Dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego Sp. z o.o. oraz Oskar Sobolewski, ekspert IE, przygotowali raport pt. „Stopa zastąpienia – czy Polska spełnia standardy Międzynarodowej Organizacji Pracy?”. Wnioski z niego płynące nie są optymistyczne.
Okazuje się, że stopa zastąpienia w Polsce, czyli procentowy wskaźnik ukazujący stosunek między średnim wynagrodzeniem a przeciętną nowo przyznawaną emeryturą, zbliża się do poziomu granicznego, uznawanego przez Międzynarodową Organizację Pracy za minimalny standard. Co gorsze, w najbliższych latach wysokość nowo przyznanych świadczeń dla osób odchodzących z rynku pracy w najbliższych latach, będzie wynosiła często poniżej 40 proc. ostatniego wynagrodzenia.
Czytaj również: Od listopada 2020 r. w Polsce jest ponad 6 mln emerytów w ZUS>>
Spada stopa zastąpienia w Polsce
Z wyliczeń Instytutu Emerytalnego wynika, że na koniec 2020 r. stopa zastąpienia spadła do 42,4 proc. (z 43,6 proc. w 2019 r.). Według ekspertów, do obniżenia stopy zastąpienia w Polsce istotnie przyczyniło się obniżenie wieku emerytalnego w 2017 roku. Ograniczenie zaś waloryzacji świadczeń emerytalnych może pogłębiać spadek stopy zastąpienia w Polsce.
Stopa zastąpienia w latach 2014-2020 |
|||
Rok |
Wysokość nowo przyznanej emerytury |
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w IV kw. |
Stopa zastąpienia(w proc.) |
|
2020 |
2 400,00 zł |
5 656,51 zł |
42,4 |
|
2019 |
2 338,38 zł |
5 368,01 zł |
43,6 |
|
2018 |
2 185,87 zł |
5 071,41 zł |
43,1 |
|
2017 |
2 156,90 zł |
4 739,91 zł |
45,5 |
|
2016 |
2 167,11 zł |
4 404,17 zł |
49,2 |
|
2015 |
2 154,62 zł |
4 280,80 zł |
50,3 |
|
2014 |
2 174,63 zł |
4 139,42 zł |
52,5 |
Źródło: Opracowanie własne IE na podstawie danych ZUS i GUS
Polska blisko poziomu granicznego MOP
Jak podkreślają autorzy raportu, przyjęta w 1952 roku Konwencja Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego określa zasady i warunki, jakie powinien spełniać system emerytalny funkcjonujący w państwie będącym stroną Konwencji. Jednym ze wskaźników, który brany jest pod uwagę, jest stopa procentowa wypłaty periodycznych świadczeń dla typowych uprawnionych. Wartość ta, będąca stopą zastąpienia, określona została na poziomie 40 proc. Oznacza to, że aby spełnić minimalne standardy Międzynarodowej Organizacji Pracy, system emerytalny powinien zapewniać przyznawanie świadczeń na poziomie nie niższym niż 40 proc.
- Na koniec 2020 roku przyznawane w Polsce świadczenia emerytalne spełniały kryterium zgodności z Konwencją MOP nr 102 – warunek jest spełniony, kiedy stopa zastąpienia typowego emeryta posiadającego pełny staż wynosi co najmniej 40 proc. odpowiedniego wynagrodzenia. Jednak podkreślić należy, że odnotowany w ciągu ostatnich 6 lat spadek wartości wskaźnika – wynoszący 10,1 p. proc. – ukazuje znaczące pogorszenie się adekwatności systemu. Gdyby przyjąć wartość stopy zastąpienia z 2014 roku, nowo przyznawana emerytura powinna wynosić średnio 2 969,66 zł – podkreślają autorzy raportu.
Zdaniem dr Antoniego Kolka i Oskara Sobolewskiego, największa dynamika spadku stopy zastąpienia miała miejsce w 2017 roku, gdy spadek wyniósł 3,7 p. proc. Zmiana ta powinna być oceniana przez pryzmat obniżenia wieku emerytalnego.
- Powyższe obliczenia oznaczają w praktyce, że polski system emerytalny w najbliższych latach przestanie spełniać minimalne standardy, a wypłacane świadczenia będą dalece niewystarczające – podsumowują eksperci IE.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
