Problem prawny powstał na tle rozbudowy Lotniska Okęcie w Warszawie im. Fryderyka Chopina. Uruchomiono dodatkowy kanał przelotu samolotów i mieszkańcy okolicznych miejscowości - głównie Włoch, Ursusa, Opacza-Kolonii musieli znosić ponadnormatywny hałas oraz wibracje. Jak wynika z danych strony powodowej - niemal 1000 nieruchomości obejmuje strefa ograniczonego użytkowania wytyczona wokół Okęcia.
Pozwy o odszkodowania
Pozwy o odszkodowanie od Polskich Portów Lotniczych wniosło około 2,5 tys. osób. Wśród nich był Jerzy C. z Opacza, który dokonał tzw. rewitalizacji akustycznej swego domu - uszczelnił okna i drzwi, wzmocnił ściany, co kosztowało powoda 30 tys. zł. Ale jego działka straciła na wartości (ok. 45 tys. zł ). Wobec tego wystąpił do sądu o odszkodowanie w wysokości 76 tys. zł. Dowodził w pozwie, że jego nieruchomość znajduje się w granicach obszaru ograniczonego użytkowania (OOU). Obszar ten został utworzony na mocy uchwały Sejmiku Województwa Mazowieckiego z 20 czerwca 2011 r.
Argumenty PLL Lot
W odpowiedzi na pozew z lipca 2013 r., Porty Lotnicze uznały, że należy oddalić roszczenie, gdyż sporna nieruchomość jeszcze przed wejściem w życie uchwały sejmiku znajdowała się w obszarze ograniczonego użytkowania, na mocy rozporządzenia wojewody mazowieckiego z 7 sierpnia 2007 r. nr. 50. Zmiana OOU nie powodowała dla powoda żadnych nowych ograniczeń. A dwuletni okres przedawnienia roszczeń już upłynął. Sąd I instancji podzielił ten pogląd i 11 kwietnia 2013 r. oddalił powództwo właściciela nieruchomości, a co więcej obarczył go niemałymi kosztami procesu - musiał zapłacić Lotnisku ponad 3,3 tys. zł.
Wątpliwość Sądu Okręgowego
Powód odwołał się do tego wyroku do sądu II instancji, a ten powziął wątpliwość, czy akt prawa miejscowego w postaci rozporządzenia nr 50 z dnia 7 sierpnia 2007 r. Wojewody Mazowieckiego w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina utracił moc w związku z wejściem w życie ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.W przypadku negatywnej odpowiedzi , czy utrata mocy obowiązującej rozporządzenia nr 50 nastąpiła wskutek powszechnego zaprzestania jego uznawania i stosowania przez organy administracji publicznej oraz sądownictwo administracyjne?Sąd Najwyższy 21 kwietnia 2016 r. postanowił przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego.
Uchwała niekorzystna dla poszkodowanych
Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów 22 listopada 2016 r. podjął uchwałę, według której rozporządzenie wojewody mazowieckiego nr 50 z 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina obowiązywało do dnia wejścia w życie uchwały nr 76/11 sejmiku woj. mazowieckiego z 20 czerwca 2011 r. w sprawie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla tego lotniska.
Jak wyjaśniała uchwałę sędzia Agnieszka Piotrowska istotne znaczenie i źródło problemów tkwi w dwóch zmianach, jakich dokonano w art. 135 ust. 1 ustawy - Prawo ochrony środowiska, który upoważniał do wydania rozporządzenia.
Pierwsza zmiana, która obowiązywała od 1 stycznia 2008 r., dotyczyła organu uprawnionego do wydania aktu prawnego w sprawie obszaru ograniczonego użytkowania. Wcześniej był to wojewoda, a po nowelizacji od 1 stycznia 2008 r. - sejmik województwa, który wydawał uchwały. Natomiast z art. 45 ust. 1 Prawa ochrony środowiska wynika, że rozporządzenie wojewody mazowieckiego nr 50 z 2007 r. zachowuje moc obowiązującą do czasu wydania nowego aktu w formie uchwały.
Tak by się przedstawił stan prawny, gdyby nie kolejna zmiana - art. 135 ustawy o ochronie środowiska, którą uchwalono 3 października 2008 r. Problemy mają swoje źródło w tej noweli. Zastąpiła ona pojęcie "przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko" na pojęcie "przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z 2008 r.". Czy zmiana przepisu eliminowała z obrotu prawnego rozporządzenie nr. 50?
Uchwała sejmiku eliminowała rozporządzenie
Zdaniem SN zmiana artykułu 135 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska dokonana 3 października 2008 r. nie powodowała utratę mocy obowiązującej aktu prawa miejscowego w postaci rozporządzenia nr 50. Wobec tego rozporządzenie określające obszar ograniczonego użytkowania miało moc obowiązującą do dnia wydania uchwały sejmiku mazowieckiego 76/15.
- Ta uchwała Sądu Najwyższego nie kończy wątpliwości w sprawie - powiedział pełnomocnik powoda, mec. Radosław Howaniec. - Teraz czekamy na rozstrzygnięcie pytania (III CZP 114/15), czy sąd ma wypłacić różnicę, jaka powstała w wyniku zmiany obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina, czy może żądać całości odszkodowania spowodowanego nadmiernym hałasem. - Uchwała dzisiejsza znaczy tyle, że ludzie, który zgłosili roszczenia na podstawie uchwały, zgłosili się za późno - dodał pełnomocnik strony powodowej.
Warto dodać, że Prawo ochrony środowiska daje dwa lata na wniesienie roszczeń od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego ustanawiającego strefę. Większość osób, która wystąpiła z wnioskami odszkodowawczymi, była objęta strefą z rozporządzenia.
Sygnatura akt III CZP 62/16, uchwała z 22 listopada 2016 r.
