W czwartek 30 grudnia Rada Ministrów przyjęła uchwałę przewidującą zmiany w programie „Za życiem”. Rząd chce w latach 2022-2026 kontynuować program i zwiększy jego finansowanie. W latach 2017-2021 było to 3,1 mld złotych, a w kolejnych pięciu ma być 5,95 mld złotych. - Na najbliższe lata (2022-2026) przewidujemy kwotę 5,95 mld zł, przy czym nie są to wszystkie środki, które dotyczą osób niepełnosprawnych, ponieważ rząd wdraża wiele działań, które są podejmowane przez różne resorty w ramach różnych budżetów nieopisanych w programie „Za życiem”, a adresowanych do osób z niepełnosprawnościami – mówił wiceminister rodziny i polityki społecznej Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. – Zwiększamy środki w znaczący sposób na świadczenia zdrowotne, bo to jest bardzo oczekiwane – dodał. W 2022 r. budżet programu ma wynieść 970 mln zł. Choć jak pisaliśmy w Prawo.pl w ustawie budżetowej na 2022 rok przewidziane 394 mln zł. Na konferencji prasowej nie podano jednak źródła finansowania programu „Za życiem” w kolejnej perspektywie.
Zmiany w opiece położniczej
Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia, podkreślił, że w działaniach, za które w ramach programu odpowiada resort zdrowia nacisk został położony na opiekę psychologiczną. - W styczniu te zmiany będą wprowadzone w opiece położniczej w całej Polsce. To jest nasze główne zadanie – dobra opieka położnicza i szybkie diagnozowanie problemów. Drugie zadanie to właśnie diagnostyka prenatalna, która musi być dostępna w każdym momencie. Aktualnie mamy rocznie ok. 110 tys. wykonywanych badań prenatalnych. W każdym momencie pacjentka musi mieć dostęp do badań prenatalnych. Jeśli wada zostanie zdiagnozowana, to również mamy możliwość wykonywania operacji wewnątrzmacicznych w ośrodkach wyspecjalizowanych w całej Polsce.
Dostęp do hospicjów
Wiceminister zaznaczył, że resort zdrowia pracuje także nad tym, aby był dobry dostęp do opieki paliatywnej i hospicyjnej w całej Polsce. - Na dziś mamy 16 hospicjów, ale pracujemy nad tym, aby były hospicja stacjonarne, w pierwszym etapie programu nie było takich założeń, ale widać, że jest taka potrzeba - mówił wiceminister.
Maciej Miłkowski przyznał, że jeśli chodzi o opiekę koordynowaną nad matkami i rodzinami jest za mało świadczeniodawców. Dlatego NFZ zmienił zasady podpisywania umów, aby zwiększyć dostępność do świadczeń. Zaznaczył także, że resort współpracuje z konsultantem ds. neonatologii w obszarze udzielania świadczeń dla pacjentów przedwcześnie urodzonych.
- Kolejne zadanie to kontynuacja banków mleka dla dzieci, które potrzebują takiego odżywiania, poszerzamy zakres tych świadczeń. Chcemy, żeby każdy szpital II i III stopnia referencyjnego miał zabezpieczony bank mleka.
Zaznaczył także, że w zakresie dostępu do rehabilitacji w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej wszystkie świadczenia w ramach programu za bezlimitowe.
- Pracujemy nad tym, żeby te osoby miały dostęp do opieki dziennej, stacjonarnej, domowej, rehabilitacyjnej. Pracujemy nad zmianami wycen tych produktów, aby była ich lepsza dostępność.
Podobne prace mają trwać nad lepszą dostępnością wyrobów medycznych na zlecenia.
Portal informacyjny i infolinia o wsparciu w programie „Za życiem”
Wiceminister Paweł Wdówik zaznaczył, że resort rodziny przejął prace nad stworzeniem infolinii i portalu informacyjnego dla rodzin objętych programem „Za życiem”.
Przypomnijmy, że raport NIK z listopada 2021 r. mocno skrytykował właśnie brak tych narzędzi informacyjnych w programie.
- To są elementy, które mają ze sobą współpracować, aby udostępnić tak bardzo oczekiwaną, pełną informację i poprowadzić rodziny, którym rodzi się dziecko z niepełnosprawnością by bezpośrednio trafiały do miejsc, które takie wsparcie realizują w obszarze zdrowia, edukacji, rehabilitacji – mówił wiceminister Wdówik.
Edukacja i doradca rodziny
O zmianach w obszarze edukacji w ramach programu „Za życiem” mówiła Marzena Machałek, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, podkreślając rolę wiodących ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych (tzw. WOKRO). - 18 tys. dzieci co roku otrzymywało pomoc w ramach tych ośrodków. Większość powiatów bierze udział w tym zadaniu i będzie ono rozwijane, mamy na nie 528 mln zł, w poprzedniej edycji było to 300 mln zł. To są te miejsca, gdzie rodzina otrzymuje pomoc, gdy dowiaduje się, że urodzi im się dziecko z niepełnosprawnością. Ośrodki wspierają dziecko i rodzinę w zakresie rehabilitacji, pomocy psychologicznej dla rodziców i świadczeń zdrowotnych.
Nowością w programie „ Za życiem” ma być utworzenie stanowiska doradcy rodziny. Przeznaczono na ten cel 280 mln zł. Ma to być osoba, która dotrze do rodziny w trudnej sytuacji, pomoże przygotować program wsparcia w zakresie rehabilitacji dziecka, pomocy psychologicznej dla rodzin i wskaże miejsca pomocy o charakterze socjalnym.
Na nowe działanie programu związane z wejściem na rynek pracy młodzieży z niepełnosprawnością przeznaczono w budżecie 36 mln zł.
Wiceminister Machałek zaznaczyła, że dodatkowo na realizację celów programu przeznaczono 10 mld zł w subwencji na wsparcie dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi. Oprócz tego w rezerwie zaplanowano 700 mln zł na godziny psychologiczno-pedagogiczne i zatrudnienie specjalistów w szkołach ogólnodostępnych. Chodzi o to, by jak najwięcej dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi mogło chodzić do szkół ogólnodostępnych, korzystając ze wsparcia odpowiednio przygotowanej kadry. W budżecie na przyszły rok zaplanowano 394 mln zł na ten cel.
Zmiany w dotychczasowych działaniach
Przyjęta przez rząd uchwała zakłada również zmiany w wybranych działaniach programu. Dotyczyć one będą m.in. rozwoju sieci domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Z tej formy pomocy mogą skorzystać również ojcowie oraz inne osoby sprawujące opiekę nad małoletnimi dziećmi.
Sprawdź w LEX: Czy można przyznać świadczenie za życiem na podstawie zaświadczenia lekarza specjalizacji ortopedii i traumatologii narządu ruchu? >
Więcej pieniędzy trafi też do placówek, które przygotowują dzieci z problemami rozwojowymi do rozpoczęcia nauki. W 2017 roku, na początku funkcjonowania programu, było to 47 mln zł, w 2022 roku będzie to ponad 97 mln zł, a w latach 2024-2026 – co roku po 110 mln zł.
Zależy nam na tym, by wsparcie w ramach programu było tak zaprojektowane, by odpowiadać na realne potrzeby osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin. Przegląd i ocena programu, które dokonaliśmy w 2021 roku służyły właśnie wypracowaniu tych najlepszych rozwiązań – mówi wiceminister Paweł Wdówik.
Program „Za życiem”
Obowiązujący od 1 stycznia 2017 roku program kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” wprowadzony został na podstawie ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”. Rada Ministrów w uchwale z 20 grudnia 2016 r. określiła dokładne działania, jakie mają zostać sfinalizowane i plan finansowy. Jego podstawowym celem jest wsparcie kobiet w ciąży powikłanej i rodziny z noworodkami, u których w okresie prenatalnym lub podczas porodu zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą ich życiu - tak to ujmuje język przepisów. Składa się z 31 różnego rodzaju działań podzielonych na sześć priorytetów, choć najbardziej znany jest z jednorazowego świadczenie dla rodziców, którym urodziło się dziecko z niepełnosprawnością. W ramach programu zaś powinna być zapewniona opieka paliatywna, hospicyjna, a także wytchnieniowa, miały powstać mieszkania chronione i wspomagające, zwiększyć się miała rola asystenta rodziny jako koordynatora po systemie. Najwyższa Izba Kontroli jednak bardzo negatywnie oceniła wdrażanie programu w okresie 2017 rok - pierwsze półrocze 2020 roku.