Pytanie dotyczy ZFŚS w nowo utworzonym podmiocie, który przejął pracowników w trybie art. 231. Dotychczasowy pracodawca zatrudnia 23 pracowników, ale w styczniu br. podjął decyzję o nietworzeniu w 2010 r. Funduszu Socjalnego i poinformował o tym pracowników.
W maju br. nastąpi przejęcie tych pracowników w trybie art. 231 przez nowo utworzoną spółkę o czym zostali oni poinformowani w lutym br.
Czy w nowej spółce trzeba utworzyć fundusz socjalny, jeżeli zatrudnia 23 pracowników, lub czy zaraz po ich przejęciu można poinformować pracowników o nietworzeniu funduszu socjalnego?
W informacji o planowanym przejęciu był zapis o socjalnych aspektach przejęcia, że nowy pracodawca jak i poprzedni nie planuje tworzyć funduszu socjalnego.
W chwili obecnej tworzenie ZFŚS jest w gruncie rzeczy fakultatywne, chociaż należałoby raczej stwierdzić, iż jeżeli pracodawca zatrudnia na dzień 1 stycznia co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, to tworzenie ZFŚS jest dla niego obowiązkowe do momentu zawarcia stosownego zapisu w układzie zbiorowym lub regulaminie wynagradzania.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) – dalej u.z.f.ś.s., pracodawcy spoza sektora publicznego tworzą ten fundusz, zatrudniają według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Należy przy tym podkreślić, iż obowiązek tworzenia ZFŚS określa się zawsze według stanu na ten dzień – stan zatrudnienia w trakcie roku i zmiany tego stanu nie mają natomiast znaczenia. Oznacza to, ze zatrudnienie nowych pracowników lub przejęcie ich z innego zakładu pracy, który nie tworzył ZFŚS nie powoduje do końca roku obowiązku tworzenia ZFŚS.
Należy jednakże zauważyć, iż skoro pracodawca dotychczasowy zatrudniał 23 osoby, nie mógł uwolnić się od obowiązku tworzenia ZFŚS poprzez poinformowanie pracowników o tym fakcie – przy założeniu, że mówimy o pełnych etatach, gdyż jeżeli po przeliczeniu na pełne etaty okazałoby się, że stan zatrudnienia wynosi poniżej 20 etatów – byłoby to dopuszczalne.
W myśl art. 3 ust. 3-3b u.z.f.ś.s. pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć ZFŚS lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe. Pracodawcy ci nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia ZFŚS i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
U pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, objętych układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w układzie zbiorowym pracy. Jeżeli u takich pracodawców pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w regulaminie wynagradzania. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie nietworzenia funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentacji jej interesów.
Powyższe powoduje, iż przy większym stanie zatrudnienia, samo poinformowanie załogi o nietworzeniu ZFŚS jest niewystarczające – konieczne jest zawarcie stosownego zapisu w regulaminie wynagradzania, a zapis ten powinien być skonsultowany ze związkami zawodowymi lub reprezentantem załogi.
Paweł Ziółkowski - specjalista z zakresu prawa pracy