We wtorek, 16 kwietnia 2024 r., Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (nr UC22). Za jego przygotowanie odpowiada Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, minister rodziny, pracy i polityki społecznej.

Czytaj również: Czynniki chemiczne w pracy stwarzają dodatkowe obowiązki dla pracodawcy

Cel przygotowywanych zmian

- Projektowana ustawa o zmianie ustawy – Kodeks pracy ma na celu umożliwienie pełnego wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 z dnia 9 marca 2022 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy – twierdzą autorzy projektu. Jak podkreślają, dyrektywa 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG) ma na celu ochronę pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającym z zawodowego narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w miejscu pracy.

- Dyrektywa 2022/431 wprowadziła istotną zmianę merytoryczną w dyrektywie 2004/37/WE, rozszerzając ochronę pracowników przed zagrożeniem dotyczącym również narażenia na działanie substancji reprotoksycznych podczas pracy. Substancje reprotoksyczne są to substancje, które mogą wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także na rozwój potomstwa. Zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie 2022/431 substancja reprotoksyczna oznacza „substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik działający szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B, określony w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008”. Podobnie jak w przypadku czynników rakotwórczych lub mutagenów, substancje reprotoksyczne wzbudzają szczególnie duże obawy, ponieważ mogą mieć poważne i nieodwracalne skutki dla zdrowia pracowników i ich potomstwa. Dlatego należy chronić pracowników przed substancjami o takim działaniu. Dyrektywa 2004/37/WE wdrożona jest do polskiego porządku prawnego w kilku aktach prawnych, w większości pozostających we właściwości Ministra Zdrowia. Zostały one wydane na podstawie różnych upoważnień, jednak rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 156) wydane zostało na podstawie art. 222 par. 3 Kodeksu pracy. Cały art. 222 Kodeksu pracy, jak również upoważnienie do wydania rozporządzenia, zawarte w par. 3, dotyczą substancji rakotwórczych lub mutagennych. Zatem rozszerzenie ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na substancje reprotoksyczne w środowisku pracy możliwe będzie po nowelizacji art. 222 Kodeksu pracy – wyjaśniają projektodawcy.

Jak twierdzi MRPiPS, na podstawie znowelizowanego upoważnienia zawartego w art. 222 par. 3 Kodeksu pracy Minister Zdrowia będzie mógł zmienić rozporządzenie w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, umożliwiając tym samym pełne wdrożenie dyrektywy 2022/431.

- Dzięki zmianom wprowadzonym projektowaną ustawą o zmianie ustawy – Kodeks pracy pracownicy, oprócz ochrony przed czynnikami o działaniu rakotwórczym i mutagennym, będą mieli również zapewnioną ochronę przed działaniem czynników reprotoksycznych – podkreślają autorzy projektu. Ich zdaniem, obecnie w polskim systemie prawnym brak jest kompleksowej regulacji poświęconej ochronie pracowników przed czynnikami reprotoksycznymi. Częściowo ochrona taka zawarta jest w wydanym na podstawie art. 176 par. 2 Kodeksu pracy rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz. U. poz. 796) oraz wydanym na podstawie art. 204 par. 1 i 3 k.p. rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U., poz. 1240).

Szkolenie online na temat czynników rakotwórczych i mutagennych tutaj.

- Z uwagi na pilny charakter projektu, w związku z nadchodzącym 5 kwietnia br. upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2022/431, proponuje się zastosowanie trybu odrębnego, na podstawie par. 98 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. i umożliwienie skrócenia terminów na poszczególnych etapach prac legislacyjnych – czytamy.

 

Istota zmian

Projekt ma na celu nowelizację art. 222 Kodeksu pracy polegającą na dodaniu czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowelizacja upoważnienia ustawowego zawartego w art. 222 par. 3 Kodeksu pracy pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 222 par. 1 k.p., w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, pracodawca zastępuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Pracodawca ma rejestrować wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, które określone zostaną w wykazie, o którym mowa w par. 3 (czyli rozporządzeniu ministra zdrowia), a także prowadzić rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach. 

Co ważne, dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 222 par. 3 ustawy k.p. zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowego art. 222 par. 3 k.p., jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Ustawa zaś zacznie obowiązywać po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.