Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, którego udzielić może tylko przedsiębiorca. Od 30 kwietnia 2018 roku prokurę mogą ustanowić już nie tylko spółki, ale również prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (JDG).

Kodeks Cywilny wyróżnia trzy rodzaje prokury:

  • samoistną – prokurent samodzielnie reprezentuje dany podmiot,
  • łączną – jest ona udzielona kilku osobom łącznie, podejmowane przez nich czynności wymagają zatem ich współdziałania,
  • mieszaną – polega ona na tym, że prokurent uprawniony jest do reprezentowania danego podmiotu wyłącznie wraz z jego członkiem zarządu albo wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji spółki.

 

Więcej w LEX: Udzielanie prokury przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi >>>

Więcej w LEX: Chała Paulina Katarzyna - Prokura jako szczególny rodzaj pełnomocnictwa >>>

Zgodnie z art. 109(1) par. 1 kodeksu cywilnego prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). – Prokura jest zatem praktycznym rozwiązaniem, w szczególności dla przedsiębiorców prowadzących działalność na większą skalę – uważa Maciej A. Szewczyk, radca prawny w kancelarii Wardyński i Wspólnicy. -  Takimi podmiotami są oczywiście przede wszystkim spółki prawa handlowego (zwłaszcza kapitałowe), ale nie tylko. Nierzadko bywa tak, że całkiem znacznych rozmiarów działalność prowadzona jest jednoosobowo przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, który też może udzielić prokury za sprawą obowiązujących od 30 kwietnia 2018 roku przepisów – dodaje.

Warto zaznaczyć, że przedsiębiorca może ustanowić kilku prokurentów. Od niego zależy czy każdemu nich udzieli prokury samoistnej, w taki sposób, że każdy w nich będzie umocowany do samodzielnego dokonywania pewnych czynności prawnych, których zakres reguluje ustawa, czy też zdecyduje się na udzielenie prokury kilku osobom w sposób łączny.

WZORY dokumentów do pobrania w LEX:

 

Powoływanie prokury samoistnej

Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Prokury można udzielić zarówno osobie związanej, jak i nie związanej stosunkiem prawnym ze spółką. Zwykle jest to osoba związana z dana firmą. Prokurentem nie może być jednak członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki z o.o. Trzeba też pamiętać, że w spółce jawnej ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki (art. 41 par. 1 ksh). W spółce komandytowej i komandytowo – akcyjnej na ustanowienie prokury potrzebna jest zgoda wszystkich komplementariuszy. Jako, że ustanowić prokurę może tylko przedsiębiorca, to nie ma do tego prawa spółka cywilna, bo nie jest przedsiębiorcą. Jest bowiem zawierana na podstawie zwykłej umowy pomiędzy prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą, nie jest wpisywana do KRS. Za to wspólnicy spółki cywilnej jako prowadzący działalność samodzielnie mogą sami udzielać prokury. Taki prokurent reprezentuje jednak tylko danego wspólnika, a nie całą spółkę. Z kolei w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością prokury udziela spółka z o.o., zgodnie z obowiązującymi w niej zasadami reprezentacji. W praktyce udziela jej zarząd lub jeden członek zarządu, o ile jest uprawniony do jednoosobowej reprezentacji spółki.

Sprawdź w LEX: Przy prokurze łącznej, jeden z prokurentów nie może skutecznie podpisać skargi - POSTANOWIENIE WSA >>>

Czytaj w LEX: Pełnomocnictwo udzielane przez zarząd spółki kapitałowej a prokura >>>

Udzielenie prokury wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności i zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców, spółka zgłasza do KRS, a JDG do CEIDG.  Zgłoszenie to powinno określać rodzaj udzielonej prokury, a w wypadku prokury łącznej – wskazywać także sposób jej wykonywania (art. 109(8) kc).  Prokura może być udzielona na czas określony lub bezterminowo i przedsiębiorca może ją w każdym czasie odwołać. Udzielenie prokury zabronione jest jedynie w przypadku ogłoszenia upadłości spółki lub postawienia jej w stan likwidacji. Prokura udzielona przed otwarciem likwidacji lub ogłoszeniem upadłości spółki w takiej sytuacji wygasa. Natomiast w czasie postępowania układowego dopuszczalne jest udzielenie prokury, ponieważ celem tego postępowania nie jest likwidacja, ale uzdrowienie spółki. O odwołaniu prokury należy zawiadomić właściwy rejestr przedsiębiorców.

 

 

Co może prokurent, czyli jakie ma uprawnienia

Zgodnie z art. 109(1) par. 1 kodeksu cywilnego prokura jest pełnomocnictwem, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokurent może więc reprezentować przedsiębiorcę przed wszystkimi sądami i organami państwowymi, np. w postępowaniu podatkowym. Ponadto prokurent może np. zawierać umowy sprzedaży, najmu, kredytowe czy pożyczki, dzierżawy, o pracę, podpisywać weksle, składać oświadczenia o potrąceniu, uznaniu długu, itp. Maciej A. Szewczyk zauważa, że prokura posiada tę przewagę nad pełnomocnictwem ogólnym, że nie ogranicza się do czynności zwykłego zarządu. - Zalety prokury są także widoczne na tle pełnomocnictwa rodzajowego i pełnomocnictwa szczególnego. W zakresie tych ostatnich przedsiębiorca nie zawsze jest bowiem w stanie przewidzieć wszelkie możliwe sytuacje, w których będzie potrzebował pomocy pełnomocnika działającego w jego imieniu, i uprzednio wskazać je w pełnomocnictwie. Jednocześnie z uwagi na to, że prokura jest instytucją uregulowaną w ustawie, dokonując danej czynności w imieniu przedsiębiorcy, prokurent nie musi wykazywać, że jego umocowanie obejmuje prawo do jej dokonania. Zakres umocowania, przywołany wyżej, wynika bowiem wprost z ustawy – tłumaczy mec. Szewczyk.

Czytaj w LEX: Minda Grzegorz - Co może prokurent? >>>

Czytaj w LEX: Wajda Dominika, Prokura - problemy praktyczne >>>

Trzeba też pamiętać, że zgodnie z kc prokura nie może być przeniesiona, czyli prokurent nie może ustanawiać innych prokurentów. Może za to ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności. Pełnomocnictwo szczególne lub rodzajowe może dotyczyć wyłącznie takich czynności, których dokonywanie jest objęte granicami prokury.

 

Czego nie może prokurent

Zgodnie z art. 109 kc. do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności. W sumie prokurent nie może:

  • ustanawiać dalszych prokurentów;
  • udzielić pełnomocnictwa ogólnego,
  • zbyć przedsiębiorstwa, czyli podejmować czynności prawnych prowadzących do sprzedaży, darowizny, zamiany itp., przedsiębiorstwa, nawet zawierając kilka umów oddalonych od siebie w czasie, jeżeli w ich wyniku miałoby dojść do zbycia całego przedsiębiorstwa lub jego znacznej części;
  • dokonać czynności prawnej, na podstawie, której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, może tu chodzić np. o wydzierżawienie, wynajęcie lub użyczeniem, wniesienie całego przedsiębiorstwa jako wkładu (aportu) do innej spółki
  • zbyć nieruchomości należącej do przedsiębiorstwa – uwaga nabycie nieruchomości jest dopuszczalne, tylko zbycie – nie.
  • obciążyć nieruchomości, np. ustanowić na nieruchomości hipoteki, służebności lub wydzierżawić ją.

To oznacza, że w sposób skuteczny prokurent dokonał, np. sprzedaży nieruchomości, musi wcześniej otrzymać pełnomocnictwo szczególne do określonej czynności prawnej, a w tym wypadku pełnomocnictwo do sprzedaży konkretnej nieruchomości, które dodatkowo musi zostać sporządzone w formie aktu notarialnego.  Trzeba też pamiętać, że  przepisy kodeksu spółek handlowych określają też pewien katalog czynności prawnych, do dokonywanie których uprawnieni są wyłącznie członkowie zarządu danej spółki. Na przykład zgodnie z art. 328 par. 2 k.s.h. dokument akcji musi zostać opatrzony pieczęcią spółki i podpisem jej zarządu.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.