W 1988 r. zmarł ojciec. Matka przeprowadziła postępowanie spadkowe w 2005 r. Do podziału masa spadkowa przypadła matce i trójce dzieci. Żona zmarłego nie zgłosiła nabycia spadku do urzędu skarbowego. W 2007 r. matka zmarła i w tym samym roku 3 dzieci złożyła wniosek o przeprowadzenie sprawy spadkowej uzyskując prawomocne postanowienie. Zgłosili do urzędu skarbowego nabycie spadku na formularzach SD-Z1 (nie otrzymali jeszcze decyzji).
W 2010 r. urząd skarbowy wysłał do zmarłej matki wezwanie o przesłanie formularza SD-3.
Czy w związku ze śmiercią matki i niedopełnieniem przez nią formalności dzieci są zobowiązane do złożenia zeznania podatkowego?
Kto podpisuje zeznanie?
Czy przysługuje dzieciom ulga mieszkaniowa na 5 letnie zamieszkiwanie?
Jeśli tak, to od jakiej daty liczy się 5 lat od daty złożenia zeznania?
Jeśli przysługuje dzieciom ulga to w jakiej formie należy to zgłosić do urzędu skarbowego?

Spadkobiercy nie powinni w tej sytuacji składać deklaracji SD-3 za zmarłego.
Zastosowanie ulgi mieszkaniowej jest w tym przypadku możliwe. Pięcioletni okres zamieszkania należy tu liczyć od daty uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku. Informację o przysługującej uldze należy wskazać w rubryce zeznania podatkowego "uwagi składającego zeznanie".
Należy w tej sytuacji rozróżnić dwie kwestie, tj.:
kwestię opodatkowania nabycia w drodze dziedziczenia spadku po zmarłym w 1988 r. ojcu (małżonku) oraz kwestię opodatkowania nabycia w drodze dziedziczenia spadku po zmarłej w 2007 r. matce.
Nabycie w drodze dziedziczenia rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) - dalej u.p.s.d. Przy tego rodzaju nabyciu, stwierdzonym orzeczeniem sądu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia (art. 6 ust. 4 u.p.s.d.), a podatnik powinien w terminie miesiąca od dnia powstania tego obowiązku złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, według ustalonego wzoru (art. 17a ust. 1 u.p.s.d.).
Z treści pytania wynika, iż pomimo faktu, że jeden ze spadkobierców (żona zmarłego w 1988 r.) przyjęła w toku postępowania spadkowego w 2005 r. spadek po zmarłym mężu, to nie dopełniła obowiązku złożenia stosownego zeznania podatkowego (SD-3). Treść pytania nie wskazuje jednoznacznie czy pozostali spadkobiercy tego obowiązku dopełnili, jednak domniemywać należy, iż podobnie jak małżonka zmarłego obowiązku tego zaniechali. W tej sytuacji, choć po obowiązującym ich terminie, powinni razem lub osobno złożyć zeznanie SD-3, wykazując w nim w pozycji 4, jako datę powstania obowiązku podatkowego datę uprawomocnienia się orzeczenia (art. 6 ust. 4 u.p.s.d.). W żadnym jednak wypadku nie powinni składać zeznania SD-3 w imieniu zmarłej w 2007 r. matki. Zobowiązanym bowiem do złożenia takiego zeznania jest podatnik, a nie jego spadkobiercy (art. 17a u.p.s.d.).
Jeżeli spadkodawca nie złożył zeznania, to niewątpliwie na jego spadkobiercach będzie ciążyła odpowiedzialność za jego zaległości podatkowe (wniosek z art. 97 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), jednak nie ma tu żadnych podstaw aby spadkobiercy składali za zmarłego zeznanie podatkowe. Jeżeli organ podatkowy wezwał w 2010 r. zmarłego w 2007 r. spadkobiercę do złożenia zeznania SD-3, to wskazane byłoby jedynie poinformowanie tego organu o zaistniałych okolicznościach, tj. o śmierci spadkobiercy w 2007 r. W celu uwiarygodnienia informacji warto tu dołączyć do tej informacji akt zgonu spadkobiercy. Żadnych zeznań podatkowych za zmarłego nie należy w tej sytuacji składać. Niewątpliwie organ podatkowy, w związku z uzyskaną informacją będzie tu zobowiązany do przeprowadzenia działań zmierzających do orzeczenia o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości podatkowe spadkodawcy, ale powinien już tego dokonać z urzędu a nie w związku ze złożoną za zmarłego deklaracją SD-3.
Jeżeli natomiast chodzi o złożenie przez pozostałych spadkobierców deklaracji SD-3 "za siebie", to mogą, a nawet powinni oni tego dokonać. Pomimo faktu, iż deklaracja ta będzie złożona po terminie, nie ma tu przeszkód aby spadkobiercy skorzystali ze ulgi w podatku od nieruchomości związanej z pięcioletnim okresem zamieszkiwania w nabytym lokalu lub budynku (art. 16 ust. 2 pkt 5 u.p.s.d.). Pięcioletni okres zamieszkiwania liczy się od daty powstania obowiązku podatkowego, tj. od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. To właśnie tę datę należy wskazać w poz. 4 zeznania SD-3.
Jeżeli chodzi o nabycie spadku przez dzieci po zmarłej matce, to w przypadku złożenia przez dzieci zgłoszenia ZDZ-1 i spełnienia przez spadkobierców przesłanek skutkujących zwolnieniem od podatku, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d., organ podatkowy nie wydaje w takim przypadku decyzji ustalającej podatek, gdyż podatek ten po prostu nie wystąpi. Czynność nabycia spadku będzie zwolniona od podatku, a zatem ulgi podatkowe nie znajdą tu zastosowania.