P9_TA(2021)0295Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej "Skończmy z chowem klatkowym" (2021/2633(RSP))
(2022/C 67/17)
(Dz.U.UE C z dnia 8 lutego 2022 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając europejską inicjatywę obywatelską (EIO) "Skończmy z chowem klatkowym" (ECI(2018)000004), pod którą zebrano 1,4 mln zatwierdzonych podpisów ze wszystkich (wówczas 28) państw członkowskich UE i która jest pierwszą ważną EIO dotyczącą zwierząt gospodarskich,
- uwzględniając wysłuchanie publiczne w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej "Skończmy z chowem klatkowym", które odbyło się 15 kwietnia 2021 r.,
- uwzględniając badanie specjalne Eurobarometru nr 442 pt. "Attitudes of Europeans towards Animal Welfare" [Stosunek Europejczyków do dobrostanu zwierząt], z którego wynika, że 82 % obywateli UE uważa, że dobrostan zwierząt gospodarskich powinien być lepiej chroniony niż obecnie,
- uwzględniając art. 13 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
- uwzględniając dyrektywę Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotyczącą ochrony zwierząt hodowanych dla celów rolniczych 1 ,
- uwzględniając dyrektywę Rady 1999/74/WE z dnia 19 lipca 1999 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony kur niosek 2 ,
- uwzględniając dyrektywę Rady 2008/119/WE z dnia 18 grudnia 2008 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony cieląt 3 ,
- uwzględniając dyrektywę Rady 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony świń 4 ,
- uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów w sprawie wspólnej polityki rolnej, przyjętą 5 grudnia 2018 r. (CDR 3637/2018),
- uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów w sprawie agroekologii, przyjętą 5 lutego 2021 r. (CDR 3137/2020),
- uwzględniając opinię naukową Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności [EFSA] z 21 listopada 2019 r. pt. "Health and welfare of rabbits farmed in different production systems" [Zdrowie i dobrostan królików w różnych systemach produkcji],
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2017 r. w sprawie minimalnych norm ochrony królików hodowlanych 5 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2018 r. w sprawie dobrostanu zwierząt, stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych i wpływu przemysłowego chowu brojlerów na środowisko 6 ,
- uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 31 marca 2021 r. pt. "Evaluation of the European Union Strategy for the Protection and Welfare of Animals 2012-2015" [Ocena strategii Unii Europejskiej na rzecz ochrony i dobrostanu zwierząt na lata 2012-2015] (SWD(2021)0077),
- uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 31/2018 dotyczące dobrostanu zwierząt w UE,
- uwzględniając analizę Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z listopada 2020 r. pt. "End the Cage Age: Looking for Alternatives" [Skończmy z chowem klatkowym: w poszukiwaniu alternatywy],
- uwzględniając art. 222 ust. 8 Regulaminu,
- uwzględniając projekt rezolucji Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
A. mając na uwadze, że w TFUE wprowadzono pojęcie obywatelstwa Unii i rozwinięto demokratyczne funkcjonowanie Unii, stanowiąc między innymi, że każdy obywatel ma mieć prawo do udziału w życiu demokratycznym Unii za pośrednictwem europejskiej inicjatywy obywatelskiej (EIO);
B. mając na uwadze, że trzeba docenić rolę EIO w kształtowaniu inicjatyw i rozwoju polityki UE oraz zwrócić uwagę na niedostateczną reakcję na wcześniejsze EIO, pod którymi zebrano wystarczającą liczbę podpisów;
C. mając na uwadze, że w art. 13 TFUE jednoznacznie uznano zwierzęta za istoty zdolne do odczuwania; mając ponadto na uwadze, że zgodnie z tym artykułem Unia i państwa członkowskie muszą w pełni uwzględniać wymagania dotyczące dobrostanu zwierząt, gdy formułują i wykonują unijną politykę rolną;
D. mając na uwadze, że w Unii już obowiązują wysokie normy dobrostanu zwierząt, należące do najwyższych na świecie;
E. mając na uwadze, że w strategii "Od pola do stołu" uznano pilną potrzebę poprawy dobrostanu zwierząt i rozszerzenia zakresu przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, podkreślono płynące stąd korzyści dla zdrowia zwierząt i jakości żywności, mniejszego zapotrzebowania na leki i ochrony różnorodności biologicznej, i odniesiono się do najnowszych zaleceń naukowych;
F. mając na uwadze, że w analizie przeprowadzonej przez Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego na zlecenie Komisji Petycji, pt. "End the cage age: Looking for Alternatives", stwierdzono, iż w Europie można wprowadzić systemy bezklatkowe, a także wskazano środki finansowe i polityczne potrzebne do tego w krótkiej perspektywie oraz przepisy niezbędne w dłuższej perspektywie; mając na uwadze, że w analizie tej potwierdzono, iż "UE może zapewnić, że produktów zwierzęcych niespełniających norm UE nie będzie można przywozić do UE";
G. mając na uwadze, że omawiana EIO dotyczy "[setek] milionów zwierząt gospodarskich w UE trzymanych [...] przez większość życia w klatkach";
H. mając na uwadze, że zwierzętami najczęściej trzymanymi w klatkach są króliki: około 85 % z nich jest trzymanych w klatkach jałowych, a 9 % w klatkach ulepszonych; z kolei w 2019 r. około 50 % kur niosek w UE było trzymanych w klatkach ulepszonych, a odsetek ten jest znacznie wyższy w większości wschodnich, środkowych i południowych państw członkowskich UE; mając na uwadze, że w sektorze trzody chlewnej znaczną większość loch trzyma się w klatkach na określonych etapach cyklu reprodukcyjnego;
I. mając na uwadze, że celem omawianej EIO jest poprawa dobrostanu zwierząt;
J. mając na uwadze, że klatkowy system produkcji zwierzęcej powstał z kilku powodów: potrzeby identyfikacji najlepszych zwierząt do selekcji genetycznej, poprawy warunków higienicznych, lepszego zarządzania umożliwiającego automatyzację, a zatem efektywniejsze wykorzystanie coraz mniej licznej siły roboczej, by zrekompensować wzrost cen ziemi lub kosztów zaplecza;
K. mając na uwadze, że należy uznać złożoność zdrowia i dobrostanu zwierząt; mając na uwadze, że projektując pomieszczenia dla zwierząt, należy dopasować je do ich potrzeb, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych zwierząt;
L. mając na uwadze, że co roku ponad 300 mln zwierząt gospodarskich zamyka się w klatkach na część życia, a nawet na całe życie, a z całej UE płyną głosy zaniepokojenia dobrostanem zwierząt gospodarskich hodowanych i trzymanych w klatkach, niemogących nawet wyprostować się, przeciągnąć czy obrócić ani zachowywać się tak, jak zachowywałyby się w naturze;
M. mając na uwadze, że rolnicy wiele zainwestowali w poprawę dobrostanu zwierząt i nie uzyskali jeszcze pełnego zwrotu z tych inwestycji; mając na uwadze, że obecne systemy opracowali wspólnie rolnicy, weterynarze, naukowcy i organizacje pozarządowe, by zapewnić przestrzeganie wymogów dobrostanu każdego gatunku;
N. mając na uwadze, że należy docenić ukierunkowane na rynek działania rolników oraz fakt, że trzeba uzyskać z rynku zwrot nakładów, by móc dalej inwestować w zrównoważony charakter produkcji;
O. mając na uwadze ryzyko przeniesienia produkcji zwierzęcej - a zatem i podstawowych problemów dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt - do państw trzecich;
P. mając na uwadze, że przejście na całkowicie bezklatkowe systemy chowu wymaga dodatkowych inwestycji, co doprowadzi do wzrostu kosztów produkcji, szczególnie w początkowym okresie, ze względu na koszty inwestycyjne, które będą musieli ponieść rolnicy; mając na uwadze, że należy zawsze pamiętać o warunkach sanitarnych w chowie gospodarczym;
Q. mając na uwadze, że we wspólnej polityce rolnej (WPR) skumulowane wydatki na dobrostan zwierząt w latach 20142020, zadeklarowane na koniec 2019 r. przez państwa członkowskie, odpowiadały zaledwie 1,15 % przydziału środków na WPR 7 ;
R. mając na uwadze, że wszelkie zmiany systemów chowu powinny prowadzić do równowagi między różnymi aspektami zrównoważoności: dobrostanem zwierząt, zdrowiem zwierząt, ochroną środowiska, konkurencyjnością gospodarstw rolnych;
S. mając na uwadze, że w pełni bezklatkowe systemy chowu muszą zapewniać odpowiedni mikroklimat i muszą być dostosowane do poszczególnych regionów geograficznych w UE oraz do każdych warunków klimatycznych, w tym do ekstremalnych warunków pogodowych;
T. mając na uwadze, że część państw członkowskich wprowadziło już normy wykraczające poza unijne minimum i zakazało trzymania kur niosek w klatkach ulepszonych, trzymania królików w klatkach jałowych i ulepszonych oraz stosowania boksów dla loch i legowisk dla loch karmiących, a w kolejnych państwach członkowskich przepisy o stopniowym wycofywania takich systemów mają wejść w życie najpóźniej w 2030 r.;
U. mając na uwadze, że zanim wprowadzi się jakichkolwiek zmiany w systemach chowu, należy ocenić krótko- i długoterminowe koszty niezbędnych przekształceń; mając na uwadze, że w ocenie skutków należy uwzględnić potrzeby sektorów odpowiednio do poszczególnych gatunków zwierząt, w tym kwestie ekonomiczne i sanitarne;
V. mając na uwadze, że zmiana systemów chowu zwiększy ryzyko rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych i wystąpienia stresu społecznego spowodowanego dominacją i rywalizacją, co wpłynie na stan zdrowia i może zwiększyć zapotrzebowanie na leki;
W. mając na uwadze, że aby ułatwić tak zasadniczą zmianę, trzeba zapewnić odpowiednie finansowe wsparcie inwestycyjne i rekompensaty dla rolników za wyższe koszty produkcji i utratę dochodu;
X. mając na uwadze, że dobrostan zwierząt należy do celów szczegółowych wspólnej polityki rolnej, zatem państwa członkowskie mogą udostępniać środki na odejście od systemów klatkowych, np. z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;
Y. mając na uwadze, że należy przyznać, iż w niektórych przypadkach dane rodzaje chowu klatkowego przynoszą więcej korzyści dla dobrostanu zwierząt niż negatywnych skutków dla danego zwierzęcia; mając na uwadze, że wielkość klatki musi być zawsze odpowiednia do wielkości zwierzęcia i zakładanego celu;
Z. mając na uwadze, że według sprawozdania specjalnego Trybunału Obrachunkowego w sprawie dobrostanu zwierząt w UE państwa członkowskie tylko w ograniczonym stopniu wykorzystały fundusze wspólnej polityki rolnej na cele dotyczące dobrostanu zwierząt;
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) - rok budżetowy 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/? uri=CELEX:52020DC0387&from=PL
AA. mając na uwadze, że w niektórych programach rozwoju obszarów wiejskich zaplanowano na kolejne lata wprowadzenie przepisów o dobrostanie zwierząt i poprawę wielkości klatek; mając na uwadze, że cel taki włączono do wielu programów domyślnie, planując zwiększenie rozmiarów klatek czy legowisk;
AB. mając na uwadze, że planując jakiekolwiek zmiany zobowiązań prawnych dotyczących pomieszczeń dla zwierząt hodowlanych, trzeba uwzględnić poziom wdrożenia przepisów o dobrostanie zwierząt w poszczególnych państwach członkowskich UE oraz przyjąć odpowiednie podejście do każdego gatunku;
AC. mając na uwadze, że do Unii Europejskiej przywozi się produkty zwierzęce, w których przypadku zazwyczaj nie można zweryfikować warunków chowu;
AD. mając na uwadze, że istnieją ekonomicznie opłacalne i już stosowane systemy alternatywne, np. ściółkowy, wolnowybiegowy i ekologiczny chów kur, kojce z podłogą oraz wolnowybiegowy i ekologiczny chów królików, otwarte systemy proszenia i kojce grupowe dla loch, ściółkowy i wolierowy chów przepiórek oraz grupowy odchów cieląt;
1. wzywa Komisję, by do 2022 r. przedstawiła informacje o prowadzonej właśnie ocenie adekwatności obowiązujących przepisów UE o dobrostanie zwierząt;
2. wzywa Komisję, by opracowała pełniejszą politykę żywnościową wspierającą przejście na bardziej zrównoważony system żywnościowy, z uwzględnieniem aspektów gospodarczych, społecznych i środowiskowych, z odpowiednim wsparciem dla rolników, by zapobiec dalszemu wycofywaniu się zwłaszcza małych i średnich gospodarstw rolnych z produkcji zwierzęcej oraz jej dalszej koncentracji;
3. przyznaje, że w niektórych państwach członkowskich z powodzeniem stosuje się rozwiązania alternatywne dla chowu klatkowego; uważa, że należy rozwijać, ulepszać i wspierać takie systemy alternatywne;
4. apeluje do Komisji, by podstawą nowych inicjatyw dotyczących dobrostanu zwierząt były wyłącznie niezależne badania naukowe, z uwzględnieniem również wszelkich możliwych skutków negatywnych, np. ryzyka chorób, złamania mostka czy kanibalizmu w sektorze drobiu;
5. wzywa Komisję, by zapewniła należyte włączenie postulatów EIO "Skończmy z chowem klatkowym" do trwającego przeglądu dyrektywy 98/58/WE, zgodnie z zasadami unijnego Zielonego Ładu i strategii "Od pola do stołu";
6. wzywa Komisję do wyeliminowania przeszkód biurokratycznych i regulacyjnych, by umożliwić producentom zwierząt gospodarskich wprowadzenie niezbędnych zmian strukturalnych w gospodarstwach w celu uwzględnienia nowych przepisów o dobrostanie zwierząt;
7. podkreśla, że w UE rośnie rynek produktów zwierzęcych z chowu bezklatkowego i wolnowybiegowego oraz z systemów ekologicznych, a także rynek alternatywnych produktów roślinnych;
8. zauważa, że UE jako pierwsza wprowadziła niektóre zakazy stosowania klatek dla zwierząt gospodarskich, zwłaszcza częściowy zakaz stosowania klatek dla cieląt (w 2007 r.), zakaz stosowania jałowych klatek bateryjnych dla kur niosek (w 2012 r.), częściowy zakaz stosowania boksów dla loch (w 2013 r.) oraz całkowity zakaz stosowania klatek w rolnictwie ekologicznym w całej UE;
9. przypomina, że niektóre państwa członkowskie UE przyjęły już przepisy krajowe zakazujące niektórych form chowu klatkowego, wykraczające poza minimalne normy UE, co sprawia, że działania legislacyjne na szczeblu UE trzeba podjąć jeszcze pilniej, by skończyć z chowem klatkowym i zapewnić równe szanse rolnikom w całej UE;
10. wzywa Komisję, by zaproponowała instrumenty ustawodawcze dotyczące uczciwego i zrównoważonego rolnictwa, a zwłaszcza by zaproponowała przegląd dyrektywy Rady 98/58/WE w celu stopniowego wycofania chowu klatkowego w UE na podstawie oceny możliwości wycofania do 2027 r.;
11. podkreśla, że podstawą tego wycofywania musi być naukowa ocena skutków oraz że potrzebny jest odpowiedni okres przejściowy;
12. wzywa Komisję do przyjęcia podejścia odpowiedniego dla poszczególnych gatunków, uwzględniającego i oceniającego ich specyfikę, by systemy chowu były dostosowane do ich szczególnych potrzeb;
13. wzywa Komisję do ponownej oceny umów handlowych z państwami trzecimi w celu zapewnienia, aby przestrzegały one takich samych norm dotyczących dobrostanu zwierząt i jakości produktów;
14. podkreśla, że króliki to gatunek zwierząt gospodarczych zajmujący w UE drugie miejsce pod względem liczby osobników, a większość królików trzyma się w klatkach bez zachowania odpowiednich norm dobrostanu; dlatego wzywa Komisję, by zaproponowała specjalne przepisy UE dotyczące minimalnych norm ochrony królików gospodarczych;
15. apeluje o krótsze łańcuchy dostaw w żywieniu zwierząt i ludzi, bazujące na roślinach wysokobiałkowych z upraw lokalnych lub regionalnych, przeznaczonych na pasze i do spożycia przez człowieka; zauważa, że strategia "Od pola do stołu" wspiera zrównoważoną produkcję zwierzęcą i krótsze łańcuch dostaw żywności oraz sprawiedliwszą politykę handlową, w której większą wagę przywiązuje się do norm europejskich;
16. odnotowuje postęp uzyskany przez UE w ostatnich latach, w tym całościową poprawę dobrostanu zwierząt, zakaz stosowania klatek dla określonych zwierząt gospodarskich oraz zakaz stosowania klatek w rolnictwie ekologicznym;
17. z zadowoleniem przyjmuje najlepsze praktyki wdrożone już przez kilka państw członkowskich, które przyjęły przepisy krajowe wykraczające poza minimalne normy UE w dziedzinie dobrostanu zwierząt, tzn. zakaz stosowania określonych form chowu klatkowego; wzywa wszystkie państwa członkowskie, by szybko przyjęły środki wspierające zastąpienie chowu klatkowego alternatywnymi systemami bezklatkowymi;
18. wzywa Komisję, by wspierała rolników w dążeniu do poprawy dobrostanu zwierząt, zwłaszcza w ramach unijnego Zielonego Ładu i strategii "Od pola do stołu", by uniknąć utraty konkurencyjności i wynikającego stąd przeniesienia produkcji z UE do państw trzecich, mniej ambitnie dążących do dobrostanu zwierząt; uważa, że wszystkim systemom produkcji w UE należy dać możliwość inwestowania w zrównoważony rozwój i dobrostan zwierząt;
19. wzywa Komisję do przedstawienia wniosków w sprawie zakazania okrutnego i niepotrzebnego przymusowego tuczu kaczek i gęsi do celów produkcji foie gras;
20. wzywa państwa członkowskie, by pomogły rolnikom i hodowcom, zapewniając w razie potrzeby doradztwo i szkolenia, aby ułatwić im przejście na systemy bezklatkowe;
21. wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do zapewnienia skutecznej kontroli celnej, by zapewnić wzajemność w wymogach jakości i bezpieczeństwa oraz normach UE dotyczących dobrostanu zwierząt, a przez to zwiększyć konkurencyjność europejskiego rolnictwa na rynku światowym względem wszystkich produktów rolno-spożywczych przywożonych do UE;
22. przypomina, że we wszystkich umowach handlowych zawieranych przez UE powinny się znaleźć egzekwowalne rozdziały o handlu i zrównoważonym rozwoju, mogące zagwarantować, że bardziej ambitne cele regulacyjne UE są spójne z jej polityką handlową i że przestrzegają ich państwa trzecie, które podpisały z UE umowy handlowe;
23. podkreśla, że w rozdziałach o handlu i zrównoważonym rozwoju należy również uwzględniać równoważne normy produkcji, zwłaszcza dotyczące dobrostanu zwierząt;
24. uważa, że sprawiedliwa polityka handlowa zapewniająca równe warunki działania to warunek wprowadzenia wyższych norm europejskich; dlatego wzywa Komisję do wzmożonych działań dotyczących kontroli przywożonych produktów spożywczych;
25. podkreśla, że wszystkie produkty zwierzęce przywożone do UE powinny być wytwarzane w pełnej zgodności z odpowiednimi przepisami UE, w tym z wykorzystaniem chowu bezklatkowego;
26. apeluje do Komisji o wystarczające wsparcie i o okres przejściowy dla rolników i hodowców na stopniowe dostosowanie, z uwzględnieniem cyklu inwestycyjnego w gospodarstwach, a także o mechanizmy finansowania, które ułatwią takie przejście, przy utrzymaniu konkurencyjności i odporności społecznej unijnego sektora rolno-spożywczego;
27. uważa, że takie wsparcie i taki okres przejściowy należy zapewnić, zanim zaproponuje się jakiekolwiek zmiany w przepisach o gwarancjach sanitarnych dla zwierząt i ludzi oraz o ochronie pracowników, aby zapobiec porzucaniu gruntów rolnych i dalszemu wycofywaniu się z produkcji zwierzęcej (zwłaszcza przez małe i średnie gospodarstwa rolne, które nie mają zasobów na odpowiednie dostosowanie);
28. powtarza, że Komisja musi wspierać rolników w edukowaniu konsumentów oraz informowaniu ich o obowiązujących wysokich normach dobrostanu zwierząt; dlatego apeluje do Komisji i państw członkowskich o odpowiednie wsparcie finansowe i o wytyczne, by zapewnić sprawne przejście danych rolników europejskich na chów bezklatkowy;
29. podkreśla, że sektor hodowlany jest bardzo dynamiczny i może dostosować się do zmian zarówno w przepisach, jak i w preferencjach konsumentów; zauważa jednak, ale musi przy tym otrzymać rekompensatę za podejmowane starania, w formie pomocy bezpośredniej, aby nie zagrozić zrównoważonemu charakterowi produkcji i rentowności gospodarstw;
30. podkreśla ogólne znaczenie sprawiedliwego podziału kosztów i korzyści w łańcuchu żywnościowym i rolę rynku w umożliwieniu rolnikom prowadzenia bardziej zrównoważonej działalności; uważa zatem, że dobrowolny znak jakości dotyczący dobrostanu zwierząt odpowiednio wskaże, iż w łańcuchu dostaw "od pola do stołu" dołożono starań, by przyczynić się do celów EIO "Skończmy z chowem klatkowym", a jednocześnie zapewni odpowiednie ceny;
31. podkreśla, że należy wspierać rolników przechodzących na bardziej zrównoważone rolnictwo i pomagać im w takim przejściu, przez odpowiednie doradztwo i programy szkoleń, zachęty i programy finansowe, by poprawić poziom życia i konkurencyjność na obszarach wiejskich, a także inwestycje i organizację łańcucha żywnościowego, umacniać pozycję małych lokalnych przetwórców oraz wspierać krótkie łańcuchy dostaw;
32. zwraca się do Komisji, by na forum międzynarodowym propagowała dobrostan zwierząt oraz prowadziła inicjatywy mające zwiększać świadomość wśród państw spoza UE, w tym przez dalszą wzajemną pomoc i szybszą wymianę informacji między właściwymi organami we wszystkich państwach członkowskich UE i w państwach trzecich;
33. przypomina, że gospodarstwa hodowlane to obiekty innowacyjne, stale inwestujące w poprawę infrastruktury i praktyk, by dotrzymać kroku postępowi w nauce i oczekiwaniom konsumentów;
34. apeluje o rozwój odpowiedniego rynku popytowego, na którym wszystkie produkty wytwarzane zgodnie z wyższymi normami jakości będzie można sprzedać za wyższą cenę;
35. wzywa Komisję, by przedstawiła możliwe programy konwersji, pozwalające na szybsze wycofanie chowu klatkowego, a także by oceniła koszty działań następczych;
36. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
