Dokładnie 21 kwietnia 2023 r. weszły w życie znowelizowane przepisy mające umożliwić pracodawcom samodzielną kontrolę trzeźwości pracowników – i to zarówno tę prewencyjną, jak i doraźną. Chodzi o art. 22(1c) – art. 22 (1h) dodane do kodeksu pracy ustawą z 1 grudnia 2022 r. (Dz.U. z 2023 r., poz. 240). Z sygnałów, jakie docierają do redakcji serwisu Prawo.pl, wynika, że zmiana prawa nie zmieniła praktyki pracodawców, którzy w przypadkach uzasadnionego podejrzenia, że pracownik jest pod wpływem alkoholu, korzystają z pomocy Policji. Zdarzały się jednak przypadki, kiedy wezwani do zakładu pracy funkcjonariusze, już po badaniu trzeźwości pracownika, odmawiali sporządzenia dla pracodawcy skróconego protokołu z badania. – Policjant odmówił sporządzenia choćby skróconego protokołu, bo stwierdził, że nie obowiązuje go kodeks pracy, którego przepisy dotyczą tylko pracodawców i pracowników – przekazała nasza Czytelniczka.
Czytaj również:
GIP wyjaśnia zasady prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników>>
Jak kontrolować trzeźwość pracownika i nie naruszać przy tym jego godności?>>
Prewencyjna i doraźna kontrola trzeźwości pracowników
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Kontrola trzeźwości nie może jednak naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Żeby wprowadzić kontrolę trzeźwości, grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, pracodawca musi ustalić to w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. O wprowadzeniu zaś kontroli trzeźwości pracodawca ma poinformować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Zobacz procedurę: Sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości przez pracodawcę >
Co więcej, pracodawca może nie dopuścić pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.
Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
W myśl art. 22 (1d) par. 10 k.p., organ przeprowadzający badanie przekazuje pracodawcy i pracownikowi niedopuszczonemu do pracy informację w formie pisemnej, obejmującą imię i nazwisko osoby badanej oraz jej numer PESEL, a w przypadku jego braku - serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę, godzinę oraz minutę przeprowadzonego badania, a także jego wynik. W przypadku przeprowadzenia kilku pomiarów organ przeprowadzający badanie przekazuje informację o czasie przeprowadzenia pomiarów i wyniku każdego z nich.
Zobacz procedurę: Prawa i obowiązki pracownika – kontrola trzeźwości >
Informacja o wyniku badania niezwłocznie powinna trafić do pracodawcy i pracownika
Po sygnałach o kłopotach pracodawców (także publicznych) z uzyskaniem choćby skróconego protokołu z badania zapytaliśmy Komendę Główną Policji. Pytaliśmy m.in. o to, czy po kontroli trzeźwości pracownika w zakładzie pracy, przeprowadzonej na wniosek pracodawcy lub pracownika, Policja ma obowiązek sporządzić informację dla pracodawcy i w jakiej formie – informacji, kopii notatki służbowej czy raportu. A jeśli nie ma takiego obowiązku, to poprosiliśmy o podanie podstawy prawnej. Chcieliśmy też wiedzieć, czy KGP monitoruje poprawność wydawania informacji/notatek/raportów przez jednostki podległe i zna ich liczbę.
- Uprawnienie pracodawcy do „prewencyjnej” kontroli trzeźwości pracowników oraz do „prewencyjnej” kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu (tzw. narkotyków) kompleksowo uregulowano w art. 22(1c) - art. 22(1h) K.p., w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz.U. z 2023 r., poz. 317), a także w art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2023 r., poz. 165). Zgodnie z art. 22 (1d) par. 10 Kodeksu pracy, uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (m.in. Policja) przeprowadzający badanie stanu trzeźwości pracownika, przekazuje pracodawcy i pracownikowi niedopuszczonemu do pracy informację w formie pisemnej, obejmującą imię i nazwisko osoby badanej oraz jej numer PESEL, a w przypadku jego braku - serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę, godzinę oraz minutę przeprowadzonego badania, a także jego wynik. W przypadku przeprowadzenia kilku pomiarów organ przeprowadzający badanie przekazuje informację o czasie przeprowadzenia pomiarów i wyniku każdego z nich – przekazał nam kom. Piotr Świstak z Wydziału Prasowo-Informacyjnego Biura Komunikacji Społecznej Komendy Głównej Policji.
Formularz badania trzeźwości pracownika - pobierz wzór dokumentu >
Wskazał przy tym, że ustawodawca nie określił terminu, w jakim uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego winien przekazać w formie pisemnej pracodawcy oraz pracownikowi niedopuszczonemu do pracy tego rodzaju informację. - Niemniej jednak wydaje się zasadne przyjęcie terminu „niezwłocznego” spełnienia rzeczonego obowiązku informacyjnego przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, bowiem co do zasady organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki - art. 35 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego – podkreślił kom. Piotr Świstak.
Sprawdź w LEX: Czy musi być zapewnione odrębne pomieszczenie do przeprowadzania kontroli trzeźwości w trakcie pracy? >
- Dobrze, że mamy potwierdzenie, że Policja, dokonując kontroli trzeźwości pracownika, musi stosować również przepisy kodeksu pracy, który - dotyczy nie tylko pracodawcy i pracownika – mówi dr Iwona Jaroszewska-Ignatowska, radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski. Jak podkreśla, ważne jest to, że dzięki potwierdzeniu Policji wiemy, iż po badaniu trzeźwości pracownika ma być sporządzony taki jakby skrócony protokół, który ma zawierać najważniejsze informacje. Pracodawca nie powinien pozyskać więcej danych – No i trzecia rzecz, którą potwierdziła Policja, że taki skrócony protokół musi być sporządzony niezwłocznie. I dodaje, że to bardzo dobre stanowisko dla pracodawców i dla pracowników. Nie będzie okresu niepewności i oczekiwania na dokument, który jest przecież podstawą do dalszych decyzji dotyczących danego pracownika, w tym do zwolnienia dyscyplinarnego, jeśli przesądzi o tym wynik kontroli.
Zobacz nagranie szkolenia: Badanie trzeźwości pracowników oraz na zawartość narkotyków >
Sprawdź również książkę: Praca zdalna. Kontrola trzeźwości pracowników. Wzory (E-BOOK) ebook >>
Przedsiębiorcy nie korzystają z przepisów prawa, wolą o pomoc prosić Policję
Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor departamentu prawnego Konfederaci Lewiatan, twierdzi, że pracodawcy nie informują o problemach z badaniem trzeźwości pracowników przez Policję. Potwierdza jednak, że z sygnałów pracodawców wynika, że przy korzystaniu z pomocy Policji może się zdarzyć, że protokół z badania trzeźwości trzeba będzie się udać na komisariat Policji, z której pochodził policjant przeprowadzający badanie. – Taka sytuacja miały miejsce, ale to oczywiście nie jest to zarzut, bo finalnie taki protokół został pracodawcy przekazany – mówi Robert Lisicki. I przypomina, że dla pracodawców, przy tworzeniu nowych przepisów, istotna była możliwość powrotu do praktyki samodzielnego badanie trzeźwości pracodawców. – Niestety nowe przepisy wskazują, że pracodawcy mieliby wyodrębniać grupy pracowników do badania, określać jego czas i miejsce, a nawet uzgadniać zasady przeprowadzania badania ze związkami zawodowymi. Przepisy te wzbudziły kontrowersje. Wiele firm nie zdecydowało się na wprowadzenie wewnętrznych przepisów dotyczących kontroli trzeźwości pracowników. Przewidziana w przepisach kontrola prewencyjna, z góry określona, odpowiada na potrzeby wybranych sektorów, np. w przemyśle ciężkim czy transporcie i komunikacji – mówi Robert Lisicki. I dodaje: - Pracodawcy oczekiwali, że będą mieli większe prawo do kontroli każdego pracownika w przypadku uzasadnionego podejrzenia. Takie rozwiązania się pojawiają, ale sporadycznie. Dlatego spodziewam się, że wsparcie Policji będzie nadal wykorzystywane. Potwierdzenie, że pracownik był w pracy pod wpływem alkoholu oznacza dla niego konsekwencje - poczynając od utraty prawa do wynagrodzenia, nałożenie kar porządkowych po zwolnienie z pracy bez wypowiedzenia, w trybie art. 52 k.p.
Wprowadzenie kontroli trzeźwości przez pracodawcę wymaga uzgodnienia ze związkami zawodowymi, o ile takie są w zakładzie pracy. Od początku budziło to wątpliwości z uwagi na ewentualne trudności negocjacyjne.
- Nie posiadamy i nie rejestrujemy takich danych. Reagujemy jedynie, gdy mamy takie wnioski i to dopiero, gdy w organizacji zakładowej lub regionie nie poradzili sobie z problemem. Póki co nie mamy zgłoszeń – powiedział serwisowi Prawo.pl Marek Lewandowski, rzecznik prasowy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”.
WZORY DOKUMENTÓW:
Informacja o wprowadzeniu kontroli trzeźwości na terenie zakładu pracy >
Informacja o zasadach prowadzenia kontroli trzeźwości na terenie zakładu pracy >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
