Zaplanowany charakter pracy w ramach klauzuli opt-out odróżnia ja od pracy w godzinach nadliczbowych, która może wystąpić jedynie w sytuacjach szczególnych i niezaplanowanych, określonych w Kodeksie pracy.

- W przypadku wyrażenia przez pracownika zgody na wykonywanie pracy powyżej przeciętnie 48 godzin tygodniowo, maksymalną liczbę godzin do przepracowania otrzymuje się po pomniejszeniu wszystkich kalendarzowych godzin w tygodniu o godziny odpoczynków dobowych i tygodniowego, które muszą być pracownikowi udzielone w trakcie takiego tygodnia.  Z tych ustaleń wynika, że maksymalna liczba godzin do przepracowania wynosi 78 tygodniowo – wyjaśniała Joanna Kaleta. 

Klauzula opt-out polega na tym, że pracownicy wykonujący zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie, zatrudnieni w podmiocie leczniczym wykonującym stacjonarną działalność leczniczą, mogą być, po wyrażeniu na to zgody na piśmie, zobowiązani do pracy w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym. 

Ważne jest, co podkreślała prowadząca webinarium, że pracodawca nie może podejmować działań dyskryminujących wobec tych pracowników, którzy nie wyrazili zgody na pracę w większym wymiarze. Pracownik może też cofnąć swoją zgodę na pracę w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień, informując o tym pracodawcę na piśmie, z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia (miesiąc liczy się od dnia cofnięcia zgody).

Dyżur medyczny w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień jest wynagradzany tak jak praca w godzinach nadliczbowych.  

Pracodawca jest także obowiązany prowadzić i przechowywać ewidencję czasu pracy pracowników oraz udostępniać ją organom właściwym do sprawowania nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy. Jest także obowiązany dostarczać organom na ich wniosek, informacje o przypadkach, w których pracownicy wyrazili zgodę w celu wykonywania pracy w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień.

Czytaj: Dyżury medyczne mogą pełnić osoby z wyższym wykształceniem>>>

Lekarz rezydent może także podpisać klauzulę opt-out na pełnienie dyżurów medycznych. 

- Ministerstwo Zdrowia w piśmie z 13 lipca 2015 roku informowało, że lekarz odbywający specjalizację jest zobligowany do pełnienia zgodnie z obowiązującym go programem dyżurów, jednak przy zachowaniu 48-godzinnego tygodnia pracy.  Oznacza to, że wymiar dyżurów realizowanych w ramach programu specjalizacji powinien odpowiadać 10 godzinom i 5 minutom tygodniowo – mówiła podczas szkolenia Joanna Kaleta. 

Dowiedz się więcej z książki
Lekarz i przedsiębiorczość. Od teorii do praktyki
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

W celu realizacji dyżurów w większym wymiarze konieczne jest zatem wyrażenie przez lekarza zgody (czyli podpisanie z nim klauzuli opt-out). Z uwagi bowiem na to, że bez podpisania przez lekarza klauzuli tygodniowa norma czasu pracy może być wydłużona do maksymalnie 48 godzin, to w takim właśnie wymiarze godzinowym lekarz powinien pracować oraz dyżurować, by właściwie realizować program specjalizacji. Oznacza to, że dopiero godziny rozplanowane w wymiarze przekraczającym 37 godzin 55 minut tygodniowo (stanowiącym normalny czas pracy lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne), czyli w wymiarze 10 godzin 5 minut tygodniowo, spełniają kryteria do uznania ich za realizację dyżuru medycznego. Nie wyłączna to natomiast możliwości wyrażenia przez lekarza zgody na pełnienie dyżurów medycznych w ramach klauzuli opt-out. 

Joanna Kaleta

Adwokat, doświadczony prawnik specjalizujący się między innymi w zagadnieniach czasu pracy, w tym pracowników różnych branż, oraz wynagrodzenia za pracę. Szkoleniowiec z dużym doświadczeniem prowadzący zarówno szkolenia otwarte jak i zamknięte. Autorka licznych publikacji z zakresu prawa pracy. W Departamencie Prawnym oraz Nadzoru i Kontroli GIP była ogólnopolskim koordynatorem kontroli dotyczących czasu pracy oraz wypłat wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.