Czy służba zdrowia musiała się szczepić na COVID-19

Zanim Sąd Najwyższy w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych merytorycznie zajął się problemem, nastąpiło niecodzienne wystąpienie.

Po wywołaniu sprawy prokurator delegowany do Prokuratury Krajowej, nie siadając na ławie uczestnika czy stron, nie zakładając togi, oświadczył, że występuje w imieniu ministra sprawiedliwości i domaga się wykluczenia osób zasiadających w składzie od rozpoznawania sprawy. Stwierdził, że „nie są oni uprawnieni do wymierzania sprawiedliwości”. Państwo polskie płaci milionowe kary za udział osób nieuprawnionych w orzekaniu, co wynika z orzeczeń TSUE i ETPCz.

Zobacz również: Kara dla Polski za wady reformy sądów z 2019 r.

Po krótkiej naradzie, SN wydał postanowienie, że będzie kontynuować rozprawę, gdyż wystąpienie prokuratora należy uznać za niedopuszczalne. Izba Pracy postanowiła przy tym zawiadomić o oświadczeniu prokuratora rzecznika dyscyplinarnego przy prokuratorze generalnym.

Czytaj też w LEX:

Zmiany w polskim sądownictwie przed TSUE i ETPC - tu znajdziesz na bieżąco aktualizowane orzecznictwo, glosy i omówienia do orzeczeń, monografie i artykuły >

Sytuacja polskiego wymiaru sprawiedliwości (spór o praworządność) - zestawienie kluczowego orzecznictwa polskiego >

Ogłoszenie stanu epidemii

Sporna sytuacja powstała w czasie pandemii Covid-19. Po wejściu w życie stanu epidemii pracodawca – Regionalne Centrum Krwiolecznictwa i Krwiodawstwa nakazało swoim pracownikom obowiązkowe szczepienia. Powódka zatrudniona w Centrum, która sprawowała funkcję starszego inspektora, przedstawiła zaświadczenie lekarskie o tym, że ma przeciwskazania do zaszczepienia. Jednak 2 marca 2022 r. lekarz cofnął swoje oświadczenie o przeciwskazaniach. Kobieta nadal jednak była niezaszczepiona.

W takim stanie rzeczy pracodawca rozwiązał z powódką umowę o pracę z powodu utraty zaufania do powódki, gdyż odmówiła ona także zapoznania się z komunikatem o obowiązkowych szczepieniach i nie złożyła informacji dotyczącej odbycia lub braku szczepienia na Covid-19.

Podstawa prawna nałożenia obowiązku

Zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii obowiązkowi szczepień przeciwko Covid-19 podlegały w szczególności:

osoby wykonujące zawód medyczny w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz osoby wykonujące czynności zawodowe w tych podmiotach, inne niż wykonywanie zawodu medycznego;
osoby zatrudnione oraz osoby realizujące usługi farmaceutyczne, zadania zawodowe lub czynności fachowe w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym.

Te osoby zobowiązane były obowiązane poddać się szczepieniu przeciwko Covid-19 w terminie nie późniejszym niż do 1 marca 2022 r.

Na podstawie art. 22(1) par. 4 kodeksu pracy pracodawca uprawniony jest do żądania podania mu przez pracownika danych osobowych innych niż określone w par. 1 i 3 tej jednostki redakcyjnej kodeksu pracy, gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych pracownika następuje w formie oświadczenia składanego przez tę osobę.

Nie ma obowiązku szczepień na Covid

Powódka wniosła odwołanie do sądu pracy o przywrócenie jej na stanowisko. Sąd Rejonowy w Rzeszowie poddał w wątpliwość obowiązek nałożony na pracowników i podkreślił, że informacja o zaszczepieniu lub jej brak ingeruje w sposób niedozwolony w wolność osobistą jednostki. Ograniczenie praw osobistych może ponadto nastąpić tylko w drodze ustawy. Sąd I instancji zatem uwzględnił powództwo.

Od tego wyroku odwołał się pracodawca, a Sąd Okręgowy w Rzeszowie 14 czerwca 2023 r. oddalił apelację Centrum Krwiodawstwa. Sąd II instancji podzielił ustalenia sądu rejonowego, a argumenty przedstawione przez pracodawcę powielały odpowiedź na pozew.

Sąd okręgowy wskazał, że obowiązek szczepień ochronnych związanych z wykonywaniem działalności leczniczej dotyczy tylko kilku wymienionych chorób, takich jak wirusowe zapalenie wątroby typu B, ospa, odra, tężec (ale nie ma na tej liście Covid-19). Sąd zaznaczył, że obowiązek szczepień na Covid-19 miał tymczasowy charakter. Zatem przymuszanie pracownika do szczepienia w tym czasie było niezasadne. Sąd uznał, że przyczyna wypowiedzenia była nierzeczowa i nieprawdziwa, przywrócił zatem powódkę do pracy.

Kasacja pracodawcy

Pozwany złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, uznając interpretację przepisów dokonaną przez sady obu instancji za błędną. Skarżący kasacyjnie podkreślił, że w kwestii szczepień sądy w Polsce wydają rozbieżne orzeczenia - twierdził pracodawca. I podkreślał, że pracowników służby zdrowia i zawodów medycznych odpowiedzialność musi być większa.

– Nie chodziło o zmuszanie pracowników do szczepień, ale zapewnienie sprawnego funkcjonowania jednostek krwiodawstwa – podkreślał pełnomocnik pozwanego Centrum, adwokat Mateusz Kamiński.

Trzech sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN przedstawiło zatem siedmiu sędziom zagadnienie: czy art. 22(1) par. 4 kodeksu pracy w związku z paragrafem 12a rozporządzenia ministra zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Polski stanu epidemii stanowi podstawę dla pracodawcy do domagania się podania przez pracownika danych wrażliwych obejmujących informację dotyczącą odbycia lub braku szczepienia na Covid-19, bądź domagania się złożenia w tym zakresie zaświadczenia o przeciwwskazaniach do odbycia szczepienia.

A także - czy stanowi ona wyjątek określony w art. 9 ust. 2 lit. h oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych.

Sygnatura akt III PZP 5/25, poprzednio III PSKP 43/24

Nowość