ZUS wydał decyzję w sprawie o podstawę wymiaru składek. Sąd okręgowy oddalił odwołanie, zaś sąd apelacyjny oddalił wniesioną apelację. Sądy zgodnie uznały, że decyzja organu rentowego była trafna.
Ustalenia sądów
Z ustaleń wynikało bowiem, że spółka prawa handlowego (prowadząca kasyno) ubezpieczała w ZUS ok. 330 osób. Nie zadeklarowała jednak składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od otrzymanych przez pracowników napiwków. W kasynie prowadzono rejestry napiwków.
Czytaj na Prawo.pl: Napiwki z wakacyjnej pracy trzeba opodatkować >
Rozdzielanie napiwków
Napiwki (w postaci żetonów do gry) były wrzucane do tzw. „tip boxów”. Pracownicy kasyna nie mogli bowiem przyjmować napiwków bezpośrednio od klientów. Pracownicy sporządzali co miesiąc listę napiwków. Były dzielone pomiędzy pracowników, zgodnie z przyjętymi regułami. Księgowość odprowadzała od nich zaliczki na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych. Napiwki były ujmowane przez spółkę jako przychód pracownikach w rozliczeniach PIT 8 i 11.
Napiwki są przychodem
Sądy nie podzieliły stanowiska pracodawcy, że uzyskiwane przez pracowników spółki napiwki nie podlegają oskładkowaniu. Sądy uznały natomiast, że napiwki stanowią przychód w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegający uwzględnieniu przy określaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Te świadczenia podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe pracowników oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Sprawdź procedurę w LEX: Ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika >
Oddalona skarga kasacyjna
Spółka zaskarżyła wyrok sądu apelacyjnego skargą kasacyjną. Jej zdaniem błędnie wliczono napiwki otrzymywane przez pracowników kasyna do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Sąd Najwyższy oddalił jednak wniesioną skargę kasacyjną, uznając, że pogląd skarżącej jest nietrafny.
Obecny stan prawny
Sąd Najwyższy wskazał, że pogląd skarżącej opierał się na stanowisku przedstawionym w wyroku Wojewódzkiego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z 22 kwietnia 1993 r., sygnatura akt VIII U 2718/92. Orzeczenie to zapadło jednak w odmiennym stanie prawnym i nie jest aktualne.
Sprawdź procedurę w LEX: Opodatkowanie świadczeń na rzecz pracowników >
Definicja napiwku
Sąd Najwyższy wskazał, że w artykule 6 Konwencji nr 172 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 5 czerwca 1991 r. dotyczącej warunków pracy w hotelach, restauracjach i podobnych zakładach w artykule 6 przedstawiono legalną definicję napiwku. W świetle tej definicji napiwkiem jest kwota pieniężna dana dobrowolnie pracownikowi przez klienta, dodatkowo do kwoty, którą klient musi zapłacić za otrzymane usługi. W przepisach Konwencji wskazano, iż niezależnie od napiwków, zainteresowani pracownicy będą otrzymywać podstawowe wynagrodzenie, płacone w regularnych odstępach czasu. Nie można więc traktować napiwków jako formy wynagrodzenia za pracę - wskazał SN.
Związek z pracą
Bez względu na powyższe, trzeba uznać, iż pracownik otrzymuje napiwek od klienta w związku z organizacją przedsiębiorstwa. Napiwek jest bowiem gratyfikacją od zadowolonego klienta za dobrze wykonaną usługę. Ma on charakter fakultatywny i płacony jest niezależnie od płaconego rachunku. Uzasadnione jest przy tym rozdzielanie napiwków na pozostałych pracowników obsługi (nie tylko na kelnerów, concierge’ów czy krupierów w kasynie). Na zadowolenie klienta wpływa bowiem praca całego zespołu, a więc to zasługa pracodawcy - podkreślił Sąd Najwyższy.
Oskładkowanie napiwków
Sąd Najwyższy zaznaczył, że wynagrodzenie za pracę ma węższy zakres niż pojęcie przychodów ze stosunku pracy (art. 12 u.p.d.o.f.). Przychodem są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, bez względu na źródło ich finansowania. Z punktu widzenia więc art. 18 ust. 1 u.s.u.s. oskładkowaniu podlegają także przychody pracowników z tytułu otrzymanych napiwków. SN podkreślił, że w kasynie pracodawca miał wpływ na organizację i dystrybucję napiwków. Należało więc uznać, że napiwki należało uznać za przychody ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f..
Słuszny pogląd
SN wskazał, że analogiczne stanowisko przedstawił SN w wyroku z 9 września 2010 r., w sprawie II UK 98/10 (LEX nr 1112913). W orzeczeniu tym SN stwierdził, że wypłaty finansowane z napiwków doliczanych do rachunku regulowanego kartą płatniczą, wypłacane kelnerowi przez pracodawcę, na którego konto wpływają, z zachowaniem zasady, że otrzymywane przez kelnera kwoty równoważne napiwkom zapłaconym kartą w jego rewirze powinny być wliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.
Napiwki nie dla państwa
Należało więc uznać, że napiwki organizowane, obliczane, przechowywane w depozycie pracodawcy i wypłacane przez upoważnionych pracowników pracodawcy są podstawą obliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne wraz z innymi przychodami ze stosunku pracy. Natomiast z ideą napiwku jest sprzeczne twierdzenie, że kwota napiwku powinna być pomniejszona o zaliczkę na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych (18%) oraz miałaby pokrywać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w części finansowanej przez pracodawcę i pracownika (około 40%). W takiej bowiem sytuacji doszłoby do tego, że klient dawałby państwu ok. 60% kwoty napiwku. Z pewnością nie chcieliby tego „napiwkodawcy” - zaznaczył Sąd Najwyższy.
Wyrok Sądu Najwyższego z 13 września 2018 r., II UK 343/17, LEX nr 2569738.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Przewodnik po zmianach w prawie pracy 2019 r. >
Nowe obciążenie wynagrodzeń - Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych >
Zmiany w składkach ZUS przedsiębiorców >
Nowy sposób prowadzenia dokumentacji pracowniczej >
Nie masz dostępu do tych materiałów? Sprawdź, jak go uzyskać >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
