Czy pracodawca prawidłowo określił miejsce wykonywania pracy?
Orzecznictwo dopuszcza określenie miejsca pracy jako pewnego obszaru w przestrzeni geograficznej, czy obszaru pokrywającego się z jednostką administracyjnego podziału kraju. W mojej ocenie przedstawione w pytaniu ujęcie miejsca pracy dla wskazanej grupy pracowników może być uznane za zbyt szerokie.
Miejsce wykonywania pracy wedle treści art. 29 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm) - dalej k.p. określać powinna umowa o pracę. Ustawodawca nie zdefiniował jednak tego pojęcia zostawiając stronom stosunku pracy dość dużą dowolność jego interpretacji. W wyroku z dnia 1 kwietnia 1985 r. (I PR 19/85, OSP 1986, nr 3, z. 46) Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat miejsca pracy przyjmując szerokie rozumienie tego pojęcia. Zdaniem SN "należy odróżnić "miejsce pracy" pracownika od "siedziby zakładu pracy". Miejsce świadczenia pracy stanowi jeden z istotnych składników umowy o pracę, obustronnie uzgodniony, objęty ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez któregokolwiek z kontrahentów umowy. Strony zawierające umowę o pracę mają dużą swobodę w określaniu miejsca pracy. Może być ono określone na stałe, bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) pełnionej pracy. Ogólnie pod pojęciem miejsca pracy rozumie się bądź stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien oznaczony obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić dopełnienie świadczenia pracy. "Miejsce pracy" nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne. Wykonywanie pracy w uzgodnionym przez strony "miejscu pracy" pracownika nie rodzi obowiązku płacenia takiemu pracownikowi ani diet, ani świadczeń rozłąkowych."
Podobnie wypowiedział się SN w wyroku z dnia 6 marca 2007 r. (II PK 212/06, OSNP 2008, nr 7-8, poz. 101), prezentując pogląd iż "miejscem wykonywania czynności pracowniczych przez pracownika urzędu celnego lub podatkowego może być nie tylko siedziba zatrudniającego go urzędu, ale również obszar jego właściwości miejscowej."
W wyroku z dnia 19 marca 2008 r. (I PK 230/07, LEX nr 465986) Sąd Najwyższy zajął się kwestią rozróżnienia pojęć "miejsce wykonywania pracy" oraz "stałe miejsce pracy" twierdząc, iż pojęcia te nie są tożsame. Zdaniem SN "określenie w umowach zawartych z powodem jego miejsca wykonywania pracy jako "transport międzynarodowy" czy "kraje trzecie" - niezależnie od wątpliwości dotyczących tego, czy z uwagi na ich nadmierną ogólnikowość mogą być one uznane za spełnienie ustawowego wymagania (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) wskazania "miejsca wykonywania pracy" - trudno uznać za równoznaczne ze wskazaniem jego "stałego" miejsca pracy; w związku ze sposobem określenia w umowach zawartych z powodem miejsca wykonywania pracy można mówić, iż jest to miejsce "ruchome", "zmieniające się" stosownie do okoliczności i potrzeby - choć względnie określone - ale tym samym nie jest to "stałe miejsce pracy". Stałe miejsce pracy to zasadniczo miejsce ściśle określone, w jednej miejscowości, czy nawet w jednej placówce zatrudnienia, w której praca jest regularnie świadczona. Prowadzi to do wniosku, że powód nie miał określonego, "stałego miejsca pracy" i wobec tego - zgodnie z literą art. 775 § 1 k.p. - punktem odniesienia dla oceny czy "wykonując transport międzynarodowy" czynił to będąc w podróży służbowej jest miejscowość, w której znajdowała się siedziba jego pracodawcy."
Kamil Szymański - specjalista z zakresu prawa pracy