Świadczenia psychiatryczne i leczenia uzależnień w warunkach ambulatoryjnych, z wyłączeniem leczenia środowiskowego (domowego), mogą być realizowane z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych. Tak jest od 17 marca 2020 r. - Warunkiem jest zapewnienie dostępności personelu wymaganego do realizacji tych świadczeń w miejscu ich udzielania – zaznacza Andrzej Troszyński, p.o. rzecznika prasowego Centrali NFZ. Wynika to z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 19 czerwca 2019 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (par. 3a).
Udzielenie świadczenia za pośrednictwem systemów teleinformatycznych należy odnotować w dokumentacji medycznej wskazując narzędzie komunikacji oraz czas rozpoczęcia i zakończenia świadczenia.
Sprawdź w LEX: Czy pacjent na podstawie skierowania ma prawo leczyć się w dowolnym miejscu w kraju? >
Diagnoza psychologiczna tylko osobiście
Z kolei od 1 listopada 2022 r. obowiązuje w tym samym rozporządzeniu i paragrafie zapis mówiący, że przeprowadzenie procesu diagnostycznego nie może odbywać się wyłącznie z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych. Zatem i tak w placówce trzeba stawić się osobiście, a na wizytę w poradni zdrowia psychicznego finansowanej przez NFZ czeka się nawet kilka miesięcy. A jeszcze dłużej na rozpoczęcie psychoterapii.
Czytaj także na Prawo.pl: Pacjent na psychoterapię „na NFZ” czeka nawet dwa lata>>
Z naszego kontaktu z kilkoma placówkami wynika, że skorzystanie z teleporady wcale nie jest proste, a czasami wręcz niemożliwe.
Wrocławskie Centrum Zdrowia Przychodnia Kozanów w ogóle nie zapisuje na teleporadę do psychologa. W Wolskim Centrum Zdrowia Psychicznego pierwsza wizyta do psychologa i tak musi być osobista, a potem są dalsze ustalenia. Jednak z informacji uzyskanych w placówce wynika, że powrócono do pracy stacjonarnej i takie spotkania są preferowane. Najpierw można ad hoc udać się do punktu konsultacyjnego i tam porozmawiać z psychologiem, który wyznaczy dalsze terminy. Na psychoterapię czeka się ok. 1,5 roku.
W Centrum Zdrowia Psychicznego „Kraków-Nowa Huta” pierwsza wizyta u psychologa musi być osobista, a dalsza ewentualna teleporada będzie możliwa tylko w drodze wyjątku, np. dla osób z niepełnosprawnościami, leżących, mających znaczne problemy z poruszaniem się.
Sprawdź w LEX: Czy usługi świadczone przez lekarzy muszą być fiskalizowane za pomocą kasy rejestrującej w przypadku wizyt domowych i teleporad? >
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
Wentylowani mechanicznie bez wsparcia psychologa
Tymczasem możliwość skorzystania z teleporady nawet w czasie pierwszej wizyty mogłaby być może bardzo ważna dla wielu pacjentów np. wentylowanych mechanicznie. Niedawno alarmowało w tej sprawie Stowarzyszenie Pacjentów na Rzecz Wentylacji Domowej „Jednym Tchem”. Badanie wykonane przez organizację wskazało, że 54 proc. chorych leczonych respiratorem w domu miewało myśli samobójcze, a 80 proc. badanych nie skorzystało w ubiegłym roku z pomocy psychologicznej.
Czytaj w LEX: Obowiązki placówki medycznej w związku udzielaniem świadczeń dzieciom do 6 r.ż. >
Ponad 50 proc. tych pacjentów nie widzi takiej potrzeby, głównie dlatego, że nie wierzy w dobre efekty. Ale też nigdy nie mieli szansy skorzystać z takiej pomocy. W Polsce jest ok. 10 tys. osób wentylowanych mechanicznie w domu.
- Pracuję z pacjentami chorymi przewlekle od 15 lat i z mojego doświadczenia klinicznego wynika, że to przynosi bardzo dobre rezultaty. Praca często zaczyna się już na początku, w trudnym momencie, bo na etapie diagnostyki – mówi Stowarzyszeniu „Jednym Tchem” dr n. hum. Martyna Głuszek-Osuch z Collegium Medicum Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie, psycholożka i psychoterapeutka, która pracuje z osobami przewlekle chorymi.
- To się wiąże z wieloma zmianami w życiu, którym towarzyszy wiele skrajnych emocji. Ulgę można poczuć już po dwóch, trzech sesjach. Nawet pierwsze spotkanie może być uwalniające i pomóc wyregulować emocje - dodaje. Tymczasem dla tych pacjentów nie ma specjalnych programów wsparcia psychologicznego.
Dokumentacja gabinetu lekarza POZ - przydatne wzory >
- Pacjent objęty świadczeniami domowej wentylacji mechanicznej ma prawo do korzystania z terapii i wsparcia psychologicznego na takich samych zasadach, jak każdy inny ubezpieczony – informuje nas NFZ.
Nagranie szkolenia online: Postępowanie z trudnym pacjentem w placówce medycznej >
- W przypadku, gdy personel medyczny udzielający świadczeń zauważy, że pacjent wymaga terapii i wsparcia z zakresu opieki psychiatrycznej, np. psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry, powinien poinformować go o możliwości skorzystania ze świadczeń tych specjalistów. Do lekarza psychiatry nie wymaga się skierowania. W czasie stanu zagrożenia epidemicznego skierowanie nie jest również wymagane do psychologa – przypomina Andrzej Troszyński.
Czytaj w LEX: Rola nowych technologii w podnoszeniu jakości usług zdrowotnych w dobie pandemii COVID-19 >
Opieka środowiskowa może pomóc
Dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, ordynator oddziału psychiatrycznego dla dzieci Szpitala im. Józefa Babińskiego Specjalistycznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Łodzi, nie spotkała się w swojej praktyce z pacjentem małoletnim wentylowanym mechanicznie. – Jednak w nowym koszyku świadczeń i dzięki rozwojowi psychiatrii środowiskowej wszystkie świadczenia, czyli zarówno te prowadzone przez psychologa, psychoterapeutę, terapeutę środowiskowego, lekarza, mogą odbywać się w domu pacjenta i są odpowiednio wyżej wycenione z dłuższym czasem ze względu na dojazd - zauważa. Opieka środowiskowa funkcjonuje również dla dorosłych.
Sprawdź w LEX: Czy lekarz POZ może zaordynować leki zlecone przez psychiatrę? >>>
Dr Lewandowska: Psychiatrię środowiskową dla dzieci budujemy od podstaw>>
Jak wynika z danych NFZ, najwięcej teleporad, bo aż 52,6 proc. z zakresu porada psychologiczna w ramach opieki psychiatrycznej było w grudniu 2020 r. Dane obejmują zakresy świadczeń realizowane w warunkach ambulatoryjnych i dziennych w poradniach zdrowia psychicznego, dla dorosłych i dla dzieci, w poradniach psychologicznych dla dorosłych i dla dzieci oraz na oddziale dziennym. Od 2021 r. sukcesywnie spadała liczba teleporad w tym obszarze – na koniec 2022 r. stanowiły one 12,5 proc. świadczeń z tego zakresu (na koniec 2021 – 21,1 proc.). W styczniu 2023 r. było to już 10,1 proc.