Pytanie pochodzi z Kompasu Księgowo-Kadrowego

Firma budowlana (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) z terenu Podkarpacia, większość prac wykonuje na terenie Warszawy. Firma zatrudnia dwóch pracowników. Pracownicy w umowie o pracę jako miejsce wykonywania pracy mają wpis "według miejsca wykonania zlecenia wskazanego przez pracodawcę". Aby ograniczyć koszty zakwaterowania, właściciel firmy chce wynająć mieszkanie. Umowa na czas określony do dnia 31 marca 2015 r.
 
 
Czy czynsz najmu oraz koszty eksploatacji lokalu będą stanowić koszt uzyskania przychodu firmy?
 
Jeżeli mieszkanie będzie zajmowane zarówno przez właściciela firmy, jak i jego pracowników, to czy dla pracowników powstanie przychód ze stosunku pracy?
 
Czy można zastosować zwolnienie od podatku w wysokości 500 zł?
 
Jak wyliczyć wartość przychodu przypadającego na jednego pracownika?
 
Czy sytuacja się zmieni, jeżeli mieszkanie będzie wynajmowane tylko dla właściciela firmy?
 
Czy wówczas czynsz i koszty eksploatacji lokalu będą kosztem firmy?
 
Odpowiedź
Koszt wynajętego mieszkania stanowi koszt uzyskania przychodów. U pracowników może powstać obowiązek zapłaty podatku, ale można też skorzystać ze zwolnienia.
 
Uzasadnienie
W myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 u.p.d.o.f. Tym samym podatnik może zaliczyć do kosztów każdy wydatek, jeżeli jest on poniesiony racjonalnie (w znaczeniu ma odpowiedni cel - uzyskanie przychodu, albo zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów) i nie jest wymieniony w katalogu wyłączeń.
 
Koszt wynajęcia mieszkania w katalogu wyłączeń się nie znajduje i to zarówno w odniesieniu do właściciela, jak i jego pracowników. W efekcie wystarczy wykazać powiązanie z przychodami (a przynajmniej ogólnie z działalnością), aby móc wykazać koszt uzyskania. Podatnik, o którym mowa w pytaniu, założył firmę na Podkarpaciu, ale ma dużo zleceń w stolicy. Dojeżdżanie do Warszawy z Podkarpacia jest kosztowne i zajmuje kilka godzin w jedną stronę. Niewątpliwie wynajęcie mieszkania pozwala na zaoszczędzenie zarówno pieniędzy, jak i czasu. Jest to zatem wydatek związany ściśle ze świadczeniem usług, co oznacza, że może być on rozliczony w kosztach uzyskania przychodów.
W przypadku pracowników dodatkowo pojawia się kwestia przychodu po ich stronie. Z pytania wynika, że w umowie o pracę mają zapisane "według miejsca wykonania zlecenia wskazanego przez pracodawcę". Sam zapis jest już mocno kontrowersyjny, bo w praktyce oznacza to, że w umowie nie tyle zostało określone miejsce pracy, co sposób jego wyznaczania. Niewątpliwie poprawniejszym byłoby wskazanie konkretnej miejscowości, gdzie znajduje się główny adres firmy (osoby fizyczne formalnie rzecz biorąc nie mają siedziby, tylko główny adres działalności) lub np. cały kraj.
 
Sposób oznaczenia miejsca pracy będzie miał duże znaczenie. Jeżeli miejscem pracy byłby np. Rzeszów, wyjazd do Warszawy można by potraktować jako podróż służbową, a w takim przypadku koszt noclegu byłby wolny od podatku. Pracownikom należałyby się co prawda diety, ale przy odpowiedniej kalkulacji wynagrodzenia byłoby to nawet opłacalne (diety są wolne od podatku i składek ZUS).
 

W przypadku, gdyby miejscem pracy był np. cały kraj, wyjazd do Warszawy nie byłby podróżą służbową w rozumieniu art. 77[5] ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), a pracownikowi nie należałyby się świadczenia związane z delegacją. Dominuje pogląd, że wartość noclegów zapewnionych w takim przypadku przez pracodawcę stanowiłaby przychód pracowników, ale można by skorzystać ze zwolnienia do wartości 500 zł na osobę - zob. art. 21 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f. - przykładowo wynajmując mieszkanie za 3000 zł dla siebie i pięciu pracowników, pracodawca ma koszt (3000 zł) i nie rozlicza przychodu pracownikom (przychód mieści się w kwocie zwolnienia).