E.K. złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na bezczynność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie jej wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury. Skarżąca wskazała, że wniosek nie został merytorycznie rozpoznany. Organ rentowy w odpowiedzi na skargę domagał się jej odrzucenia. Zdaniem ZUS, wniesiona skarga była niedopuszczalna. WSA w Łodzi podzielił stanowisko ZUS i odrzucił skargę.
Sąd administracyjny zwrócił uwagę, że po wpływie skargi konieczne jest ustalenie, czy jest ona dopuszczalna. Sąd z urzędu bada to, czy może być ona rozpoznana. Analizie poddaje się również i to, czy strona skierowała skargę do właściwego sądu i czy w skardze dopełniono wymagań formalnych.
Z ustaleń wynikało, że skarżąca w sierpniu 2020 r. złożyła wniosek w przedmiocie ponownego ustalenia kwoty emerytury i wypłaty wyrównania. Organ wydał decyzję, która zawierała pouczenie o możliwości jej zaskarżenia. Stronę poinformowano o tym, że może wnieść odwołanie do sądu okręgowego.
Wniesiona skarga nie może być rozpoznana przez sąd administracyjny. WSA podkreślił, że rozpoznawanie środków zaskarżenia na decyzję o przeliczeniu wysokości emerytury nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Również badanie kwestii bezczynności organu w tym przedmiocie nie podlega kognicji sądu administracyjnego. Analizę sprawy E.K. mógłby przeprowadzić jedynie sąd powszechny.
Zaskarżanie decyzji ZUS
Gdy ZUS wydaje decyzję w zakresie indywidualnej sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, co do zasady można ją zaskarżyć do sądu powszechnego. Strona może wnieść odwołanie do właściwego sądu na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego. Co do zasady tego rodzaju odwołania rozpoznają sądy okręgowe, chyba że z przepisu wynika, iż właściwy jest sąd rejonowy. Ponadto z art. 83 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2020.266) wynika, iż odwołanie do sądu powszechnego przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku oświadczenie lub inne roszczenia. Jednocześnie na podstawie art. 477(9) par 4 k.p.c. jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji lub orzeczenia w terminie dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. Z kolei, zgodnie z art. 477(14) par. 3 k.p.c. jeśli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ do wydania decyzji w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo orzeka co do istoty sprawy. Jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa.
Tylko wyjątkowo skargi stron rozpoznawane są w innym trybie. W świetle art. 83 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych taka procedura dotyczy decyzji przyznających świadczenie w drodze wyjątku oraz decyzji odmawiających przyznania takiego świadczenia, decyzji w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a także decyzji w przedmiocie wykreślenia zastawu skarbowego z rejestru. Wówczas strona może wnieść wniosek do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego – zwrócił uwagę sąd.
