Aby nieodpłatne świadczenie usług było opodatkowane VAT, muszą być spełnione łącznie obie przesłanki, tzn. brak związku z prowadzonym przedsiębiorstwem i prawo do odliczenia VAT. Celem spółki jest sprzedaż maszyn, od których odliczyła podatek VAT. Maszyny były wynajmowane. W każdym miesiącu wystawiana była faktura VAT. Spółka, która wynajmowała maszyny zamierza je kupić. Podpisała umowę przedwstępną umowy sprzedaży w ten sposób, że przez trzy miesiące będzie wynajmowała maszyny nieodpłatnie pod warunkiem, że później kupi te maszyny. Jeśli zrezygnuje z kupna zostanie obciążona zaległym czynszem.
Czy nieodpłatny najem maszyn należy opodatkować?
Czy jest zasadne potraktowanie takiej sytuacji jako mającej związek z prowadzonym przedsiębiorstwem?
Jak prawidłowo wystawić faktury w momencie rezygnacji z zakupu maszyn?
Czy można wystawić w takiej sytuacji fakturę np. w grudniu za wrzesień, październik i listopad? Czy trzeba korygować deklaracje za te miesiące?

Prawo do użytkowania maszyn w istocie nie jest ani nieodpłatne, ani też nie jest odrębnym świadczeniem (jest to część Waszego świadczenia jako dostawcy towaru). Nie są więc moim zdaniem w ogóle spełnione przesłanki świadczenia usług. Uważam zatem, że przedmiotowa sytuacja - będąca częścią Waszego świadczenia jako dostawcy - nie podlega odrębnemu opodatkowaniu.
Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług najmu powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. Jeśli więc dopiero w grudniu wystawicie fakturę za użytkowanie maszyn w okresie wrzesień-listopad z terminem płatności w grudniu, to wówczas obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia tych usług powstanie w grudniu. Nie trzeba będzie korygować deklaracji VAT za wrzesień, październik, listopad.
Przepis art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., stanowi, że opodatkowaniu podlega wszelkie nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.
Warunkiem opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usług istotnie jest zatem to, aby usługi te nie były związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz aby podatnik miał prawo do odliczenia podatku przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami.
W tym przypadku należałoby się wszakże zastanowić, czy istotnie mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem usług. Z opisu sytuacji przedstawionego w pytaniu wynika, że podmiot może użytkować maszyny bez wynagrodzenia, jeśli następnie kupi te maszyny. W przypadku rezygnacji z zakupu - podmiot zostanie obciążony zaległym czynszem.

Moim zdaniem - nie można tutaj mówić o nieodpłatnym świadczeniu usług. Możność użytkowania maszyn bez wynagrodzenia jest elementem transakcji sprzedaży maszyn (mamy tutaj do czynienia z czymś na kształt cywilnoprawnej "sprzedaży na próbę"). Nie jest to odrębne świadczenie tylko część świadczenia wynikającego z umowy sprzedaży maszyn. Gdyby nie chęć zakupu maszyn - to ewentualny nabywca nie uzyskałby możliwości korzystania z maszyn bez odrębnego wynagrodzenia. Prawo do użytkowania maszyn w istocie nie jest ani nieodpłatne, ani też nie jest odrębnym świadczeniem (w opisywanej sytuacji jest to część Waszego świadczenia jako dostawcy towaru). Nie są więc moim zdaniem w ogóle spełnione przesłanki świadczenia usług (w tym: nieodpłatnego świadczenia usług). Uważam zatem, że przedmiotowa sytuacja - będąca częścią Waszego świadczenia jako dostawcy - nie podlega odrębnemu opodatkowaniu. Nie trzeba zatem wystawiać na tę czynność faktury wewnętrznej.

Jeśli do dostawy ostatecznie nie dojdzie i w związku z tym pobierzecie odpłatność za użytkowanie maszyn, to wówczas należy potraktować Wasze świadczenia jako zwykłą odpłatną usługę najmu (usługę o podobnym charakterze). Wtedy bowiem okaże się, że istotą Waszego świadczenia - które wtedy jednak okaże się odrębne - było oddanie do użytkowania za odpłatnością określonych rzeczy (maszyn).
Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 13 pkt 4 u.p.t.u. obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.
Jeśli zatem przykładowo w grudniu wystawicie fakturę za użytkowanie maszyn w okresie wrzesień-listopad z terminem płatności w grudniu, to wówczas obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia tych usług powstaje właśnie w grudniu. Nie trzeba będzie korygować deklaracji VAT za wrzesień, październik, listopad. Mimo tego, że świadczenia były wykonywane w okresie wrzesień - listopad, to jednak obowiązek podatkowy powstaje dopiero w grudniu (w związku z terminem płatności, względnie otrzymania należności).