Tematyka instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy została dobrze, jednakże niezbyt szczegółowo, uregulowana w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p.
Zgodnie z § 41 ust. 1 r.b.h.p. pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
4) udzielania pierwszej pomocy.
Zgodnie z § 41 ust. 2 r.b.h.p. instrukcje bhp powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i mieszanin powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mieszanin.
Jak widać z wytycznych zawartych w § 41 ust. 1 i 2 r.b.h.p. to sam pracodawca decyduje, jakie instrukcje bhp i dla jakich stanowisk, maszyn i urządzeń mają być udostępnione dla pracowników. Pracodawca także sam decyduje, w jaki sposób udostępnić pracownikom instrukcje bhp dla stanowisk, maszyn i urządzeń.
Do instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi można zaliczyć m.in. następujące instrukcje bhp:
1) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach żrących,
2) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach palnych,
3) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach trujących,
4) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach wybuchowych,
5) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach rakotwórczych lub mutagennych,
6) instrukcja bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach drażniących,
Jeżeli chodzi o sposób i formę udostępniania przez pracodawcę pracownikom aktualnych instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi, wskazane byłoby udostępnienie pracownikom ww. instrukcji bezpośrednio na stanowiskach pracy, maszynach i urządzeniach, na których użytkowane są materiały szkodliwe dla zdrowia i niebezpieczne. Takie działanie umożliwiłoby pracownikowi podjęcie od razu działań bez zbędnej zwłoki w przypadku niezamierzonego uwolnienia czynnik chemicznego do otoczenia.
Podsumowując powyższe rozważania, można stwierdzić, że wskazane byłoby opracowanie instrukcji bhp dotyczących postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi oddzielnie dla każdej z substancji i mieszanin chemicznych stosowanych w zakładzie pracy ze względu na:
1) nierozbudowaną zawartość pojedynczej instrukcji dla substancji i mieszaniny chemicznej stosowanej w zakładzie pracy co wiąże się z łatwym przyswojeniem informacji w niej zawartych przez pracownika
2) możliwość umieszczenia pojedynczej instrukcji dla substancji i mieszaniny chemicznej stosowanej w zakładzie pracy bezpośrednio na stanowisku pracy na którym użytkowana jest wskazana w instrukcji bhp substancja lub mieszanina chemiczna.
W przypadku zmiany zawartości karty charakterystyki substancji lub mieszaniny chemicznej, istnieje obowiązek zmiany instrukcji bhp dla konkretnej substancji lub mieszaniny chemicznej. Niewątpliwie, jest to znaczne utrudnienie dla pracodawcy.
Podsumowując powyższe wymagania r.b.h.p., można stwierdzić, że niewskazane byłoby opracowane jednej zbiorczej instrukcji bhp dotyczącej postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi obejmującej łącznie wszystkie substancje i mieszaniny stosowanych w zakładzie pracy ze względu na:
1) rozbudowaną zawartość takiej instrukcji i możliwość ominięcia ważnych informacji na temat konkretnej substancji i mieszaniny chemicznej mających wpływ na bezpieczeństwo pracowników.
2) brak możliwości umieszczenia zbiorczej instrukcji dla wszystkich substancji i mieszanin chemicznych stosowanych w zakładzie pracy bezpośrednio na stanowisku pracy na którym użytkowana jest pojedyncza wskazana w zbiorczej instrukcji bhp substancja lub mieszanina chemiczna.
Przepisy r.b.h.p. nie wskazują szczegółowo, które z rozwiązań w zakresie instrukcji bhp dla substancji i mieszanin niebezpiecznych jest lepsze (pojedyncze lub zbiorcza instrukcji bhp).

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.