16 listopada 2022 r. weszło w życie rozporządzenie 2022/2065 w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych), którego celem jest harmonizacja przepisów dotyczących rynku usług pośrednich. Ukształtowane przez DSA nowe obowiązki, których adresatami będą dostawcy usług pośrednich mają na celu m.in. zapewnienie bezpiecznego środowiska internetowego oraz przeciwdziałanie rozpowszechnianiu nielegalnych treści w internecie.
Dostawcy usług pośrednich
Akt o usługach cyfrowych (DSA) będzie miał zastosowanie do dostawców usług pośrednich, którymi są znane już z prawa unijnego usługi: zwykłego przekazu, cachingu oraz hostingu. Na uwagę zasługuje nowa kategoria podmiotów wyodrębniona w ramach usług hostingu, czyli platformy internetowe. Platformą internetową w rozumieniu DSA będzie usługa hostingu, która na żądanie odbiorcy usługi przechowuje i rozpowszechnia publicznie informacje. Będą to zatem m.in. portale społecznościowe oraz marketplace’y. Platformami nie będą jednak te serwisy lub portale, w których przechowywanie i rozpowszechniania publiczne informacji będzie drugorzędną funkcją.
Czytaj w LEX: Akt o usługach cyfrowych (rozporządzenie DSA) - komentarz praktyczny >>>
Część przepisów aktu o usługach cyfrowych nie będzie miała zastosowania do dostawców będących mikro lub małymi przedsiębiorstwami. W stosunku do takich platform wyłączone zostały chociażby obowiązki dotyczące zapewnienia wewnętrznego systemu skarg lub wymogi dotyczące projektowania i organizacji interfejsów internetowych. Ustawodawca unijny chce w ten sposób uniknąć nieproporcjonalnych obciążeń.
Prawodawca unijny dostrzega jednocześnie, że największy wpływ na kształtowanie środowiska internetowego mają najwięksi gracze na rynku usług online. Z tego względu akt o usługach cyfrowych wprowadza szereg szczególnych obowiązków, którym będą podlegać wyłącznie bardzo duże platformy internetowe oraz bardzo duże wyszukiwarki internetowe (tj. uznane przez Komisję Europejską podmioty, które średniomiesięcznie mają co najmniej 45 mln aktywnych odbiorców usługi w UE). Takie podmiot będą zobowiązane m.in. do regularnej oceny ryzyka systemowego polegającej np. na identyfikacji ryzyka rozpowszechniania nielegalnych treści za pośrednictwem ich usług.
Obowiązki dla dostawców usług pośrednich
Choć akt o usługach cyfrowych wprowadza swoistą kwalifikację dostawców usług pośrednich, część obowiązków uregulowanych w DSA będzie miała zastosowanie do wszystkich dostawców. W tym zakresie należy zwrócić uwagę na:
- obowiązek ustalenia punktów kontaktowych dla odbiorców usług, a także państw członkowskich, Komisji Europejskiej i Rady Usług Cyfrowych;
- obowiązek wyznaczenia przez dostawców, którzy nie mają siedziby w Unii, ale oferują usługi w Unii przedstawiciela prawnego w jednym z państw członkowskich, w których dostawca oferuje swoje usługi;
- obowiązek aktualizacji warunków korzystania z usług i wskazania w nich informacji na temat wszelkich ograniczeń, które dostawcy nakładają w związku z korzystaniem z ich usług, w odniesieniu do informacji przekazywanych przez odbiorców usługi;
- obowiązek corocznego publicznego raportowania o dokonanym moderowaniu treści.
Na szczególną uwagę, jak się wydaje, zasługuje obowiązek aktualizacji warunków korzystania z usług. Jak wynika z DSA, dostawcy będą musieli w swoich warunkach świadczenia usług w jasny i zrozumiały sposób wskazać informacje na temat wszelkich polityk, procedur, środków i narzędzi wykorzystywanych na potrzeby moderowania treści, w tym na temat algorytmicznego podejmowania decyzji i przeglądu dokonywanego przez człowieka, a także na temat regulaminu wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg.
Treści nielegalne
Podstawowym celem DSA jest stworzenie bezpiecznego, przewidywalnego i godnego zaufania środowiska internetowego. Cel ten ma być realizowany m.in. poprzez mechanizmy zgłaszania i działania, które będą zobowiązani wdrożyć dostawcy usług hostingu. Mechanizmy te mają polegać na umożliwieniu dowolnej osobie lub dowolnemu podmiotowi zgłoszenia dostawcy obecności w jego usłudze informacji, które uważają za nielegalne treści. Co istotne, mechanizmy te muszą być łatwo dostępne i przyjazne dla użytkownika oraz muszą pozwalać na dokonywanie zgłoszeń wyłącznie drogą elektroniczną.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność hostingodawcy jako podmiotu przetwarzającego - kiedy może być wyłączona? >>>
Akt o usługach cyfrowych w swoisty sposób definiuje treści nielegalne. Są nimi bowiem informacje, które same w sobie lub przez odniesienie do działania, w tym sprzedaży produktów lub świadczenia usług, nie są zgodne z prawem Unii lub z prawem jakiegokolwiek państwa członkowskiego, które jest zgodne z prawem Unii, niezależnie od konkretnego przedmiotu lub charakteru tego prawa. Innymi słowy, charakter treści nielegalnych będzie każdorazowo wynikał z prawa unijnego lub ustawodawstwa krajowego.
Trzeba pamiętać również o tym, że w przypadku stwierdzenia obecności nielegalnych treści i związanego z tym ograniczenia zastosowanego przez dostawcę (np. poprzez zawieszenie lub zamknięcie konta), dostawca usług hostingu będzie zobowiązany przedstawić każdemu zainteresowanemu odbiorcy usług jasne i konkretne uzasadnienie.
Szczególne obowiązki platform internetowych
DSA, jak wskazano powyżej, w sposób szczególny podchodzi do dostawców platform internetowych. Przejawia się to w dodatkowych obowiązkach nałożonych na dostawców niebędących mikro lub małymi przedsiębiorcami. Tacy dostawcy będą w szczególności zobowiązani do:
- zapewnienia odbiorcom usług dostęp do skutecznego wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg, który będzie umożliwiał im elektroniczne i bezpłatne wnoszenie skarg,
- zapewnienia odbiorcom usług informacji na temat możliwości korzystania przez odbiorców z możliwości pozasądowego rozstrzygania sporów,
- wprowadzenia niezbędnych środków technicznych i organizacyjnych w celu zapewnienia priorytetowego traktowania zgłoszeń dokonywanych przez zaufane podmioty sygnalizujące, działające w wyznaczonych dziedzinach, w których dysponują wiedzą ekspercką,
- projektowania interfejsów internetowych w taki sposób, aby nie dochodziło do wprowadzenia w błąd odbiorców usługi, manipulowania nimi lub zakłócania lub ograniczania zdolności odbiorców do podejmowania wolnych i świadomych decyzji.
Czas na wdrożenie
DSA formalnie weszło w życie 16 listopada 2022 r. jednak większość przepisów będzie stosowana od dnia 17 lutego 2024 r. Do tego momentu dostawcy usług pośrednich muszą wdrożyć w swoich organizacjach nowe wymogi.
Autor: Jakub Pawłowski radca prawny z LexDigital.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.