Pracownikowi niepełnosprawnemu w stopniu znacznym lub umiarkowanym przysługuje dodatkowy (tj. poza 20 lub 26 dniami rocznie „zwykłego” urlopu wypoczynkowego) urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni w roku kalendarzowym. Urlop dodatkowy nie przysługuje, gdy pracownik ma prawo do urlopu:
- wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub
- dodatkowego na podstawie przepisów odrębnych od ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych(t. j. Dz. U. Z 2021, poz. 573). Przy czym, jeżeli wymiar urlopu dodatkowego na podstawie tych odrębnych przepisów jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje omawiany urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlopy dodatkowe przysługują m.in. pracownikom socjalnym, urzędnikom służby cywilnej.
Ważne! Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Niewykorzystany do dnia zakończenia stosunku pracy urlop dodatkowy rozliczany jest ekwiwalentem pieniężnym.
Czytaj również: Odwołanie z urlopu możliwe, a pracownikowi za zignorowanie może grozić nawet dyscyplinarka>>
Co jeszcze zyskasz? Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl >>>
Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego
Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Nie ma w tym zakresie znaczenia to, czy w tym okresie faktycznie świadczył pracę, czy też był nieobecny w pracy z powodu np. choroby czy urlopu macierzyńskiego. Istotne jest pozostawanie w zatrudnieniu.
Przykład: Zatrudniłem osobę, która od 5 lat ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Przez cały ten okres prowadziła działalność gospodarczą, nigdzie nie pracowała. Czy ma prawo od razu do urlopu dodatkowego?
Nie, pracownik musi przepracować rok po uzyskaniu orzeczenia. Przepracowanie oznacza pozostawanie w zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy (umowy o pracę). Okres prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega w tym zakresie zaliczeniu, podobnie jak okres pracy w oparciu o umowy cywilnoprawne).
Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (niepelnosprawni.gov.pl) wyjaśnia: - Pracownik nabywa prawo do urlopu nawet jeżeli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy (dot. także świadczenia rehabilitacyjnego, urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego). Znaczenie bowiem ma pozostawanie w stosunku pracy, a nie jej świadczenie. Wyjątki: urlop bezpłatny, zdrowotny, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności.
Rok przepracowany liczony jest z uwzględnieniem czasu przepracowanego u wszystkich kolejnych pracodawców. Przy zmianie pracy, np. po 10 miesiącach od uzyskania umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, pracownik uzyska urlop dodatkowy po upływie kolejnych 2 miesięcy pracy u nowego pracodawcy. W tym przypadku nie uzyska urlopu dodatkowego u pracodawcy poprzedniego (nie został spełniony warunek przepracowania roku). Nie musi przy tym istnieć ciągłość zatrudnienia (przy braku ciągłości za rok uznamy łącznie 365 dni).
Przykład: Pracownik uzyskał orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w połowie września, w sposób ciągły pozostawał nadal w zatrudnieniu. Czy po upływie roku pracy – w połowie września kolejnego roku – uzyska urlop dodatkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca roku?
Nie, po przepracowaniu roku pracownik nabywa zawsze prawo do całych 10 dni urlopu dodatkowego, niezależnie od tego, w jakim miesiącu roku kalendarzowego warunek „wypracowania” roku został spełniony. Pierwszego urlopu dodatkowego nie naliczamy proporcjonalnie do okresu roku kalendarzowego, przez który pracownik miał już spełniony warunek „przepracowania” 12 miesięcy.
W kolejnych latach urlop ten jest nabywany według ogólnych zasad dotyczących urlopu wypoczynkowego, czyli z początkiem roku kalendarzowego w całym przysługującym wymiarze.
W kolejnych latach rozliczany będzie także proporcjonalnie do długości zatrudnienia w danym roku (tak jak „zwykły” urlop wypoczynkowy). Przy tym należy przyjąć, że prawidłowe przy rozliczaniu proporcjonalnym jest osobne przeliczenie urlopu zwykłego i dodatkowego (chociaż w tym zakresie wyrażane są także inne opinie). Tak wynika z wyjaśnień zarówno resortu pracy (pismo BON z 25 maja 2017 r., BON-I.52313.51.2017.AK), jak też wskazuje na to PIP.
Trafnym uzasadnieniem dla tego stanowiska staje się rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1862). Z par. 2 ust. 1 pkt 6 i 16 tego rozporządzenia wynika, że w świadectwie należy oddzielnie wykazywać wykorzystanie przez pracownika urlopu wypoczynkowego i dodatkowego urlopu. Takie zapisy nie byłyby możliwe bez odrębnego ich rozliczenia.
Udzielanie urlopów dodatkowych
Urlop dodatkowy udzielany jest według zasad wynikających z Kodeksu pracy dotyczących udzielania urlopów, co oznacza, że:
- jest przeliczany na godziny przyjmując za dzień urlopu liczbę godzin odpowiadającą normie czasu pracy obowiązującej pracownika,
- udzielany jest w wymiarze godzinowym odpowiadającym pełnej liczbie zaplanowanych godzin do przepracowania danego dnia w rozkładzie czasu pracy,
- w przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy urlop dodatkowy przeliczany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, a dopiero następnie przeliczany na godziny.
Roczny wymiar urlopu osoby niepełnosprawnej przeliczamy na godziny, przyjmując, że jeden dzień roboczy odpowiada dopuszczalnemu dobowemu wymiarowi czasu pracy tej osoby.
Przykład: Pracownik o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego „zwykłego” oraz 10 dni urlopu dodatkowego. Norma dobowa czasu pracy pracownika o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności wynosi 7 godzin. Przysługuje mu zatem łącznie rocznie prawo do 252 godzin urlopu (26 x 7 + 10 x 7).
Przykład: Pracownik o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy (czyli po 7 godzin dziennie). Złożył wniosek o urlop na 4 ostatnie godziny pracy jednego dnia roboczego. Wskazał, że wniosek dotyczy urlopu dodatkowego.
Urlop wypoczynkowy może zostać udzielony na część dnia pracy jedynie wówczas, gdy pozostały do wykorzystania wymiar urlopu jest niższy niż pełny dzienny zaplanowany czas pracy. Jeżeli pracownik ma zatem jeszcze niewykorzystane prawo do większej liczby godzin urlopu, to pracodawca nie może zrealizować tego wniosku. Nie ma tu znaczenia to, że pracownik odniósł się do urlopu dodatkowego.
Przykład: Pracownik, który od wielu lat posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i 20-letni ogólny staż „urlopowy”, jest zatrudniony na pół etatu. Osoba ta ma prawo łącznie do 18 dni urlopu (½ z 36 dni), przeliczając na godziny – do 126 godzin (18 x 7).
Podstawa prawna:
art. 15, 19 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych(tekst jedn. Dz. U. z 2021, poz. 573).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.