliczyć od dochodu z innych źródeł. Będzie to szczególnie opłacalne, gdy dochody inne niż z działalności gospodarczej opodatkowane są według wyższej stawki, niż dochody z działalności gospodarczej. W przypadku natomiast, gdy firma jest dochodowa i jest to jedyne źródło dochodu, to, czy podatnik będzie zaliczał składki do kosztów, czy też będzie je odliczał od dochodu nie ma większego znaczenia - w obu przypadkach skutek będzie ten sam. W przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne podatnik nie może zaliczać ich do kosztów uzyskania. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 58 u.p.d.o.f., do kosztów uzyskania nie zalicza się składek na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconych w roku podatkowym przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jednocześnie jednak w myśl art. 27b u.p.d.o.f. podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.): a) opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, b) pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. W efekcie składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być wyłącznie odliczane od podatku. W przypadku składek na Fundusz Pracy (FP) spełniają one warunki do zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Jednocześnie jednak - na mocy art. 23 ust. 3d u.p.d.o.f. omawiane składki mogą być kosztem dopiero w momencie ich zapłaty.
W przypadku składek ZUS należy odrębnie rozpatrywać każdy ich rodzaj. Inaczej bowiem rozlicza się składki na ubezpieczenia społeczne, inaczej na ubezpieczenie zdrowotne, a jeszcze inaczej składki na Fundusz Pracy. Składki na ubezpieczenia społeczne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania lub odliczane od dochodu, składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być odliczone wyłącznie od podatku, a składki na Fundusz Pracy mogą być zaliczane do kosztów uzyskania.
Przedsiębiorcy opłacają co do zasady trzy rodzaje składek, które wywołują odmienne skutki podatkowe. W przypadku składek na ubezpieczenia społeczne podatnik ma dwie możliwości. Po pierwsze bowiem może zaliczać omawiane składki do kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 u.p.d.o.f. Jednocześnie, w myśl art. 23 ust. 1 pkt 55a u.p.d.o.f., nie zalicza się do kosztów uzyskania nieopłaconych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek określonych w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), w części finansowanej przez płatnika składek. Alternatywą jest dokonywanie odliczeń od dochodu. Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f., podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu m.in. kwot składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych: a) zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, b) potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika - odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. O tym, co wybrać przesądza przede wszystkim kondycja firmy. Jeżeli bowiem firma przynosi straty, a podatnik ma dodatkowe źródła przychodu (np. stosunek pracy), nie ma sensu pogłębiać straty - składki z działalności można bowiem odliczyć od dochodu z innych źródeł. Będzie to szczególnie opłacalne, gdy dochody inne niż z działalności gospodarczej opodatkowane są według wyższej stawki, niż dochody z działalności gospodarczej. W przypadku natomiast, gdy firma jest dochodowa i jest to jedyne źródło dochodu, to, czy podatnik będzie zaliczał składki do kosztów, czy też będzie je odliczał od dochodu nie ma większego znaczenia - w obu przypadkach skutek będzie ten sam. W przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne podatnik nie może zaliczać ich do kosztów uzyskania. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 58 u.p.d.o.f., do kosztów uzyskania nie zalicza się składek na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconych w roku podatkowym przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jednocześnie jednak w myśl art. 27b u.p.d.o.f. podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.): a) opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, b) pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. W efekcie składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być wyłącznie odliczane od podatku. W przypadku składek na Fundusz Pracy (FP) spełniają one warunki do zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Jednocześnie jednak - na mocy art. 23 ust. 3d u.p.d.o.f. omawiane składki mogą być kosztem dopiero w momencie ich zapłaty.