Główny Urząd Statystyczny opublikował w środę roczną informację zatytułowaną „Warunki pracy w 2021 roku”. Jak podaje GUS, w 2021 r. badaniu warunków pracy podlegało 6,7 mln osób. Spośród tej grupy 443,3 tys. osób pracowało w warunkach zagrożenia, co stanowiło 6,6 proc. zatrudnionych w zakładach1 objętych badaniem. Kobiety stanowiły 17,3 proc. wszystkich zatrudnionych w warunkach zagrożenia, co oznacza, że blisko co szósta zatrudniona w warunkach zagrożenia osoba była kobietą.
Czytaj również: Dane PIP: W 2021 r. inspektorzy stwierdzili u pracodawców ponad 600 tys. naruszeń. Głównie w kwestii wynagrodzeń>>
Najtrudniejsze warunki
- Warunki pracy są zagadnieniem bardzo istotnym z punktu widzenia zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Właściwa identyfikacja czynników szkodliwych dla zdrowia oraz ich wpływu na osoby zatrudnione daje podstawę do podejmowania działań profilaktycznych i prowadzenia odpowiedniej polityki w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Ocena stanu i śledzenie zmian w zakresie zagrożeń występujących w środowisku pracy jest istotnym elementem służącym realizacji zobowiązań pracodawców do zapewnienia warunków pracy zgodnych z obowiązującymi normami – podkreśla GUS.
Według autorów badania, uzyskanie prawidłowego obrazu zagrożenia zdrowia szkodliwymi substancjami chemicznymi oraz czynnikami fizycznymi i biologicznymi wymaga od pracodawcy ustalenia wartości stężeń i natężeń (zgodnych z NDS lub NDN) przy pomocy specjalistycznej aparatury, co niejednokrotnie w przypadku małych zakładów, przekracza ich możliwości finansowe. Częste zmiany profilu działalności w tych zakładach utrudniają również prowadzenie obserwacji.
Najtrudniejsze warunki pracy zanotowano w województwie śląskim, gdzie blisko co ósma osoba pracowała w warunkach zagrożenia. Natomiast najbardziej bezpieczne warunki pracy odnotowano w województwie mazowieckim, gdzie na pogorszenie stanu zdrowia narażona była co trzydziesta trzecia osoba. W przypadku kobiet najtrudniejsze warunki pracy zarejestrowano w województwie łódzkim, gdzie co trzecia osoba zatrudniona w warunkach zagrożenia była kobietą, natomiast najkorzystniej przedstawiała się sytuacja w województwie świętokrzyskim, gdzie co ósma osoba wśród zatrudnionych w warunkach zagrożenia była kobietą.
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia
Osoby zatrudnione na stanowiskach pracy mogą być narażone na czynniki szkodliwe dla zdrowia związane ze środowiskiem pracy, uciążliwością pracy oraz na czynniki mechaniczne związane z maszynami szczególnie niebezpiecznymi.
Jak podaje GUS w publikacji, w 2021 r. w warunkach zagrożenia czynnikami związanymi ze środowiskiem pracy pracowało 265,7 tys. osób (4,0 proc. ogólnej liczby osób zatrudnionych w zakładach objętych badaniem), w tym 45,3 tys. kobiet (odpowiednio 0,7 proc.). Zagrożenia związane z uciążliwością pracy stanowiły drugą co do wielkości grupę czynników szkodliwych, na które narażeni byli pracownicy w 2021 r. W badanym okresie 96,0 tys. osób (w tym 21,6 tys. kobiet) pracowało w warunkach zagrożenia związanego z uciążliwością pracy – odpowiednio 1,4 proc. i 0,3 proc. ogólnej liczby zatrudnionych objętych badaniem. Najmniej liczną grupę stanowiły zagrożenia czynnikami mechanicznymi związanymi z maszynami szczególnie niebezpiecznymi, na które narażonych było 81,6 tys. pracowników (w tym 9,9 tys. kobiet) – odpowiednio 1,2 proc. i 0,1 proc. ogólnej liczby osób zatrudnionych w zakładach objętych badaniem.
Zagrożenia czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi oraz uciążliwymi dla zdrowia
Autorzy badania zwracają też uwagę na fakt, że pracownicy w zakładach pracy mogą być jednocześnie narażeni na kilka czynników szkodliwych dla zdrowia (tj. na zagrożenia związane ze środowiskiem pracy, uciążliwością pracy oraz na czynniki mechaniczne związane z maszynami szczególnie niebezpiecznymi). Poniżej zaprezentowano dane dotyczące osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia liczonych tyle razy, na ile czynników osoby te były narażone.
W 2021 r. liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia (według stanu w dniu 31 grudnia) wyniosła 547,2 tys. Większość z nich stanowiły osoby narażone na czynniki związane ze środowiskiem pracy – 338,9 tys. osób (61,9 proc.). Zagrożenia związane z uciążliwością pracy dotyczyły 115,5 tys. osób (21,1 proc.), natomiast na szkodliwy wpływ czynników mechanicznych związanych z maszynami szczególnie niebezpiecznymi narażonych było 92,8 tys. osób (17,0 proc.).
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 5/2022 >>
Warunki zagrożenia związanego ze środowiskiem pracy
Zagrożenia związane ze środowiskiem pracy dotyczyły m.in. narażenia na: substancje chemiczne, pyły, hałas, wibracje (drgania mechaniczne), mikroklimat gorący lub zimny, promieniowanie, pole elektromagnetyczne oraz czynniki biologiczne. - Spośród czynników związanych ze środowiskiem pracy największe zagrożenie stanowił hałas, którym zagrożonych było 182,2 tys. osób (53,8 proc.). Najwięcej zatrudnionych w warunkach zagrożenia hałasem odnotowano w sekcji przetwórstwo przemysłowe. Drugim pod względem częstości występowania czynnikiem szkodliwym były pyły rakotwórcze, na które narażonych było 28,1 tys. osób (8,3 proc.), przy czym najwięcej narażonych osób pracowało w sekcji górnictwo i wydobywanie. Natomiast najmniej osób narażonych było na wpływ pola elektromagnetycznego (4,3 tys. osób). W 2021 r. zlikwidowano lub ograniczono 196,7 tys. zagrożeń związanych ze środowiskiem pracy, przy czym odnotowano 92,6 tys. zagrożeń nowo powstałych lub ujawnionych – czytamy w badaniu GUS.
Czytaj również: Instrukcje bhp powinny być nie tylko szczegółowe, ale też jasne dla pracowników>>
Działania profilaktyczne – ocena i eliminacja ryzyka zawodowego
Badanie za 2021 r. zawiera również informacje dotyczące zatrudnionych na stanowiskach pracy, dla których przeprowadzono ocenę ryzyka zawodowego (2,5 mln osób). Większość osób zatrudniona była w sekcjach: przetwórstwo przemysłowe – 37,0 proc., handel; naprawa pojazdów samochodowych – 20,4 proc. oraz transport i gospodarka magazynowa – 10,0 proc.
- W celu wyeliminowania ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy zastosowano środki techniczne, organizacyjne bądź ochrony indywidualnej wobec 1,7 mln zatrudnionych. Wśród środków zastosowanych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy przeważały środki ochrony indywidualnej, które otrzymało 1,3 mln osób, środki organizacyjne wdrożono dla 982,7 tys. osób, a wobec 594,0 tys. osób zastosowano środki techniczne. W przypadku części z tych osób wykorzystano więcej niż jeden środek eliminujący ryzyko zawodowe na stanowisku pracy. W 2021 r. najwięcej osób, dla których przeprowadzono ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, w przeliczeniu na 1000 zatrudnionych w badanej zbiorowości, odnotowano w województwach: wielkopolskim (439,0), śląskim (431,2) i małopolskim (389,8) – podaje GUS.
Badanie warunków pracy prowadzone jest metodą reprezentacyjną na dobranej celowo próbie i obejmuje jednostki zatrudniające 10 osób i więcej. Wyniki uzyskane z próby są uogólniane na populację generalną podmiotów gospodarki narodowej zatrudniających 10 osób i więcej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.