Sprawa dotyczy tysięcy zwolnionych ze służby funkcjonariuszy. A ten konkretny problem powstał na tle sprawy celniczki z Poznania. Powództwo wniosła B. U. przeciwko Skarbowi Państwa - Izbie Administracji Skarbowej o odprawę i wydanie świadectwa służby.
B.U. mianowana celniczka i funkcjonariuszka służby mundurowej była zatrudniona przez 20 lat w służbie celnej, aż do 2017 r., gdy nastąpiła reforma Służby Celnej (SC), związana ze zmianami w skarbówce i utworzeniem Krajowej Administracji Skarbowej. Takie zmiany zatrudnienia dotyczyły tysięcy celników.
Przekształcenie stosunku służby
Powódka została najpierw skierowana do pracy w nowo powstałym Urzędzie Celno-Skarbowym, a następnie dyrektor miejscowej izby administracji skarbowej złożył jej propozycję – zatrudnienia jako pracownika tej izby w ramach korpusu służby cywilnej na podstawie umowy o pracę na nowych warunkach. Odmowa przyjęcia tej propozycji oznaczała wygaśnięcie zatrudnienia – tak stanowił art. 170 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o KAS.
Pozwem skierowanym do sądu pracy powódka wniosła o wydanie świadectwa służby oraz zasądzenie od Skarbu Państwa 39 tys. zł tytułem odprawy. Podstawą roszczenia było przekształcenie stosunku służby w stosunek pracy z dniem 7 czerwca 2017 roku.
Sąd Rejonowy w Poznaniu 22 grudnia 2021 r. oddalił powództwo. Stwierdził, że odprawa się nie należy, gdyż nie było zakończenia okresu służby w sposób opisany w art. 188 ust. 1 ustawy o KAS. Wygaśnięcie mogłoby nastąpić np. wtedy, gdyby powódka nie otrzymała innej propozycji pracy.
Powódka złożyła apelację. A sąd II instancji dostrzegł w sprawie poważny problem prawny i zdecydował się zadać Sądowi Najwyższemu pytanie dotyczące uprawnienia do odprawy dla funkcjonariuszy Służby Celnej, którzy zakończyli służbę w związku z reformą skarbówki, ale znaleźli zatrudnienie w jednostkach nowej KAS.
Pytanie do Izby Pracy SN
Czy funkcjonariuszowi służby celnej, który zgodnie z art. 165 ust. 3 ustawy z 16 listopada 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, stał się funkcjonariuszem Służby Celno-Skarbowej, pełniącym służbę w jednostkach Krajowej Administracji Skarbowej i który następnie przyjął propozycję, o jakiej mowa w art. 165 ust. 7 przepisy wprowadzające KAS, określającą nowe warunki zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, stając się, zgodnie z art. 171 ust. 1 przepisy wprowadzające KAS, pracownikiem zatrudnionym w Krajowej Administracji Skarbowej na podstawie umowy o pracę, przysługuje - w związku z zakończeniem służby - per analogiam prawo do odprawy pieniężnej w oparciu o zawarte w powołanym akcie prawnym przepisy regulujące stany podobne? Czy też z powodu enumeratywnego wyliczenia zawartego w art. 170 ust. 1, odprawa pieniężna im nie przysługuje?
Uchwała na korzyść byłych funkcjonariuszy
Sąd Najwyższy podjął uchwałę: Funkcjonariuszowi służby celnej w takim przypadku przysługuje - w związku z zakończeniem służby - prawo do odprawy pieniężnej.
Uzasadniając orzeczenie, Izba Pracy Sądu Najwyższego przyjęła, że odprawa przewidziana dla byłych celników może zostać przyznana także tym funkcjonariuszom, którzy pozostali w zatrudnieniu w ramach KAS, ale już tylko jako pracownicy, gdyż ma ona w tym wypadku bardziej charakter odszkodowawczy niż socjalny.
– Ustawodawca zdecydował o zmianach sytuacji zawodowej funkcjonariuszy Służby Celnej w taki sposób, że praktycznie uniemożliwił im jakiekolwiek odwołanie. Przepisy zostały ustalone praktycznie pod interesy organów zatrudniających. To prowadzi do wniosku, że sprawiedliwe jest przyznanie takim osobom odprawy nawet wtedy, gdy będą nadal pracować w administracji skarbowej– wyjaśniał przewodniczący Piotr Prusinowski
Uchwałę podjął skład: Prezes SN Piotr Prusinowski (przewodniczący), sędzia SN Dawid Miąsik i sędzia SN prof. Krzysztof Rączka (sprawozdawca).
Uchwała trzech sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 6 lutego 2024 r., sygn. akt III PZP 2/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
