W dniu 11 grudnia 2020 r. prezes UOKiK nałożył na właściciela sieci sklepów Biedronka, Jeronimo Martins Polska S.A., karę w wysokości 723 381 476,56 zł za stosowanie w latach 2018-2020 praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową w relacji z dostawcami produktów rolnych lub spożywczych. Praktyki te miały polegać na jednostronnym ustaleniu przez spółkę wysokości rabatów już po dostawie towarów.
W komunikatach prasowych prezes UOKiK zachęca poszkodowanych dostawców do dochodzenia od spółki odszkodowania na drodze sądowej. Ta już zapowiedziała, że będzie odwoływać się od tej decyzji. Koniec sporu pomiędzy prezesem UOKiK i Jeronimo Martins Polska jest odległy. Odwołanie będzie rozpoznawał Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Od wyroku tego sądu obie strony będą mogły złożyć apelację do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Postępowania te mogą potrwać jeszcze kilkanaście miesięcy, a nawet kilka lat. Jeżeli dostawcy będą czekać z pozywaniem Jeronimo Martins Polska na prawomocne zakończenie tych postępowań, to ich roszczenia mogą się przedawnić.
Czytaj w LEX: Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji >
Korzystne terminy przedawnienia nie dla dostawców Jeronimo Martins Polska
W dniu 27 czerwca 2017 r. weszła w życie ustawa z 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Ma ona ułatwić poszkodowanym przez naruszenie konkurencji dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od sprawców tych naruszeń (tzw. private enforcement). Ułatwienia polegają między innymi na wydłużeniu terminów przedawnienia i uzależnieniu ich biegu od prawomocnego zakończenia sporu prowadzonego pomiędzy prezesem UOKiK a sprawcą naruszenia. Zgodnie z tą ustawą termin przedawnienia mógłby upłynąć nawet 6 lat po prawomocnym zakończeniu sporu sądowego pomiędzy prezesem UOKiK a sprawcą naruszenia. W ten sposób poszkodowani przez czyny nieuczciwej konkurencji mieli dostać czas, aby poznać prawomocny wynik postępowania sądowego pomiędzy prezesem UOKiK a sprawcą naruszeń i na tej podstawie decydować o prywatnym dochodzeniu odszkodowania od sprawcy.
Ustawa ta nie znajdzie jednak zastosowania do sprawy Jeronimo Martins Polska. Stosuje się ona wyłącznie do naruszeń przepisów prawa konkurencji wskazanych wprost w tej ustawie, czyli art. 6 (porozumienie naruszające konkurencję) lub art. 9 (nadużycie pozycji dominującej) ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów lub zbliżonych treściowo do tych przepisów art. 101 i art. 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Czytaj w LEX: Przepisy prawa konkurencji z 2017 r. dotyczące przedawnienia a prawo międzyczasowe >
Prezes UOKiK w sprawie Jeronimo Martins Polska nie stwierdził jednak naruszenia tych przepisów. Stwierdził on natomiast, że Jeronimo Martins Polska stosując praktyki nieuczciwie wykorzystujące przewagę kontraktową, naruszyła ustawę z 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, zakazującą nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy.
Biedronka ma za mały udział w rynku
Aby skorzystać z korzystnych terminów przedawnienia, przedsiębiorcy musieliby udowodnić coś, czego nawet nie próbował udowodnić prezes UOKiK. Musieliby bowiem wykazać, że praktyka Jeronimo Martins Polska naruszała przepisy wskazane w ustawie o private enforcement, czyli że stanowiła nadużycie pozycji dominującej lub porozumienie naruszające konkurencję. Z kolei udowodnienie nadużycia pozycji dominującej przez Jeronimo Martins Polska wymagałoby wykazania, że Jeronimo Martins Polska w ogóle posiada pozycję dominującą, czyli, co od zasady, że jej udział w rynku właściwym powinien wynosić co najmniej 40 proc. Wydaje się to praktycznie niemożliwe. Nawet obecny prezes UOKiK jeszcze w czerwcu 2020 r. w wypowiedzi prasowej przyznał, że Jeronimo Martins Polska takiej pozycji nie posiada. Ponadto, nie wydaje się, aby działania Jeronimo Martins Polska mogły zostać zakwalifikowane jako porozumienia naruszające konkurencję. Droga do stosowania ułatwień z ustawy o private enforcement wydaje się więc zamknięta dla dostawców Jeronimo Martins Polska.
Czytaj w LEX:
Kodeksowe terminy przedawnienia wymuszają szybsze działania
Dostawcy Jeronimo Martins Polska będą mogli dochodzić swoich roszczeń na podstawie przepisów ogólnych, ewentualnie przepisów o czynach nieuczciwej konkurencji. W obu przypadkach roszczenia odszkodowawcze dostawców Jeronimo Martins Polska ulegną przedawnieniu zgodnie z ogólnymi zasadami przedawnienia roszczeń wskazanymi w art. 118 i 4421 § 1 Kodeksu cywilnego, czyli po trzech latach od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże koniec terminu przedawnienia musi przypadać ostatniego dnia roku kalendarzowego.
Czytaj w LEX: Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorców z tytułu naruszenia krajowego i unijnego prawa konkurencji >
Biorąc pod uwagę orzecznictwo w sprawach tzw. „opłat półkowych”, sądy będą najprawdopodobniej przyjmować w sprawach dotyczących dostawców Jeronimo Martins Polska, że wiedzieli oni o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia już w dniu naliczenia rabatu. W przypadku rabatów naliczonych przez Jeronimo Martins Polska w roku 2018, termin przedawnienia upłynie więc 31 grudnia 2021 r. Natomiast w przypadku rabatów naliczonych w roku 2019 i 2020, termin przedawnienia upłynie 31 grudnia, odpowiednio 2022 i 2023 roku. W konsekwencji, dostawcy, którzy w 2018 r. dostarczali produkty do Jeronimo Martins Polska, jeżeli nie chcą narazić się na zarzut przedawnienia, powinni złożyć pozew przeciwko Jeronimo Martins Polska jeszcze w tym roku.
Tomasz Waszewski jest radcą prawnym, partnerem w kancelarii Kocur i Wspólnicy
Zygmunt Waga LL.M. jest prawnikem w kancelarii Kocur i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.