W orzecznictwie Sądu Najwyższego ujawniły się rozbieżności dotyczące tego, jakie roszczenia przysługują członkowi zarządu spółki kapitałowej zatrudnionemu wcharakterze pracownika na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano niezgodnie zprawem. Z jednej strony Sąd stwierdzał, iż odwołanemu członkowi zarządu spółkikapitałowej, zatrudnionemu na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano sprzecznie z prawem, nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy, a co najwyżej odszkodowanie (wyrok z 17 sierpnia 2006 r., III PK 53/06, OSNP z 2007 r., Nr17-18, poz. 245). Z drugiej SN wskazał, że swoboda w odwoływaniu członków zarządów spółek, zapisana w przepisach k.s.h., nie może modyfikować zasad prawa pracy (zob.postanowienie z 12 sierpnia 2009 r. (II PZP 8/09, OSNP z 2011 r., Nr 3-4, poz. 37).

W tej sytuacji interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich, który skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne o możliwość kierowania przez odwołanych pracowników-członków zarządów spółek roszczeń o przywrócenie do pracy.

SN wydał w tej sprawie uchwałę, zgodnie z którą w przypadku rozwiązania z naruszeniem prawa umowy o pracę z członkiem zarządu spółki kapitałowej odwołanym na podstawie art. 203 § 1 lub art. 370 § 1 k.s.h. nie jest wyłączone roszczenie o przywrócenie do pracy. 

Zarazem SN przypomniał, iż odwołany członek zarządu nie może wykonywać swoich obowiązków. Tym samym zasądzenie przywrócenia do pracy będzie oznaczało ponowne zatrudnienie osoby zarządzającej, ale bez możliwości wykonywania czynności zarządczych. Wynika to z faktu, iż przywrócenie do pracy następuje na poprzednich warunkach zatrudnienia – czyli według stanu z dnia wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę. To zaś następuje po odwołaniu zgodnie z przepisami prawa handlowego. Członek zarządu spółki nie będzie mógł efektywnie pracować. To stoi w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i oznacza, że roszczenie o przywrócenie do pracy z reguły będzie bezzasadne.

Uchwała składu 7 sędziów Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego z 16 maja 2012 r. (sygn. akt III PZP 3/12)

 

Michał Culepa