Ustawę z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców stosują wszyscy pracodawcy w stosunku do wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowisku pracy kierowcy, którzy wykonują przewóz drogowy.
Ważne! „Przewóz drogowy” oznacza każdą podróż odbywaną w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używanym do przewozu osób lub rzeczy.
Ustawa odsyła w zakresie pojęcia przewozu drogowego do przepisów tzw. rozporządzenia 561 (rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85, Dz. Urz. UE L 102), a nie do zakresu zastosowania tego rozporządzenia. Oznacza to, że ustawą objęty jest każdy kierowca, również ten, który prowadzi pojazdy, do których rozporządzenie to nie znajdzie zastosowania (czyli m.in. samochody osobowe).
Czytaj również: Zmiany w terminach wypłaty wynagrodzenia dla kierowców>>
Odpoczynek tygodniowy
W każdym tygodniu kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniowy nieprzerwany odpoczynek obejmuje minimalny odpoczynek dobowy przypadający w dniu, w którym kierowca rozpoczął odpoczynek tygodniowy.
Czytaj w LEX: Dzienny czas prowadzenia pojazdu >
Odpoczynek tygodniowy może zostać przy tym skrócony (do wymiaru nie krótszego niż 24 godziny) w dwóch przypadkach:
- zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z jego przejściem na inną zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy,
- w razie sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii.
Sprawdź również książkę: Prawo pracy ebook >>
Pojęcie tygodnia
Bardzo istotna kwestia, z której wynikają liczne problemy z odpoczynkiem kierowców (szczególnie tych właśnie, którzy prowadzą pojazdy nie objęte przepisami rozporządzenia 561) jest zawarta w ustawie o czasie pracy kierowców odrębna od kodeksowej definicja tygodnia. O ile „tydzień” w kodeksie pracy to siedem kolejnych dni kalendarzowych od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego czasu pracy, o tyle dla pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy „tydzień” to okres pomiędzy godziną 00:00 w poniedziałek i godziną 24:00 w niedzielę (art. 2 pkt 5 ustawy). Takie rozumienie tygodnia należy przyjąć do ustalenia okresu, w którym zapewniony powinien zostać odpoczynek tygodniowy.
Sprawdź też w LEX: Które elementy wynagrodzenia kierowcy transportu międzynarodowego należy uwzględniać w ustalaniu minimalnego wynagrodzenia za pracę? >
Pełny odpoczynek w tygodniu
Odpoczynek przysługuje „w każdym tygodniu”, co oznacza, że w minimalnym wymiarze czasowym wynikającym z art. 14 ustawy powinien „zmieścić się” w tygodniu kalendarzowym.
Czytaj też w LEX: Delegowanie kierowców w transporcie drogowym od 19 sierpnia 2023 r. >
Ważne! Skoro kierowca samochodu osobowego nie jest objęty rozporządzeniem 561, to nie stosuje się też wynikającej z tego rozporządzenia zasady, iż tygodniowy okres odpoczynku, który przypada na dwa tygodnie można zaliczyć do dowolnego z nich, ale nie obu (art. 8 ust. 9 rozporządzenia 561). Rozporządzenie 561 nie narzuca konieczności wykorzystania odpoczynku „w tygodniu” – wskazuje na najpóźniejszy moment jego rozpoczęcia, ale prawidłowy odpoczynek może jak najbardziej trwać na przełomie tygodni. Ustawa o czasie pracy kierowców nie pozwala na to.
Przykład: Kierowca samochodu osobowego pracuje w stałym rozkładzie dziennym poniedziałek - piątek, w różnych przedziałach godzinowych, zasadniczo godzina rozpoczęcia pracy nie jest określana wcześniej niż 7:00. W piątek po południu otrzymał polecenie wykonywania dodatkowej pracy w sobotę, którą realizował od 10:00 do 16:00. W poniedziałek zgodnie z rozkładem czasu pracy ma rozpocząć pracę o 9:00.
W tym przypadku, jakkolwiek od godziny zakończenia pracy w sobotę (16:00) do godziny rozpoczęcia pracy w poniedziałek (9:00) mamy 41 godzin, odpoczynek minimalny nie został zapewniony. Do końca niedzieli kalendarzowej (do końca tygodnia kierowcy) upływają jedynie 32 godziny. Taki odpoczynek byłby prawidłowy jedynie wówczas, gdyby kierowca przechodził na inną zmianę (z opisu nie wynika, by pracował w systemie pracy zmianowej) lub uczestniczył w akcji ratowniczej. Praca w dniu wolnym w oparciu o szczególne potrzeby pracodawcy nie pozwala na skrócenie odpoczynku.
W takich przypadkach, jak przedstawiono w przykładzie, należy zapewnić inny dzień wolny na przestrzeni danego tygodnia, przed dniem dodatkowej pracy. Pozwoli to w większości przypadków na uzyskanie przez pracownika prawidłowego odpoczynku.
Polecamy nagranie szkolenia: Rozliczanie wynagrodzenia kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe po zmianie przepisów od 19.08.2023 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
