Tym razem tematyka wydarzenia skupiona była wokół problematyki kontroli podatkowej przeprowadzanej przez różnego rodzaju organy skarbowe wobec przedsiębiorców. Prelegentami byli radca prawny Dariusz Zalewski oraz Andrzej Melezini, doktorant w Katedrze Finansów Publicznych i Prawa Finansowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Prowadzący seminarium specjalizują się w problematyce procedur kontrolnych organów skarbowych, są autorami kilkudziesięciu artykułów naukowych w tym zakresie, w tym książki „Kontrola podatkowa przedsiębiorców” wydanej przez Wolters Kluwer Polska. Promocja II wydania tej ostatniej książki odbyła się w trakcie majowej prelekcji.
W czasie seminarium prelegenci omówili szereg praktycznych zagadnień związanych z praktyką stosowania procedur kontrolnych przez organy skarbowe. W pierwszej części seminarium prowadzonej przez Pana Dariusza Zalewskiego omówiony został zakres przedmiotowy i podmiotowy stosowania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w kontroli podatkowej przedsiębiorców. Następnie przedstawiane były konkretne przykłady stosowania przepisów przedmiotowej ustawy w zależności od rodzaju podmiotu i zakresu prowadzonej działalności. Jest to o tyle istotne, że skutkiem jest stosowanie lub nie wielu uprawnień przyznanych przedsiębiorcom w przedmiotowej ustawie.
Kolejnym z omówionych tematów stała się kwestia składania sprzeciwów przez przedsiębiorców w trakcie prowadzonych wobec nich kontroli podatkowych. Zastosowanie przez podatników wspomnianej instytucji może skutecznie zablokować prowadzenie kontroli przez organy skarbowe. Niemniej z zaprezentowanych rezultatów badań, przeprowadzonych specjalnie na potrzeby seminarium, wynika, że sprzeciwy są wykorzystywane przez przedsiębiorców nader rzadko. W 2011 r. w toku kontroli podatkowych prowadzonych przez organy kontroli skarbowej i organy podatkowe złożono jedynie 31 sprzeciwów. Ponadto przedsiębiorcy złożyli 35 sprzeciwów w toku postępowań podatkowych, które uznane zostały za niezasadne, gdyż z instytucji powyższej można korzystać jedynie w trakcie kontroli podatkowej.
Szczególne zainteresowanie uczestników spotkania wywołały kwestie związane z prowadzeniem książki kontroli. Temat ten rzadko jest poruszany w piśmiennictwie i trafia na wokandę sądów administracyjnych. Tymczasem WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 6 lutego 2012 r., I SA/Gl 905/11, uznał, że prowadzenie kontroli, bez prawidłowego jej wszczęcia (uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli i umieszczenia takiego uzasadnienia w książce kontroli), skutkuje poważnymi zastrzeżeniami co do legalności zebranych w trakcie kontroli dowodów. Sąd uznał, że uchybienie takie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co spowodowało konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji.
Druga część seminarium prowadzona przez Pana Andrzeja Melezini była poświęcona procedurze zawiadamiania przedsiębiorców o zamiarze przeprowadzenia kontroli podatkowej i specyfice zawiadamiania organów kontroli skarbowej, które dokonują tej czynności przed wszczęciem postępowania kontrolnego, a nie kontroli podatkowej, tak jak to czynią pozostałe organy podatkowe. W dalszej części seminarium omówiono również zagadnienie fakultatywności kontroli podatkowej przedsiębiorców kontrolowanych przez organy kontroli skarbowej. Podnoszona problematyka spotkała się z dużym zainteresowaniem słuchaczy, czego wyrazem było szereg pytań związanych z wątpliwościami co do legalności tego rozwiązania w kontekście chociażby ogólnej zasady zaufania, która obowiązuje w trakcie postępowań podatkowych. Brak wszczynania kontroli podatkowej w trakcie postępowania kontrolnego prowadzonego wobec przedsiębiorców przez organy kontroli skarbowej został oceniony przez słuchaczy seminarium negatywnie, gdyż nie pozwala skorzystać z praw podatnika nadanych ustawą o swobodzie działalności gospodarczej. Omówione zostały także ogólne zasady prowadzenia kontroli wynikające z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Na zakończenie spotkania wskazano, że należy dokonać uproszczenia procedur kontrolnych w stosunku do przedsiębiorców. Dualizm kontroli podatkowej przeprowadzanej przez organy podatkowe i kontroli skarbowej doprowadził do braku czytelności procedur kontrolnych. Okazuje się również, że w trakcie kontroli podatkowej przedsiębiorców organy skarbowe muszą stosować nie tylko przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ordynacji podatkowej, ustawy o kontroli skarbowej, ale nawet kodeks postępowania administracyjnego. Tylko transparentność i jednolitość podatkowych procedur kontrolnych jest gwarantem przestrzegania praw podatnika i pełnego korzystania z przysługujących im uprawnień, co z pewnością przełoży się też pozytywnie na szybkość i efektywność kontroli prowadzonej przez organy skarbowe, a jednocześnie jej mniejszą dolegliwość dla przedsiębiorców.
Iwona Kaczorowska
redaktor naczelna Przeglądu Podatkowego
Napisali o nas na stronie "Rzeczpospolita On Line"
Tekst pochodzi z Przeglądu Podatkowego nr 7/2012