- Przed rozpoczęciem nowej pracy pracodawca przysłał mi mailem skierowanie na badanie wstępne medycyny pracy. Okazało się, że mogę je odbyć zdalnie, co mnie bardzo zaskoczyło. Faktycznie, wystarczyło wysłać do placówki skan skierowania na badanie od pracodawcy i wypełniony przez siebie formularz z pytaniami dotyczącymi stanu zdrowia. Następnie zadzwonił lekarz i zadał mi dwa pytania, na które już wcześniej zresztą odpowiedziałam w ankiecie, m.in. jak oceniam swój stan zdrowia. Po chwili od zakończonej rozmowy na mojego maila przyszło zaświadczenie ważne rok od lekarza medycyny pracy z informacją, że mogę podjąć pracę – napisała do naszej redakcji czytelniczka. – Zastanawiam się, jaki sens ma takie badanie, przecież ono kompletnie nic nie wnosi. Już pomijam fakt, że badany może zataić pewne fakty, a lekarz nie ma jak ich zweryfikować przez telefon, nie widząc i nie badając w ogóle pacjenta – dodaje.
Czytaj też: Służba medycyny pracy - kwalifikacje lekarzy i pielęgniarek >
Sprawdź też: Zawieranie umów z zakresu służby medycyny pracy - PROCEDURA >
Czytaj także: Nowy pomysł ministra - teraz medycyna pracy ma odpowiadać za profilaktykę>>
Jak lekarz medycyny pracy sprawdzi wzrok przez telefon?
Rzeczywiście, w internecie bez trudu można znaleźć mnóstwo placówek, które oferują badania medycyny pracy wykonywane zdalnie. - Żaden z przepisów prawa powszechnie obowiązującego związanego z ogłoszeniem epidemii czy obecnie stanu zagrożenia epidemicznego nie zawieszał i nie wprowadzał odstępstw od zasad wykonywania zawodu lekarza – mówi Maria Kuźniar z Biura Komunikacji Ministerstwa Zdrowia. - Badania profilaktyczne pracowników, tak jak każde inne badania lekarskie, powinny być wykonywane zgodnie z obowiązującymi przepisami, deontologią zawodową oraz wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej - dodaje.
Prof. dr hab. n. med. Marta Wiszniewska, zastępca dyrektora ds. Medycznych i Kierownik Kliniki Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi podkreśla, że badania profilaktyczne, o których mowa w Kodeksie pracy, to nie tylko badania podmiotowe, ale i przedmiotowe. – W ramach takiego badania lekarz ma obowiązek ocenić stan poszczególnych narządów i układów np. narząd wzroku, słuchu. Należy więc zdawać sobie sprawę z tego, że ich ocena nie jest możliwa przy użyciu systemów teleinformatycznych, a orzeczenie lekarskie wydane wyłącznie na podstawie wywiadu zebranego od pacjenta nie będzie odpowiadało założeniom badania profilaktycznego – mówi. Zwraca na to uwagę także Paweł Wdówik, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny pracy. - Postępowanie lekarskie powinno obejmować badanie przedmiotowe (wywiad lekarski) i podmiotowe (fizykalne) z zakresem wskazanym w karcie badania profilaktycznego - podkreśla. Wzór karty badania profilaktycznego jest załącznikiem do rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej służby medycyny pracy, sposobu jej prowadzenia i przechowywania oraz wzorów stosowanych dokumentów.
Czytaj też: Umowa pracodawcy z jednostką służby medycyny pracy >
Czytaj też: Rola i pozycja lekarza profilaktyka wobec pracodawcy i pracowników >
- W każdym przypadku badanie fizykalne musi dodatkowo obejmować ocenę funkcji organizmu i zakres badań dodatkowych zgodny z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Badanie fizykalne przeprowadzane przez lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych jest integralną częścią badania profilaktycznego i ma szczególnie istotne znaczenie dla jakości tego badania – dodaje.
Tym bardziej że art. 1 ust. 3 ustawy o służbie medycyny pracy wskazuje, że w ramach kontroli zdrowia osoby pracujące otrzymują informacje i wskazania lekarskie odnośnie sposobów zapobiegania niekorzystnym zmianom w stanie zdrowia. Ustawodawca w art. 18 ust. 1 tej ustawy pokreślił wagę jakości badania profilaktycznego, wskazując na ten element jako jeden z głównych obszarów kontroli jednostki podstawowej służby medycyny pracy przeprowadzanej przez wojewódzki ośrodek medycyny pracy.
Czytaj w LEX: Profilaktyczna opieka zdrowotna sprawowana przez służbę medycyny pracy nad osobami objętymi opieką na ich wniosek >>>
Czytaj w LEX: Służba medycyny pracy - rodzaje dokumentacji medycznej, wymogi jej prowadzenia i udostępniania >>>
Medycyna pracy bez badania pacjenta bardzo rzadko
Jak podkreśla prof. Wiszniewska, przeprowadzanie badań profilaktycznych bez badania przedmiotowego pacjenta możliwe będzie tylko w bardzo nielicznych przypadkach. - Przykładem może być przeprowadzenie badania kontrolnego pracownika, pod warunkiem dysponowania dokumentacją z ostatniego badania okresowego czy wstępnego, którego ważność jeszcze nie upłynęła, a powód czasowej niezdolności do pracy nie dotyczył kluczowych do wykonywania dotychczasowej pracy funkcji organizmu - zaznacza.
Telemedycyna jest tylko dodatkowym narzędziem do skuteczniejszej opieki nad pacjentem. - Nie ulega wątpliwości, że w badaniach profilaktycznych pracowników istnieje możliwość wykorzystania rozwiązań teleinformatycznych (np. telekonsultacje, przesyłanie sygnałów EKG, zdjęć rentgenowskich, obrazów USG czy CT). Telemedycyna stanowi element procesu profesjonalnej, skoordynowanej opieki medycznej nad pacjentem, która do osobistych wizyt dodaje element kontaktu zdalnego. Telemedycyna nie ma na celu zastąpienia profesjonalisty medycznego, lecz jedynie danie mu dodatkowych narzędzi do sprawowania skuteczniejszej opieki medycznej. Zatem kontakt osobisty z lekarzem sprawującym opiekę profilaktyczną jest jej integralnym elementem – podkreśla konsultant krajowy w dziedzinie medycyny pracy.
Polskie Towarzystwa Medycyny Pracy już 9 kwietnia 2020 r. opublikowało stanowisko Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi dotyczące udzielania świadczeń zdrowotnych pod postacią badań profilaktycznych za pośrednictwem systemów łączności. http://ptmp.org.pl/wp-content/uploads/2020/04/Badania-profilaktyczne-telemedycyna.pdf
Podkreśla się w nim, że w ramach badania medycyny obowiązkiem każdego lekarza jest podjęcie decyzji czy w przypadku danego pacjenta udzielenie świadczenia z wykorzystaniem teleinformatycznych środków przekazu jest bezpiecznym rozwiązaniem. Ponadto lekarz ma obowiązek ocenić czy specyfika świadczenia, które ma zostać wykonane „na odległość” pozwala na wykorzystanie teleinformatycznych środków przekazu lub innych systemów łączności. Jeżeli w opinii lekarza, udzielenie świadczenia na odległość może powodować ryzyko dla pacjenta lub skutkować odpowiedzialnością lekarza za niewłaściwe postępowanie, lekarz ma prawo odstąpić od udzielenia świadczenia w omawianej formie.
Czytaj w LEX: Karkowski Tomasz, Telemedycyna i eHealth w sektorze opieki zdrowotnej >>>
MZ: Lekarz decyduje o sposobie przeprowadzenia badania
Oczywiście, lekarz może badać stan zdrowia, udzielać porad lekarskich, wydawać opinie i orzeczenia lekarskie za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Wynika to z art. 2 ust. 4 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Taki zapis obowiązuje od 12 grudnia 2015 r. Z kolei ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych pozwala na zawieszenie w okresie w niej wskazanym obowiązku przeprowadzenia badania okresowego w terminie wynikającym z harmonogramu tych badań dla danego pracownika albo z ostatniego orzeczenia lekarskiego. Umożliwia też przeprowadzenie badania wstępnego lub kontrolnego oraz wydanie orzeczenia lekarskiego w tym zakresie przez innego lekarza, niż uprawniony lekarz medycyny pracy.
Jak dodaje Maria Kuźniar, o sposobie przeprowadzenia badania lekarskiego decyduje lekarz, uwzględniając w odniesieniu do badań w ramach medycyny pracy przepisy szczególne dotyczące zakresu badań, częstotliwości ich przeprowadzania, zakresu konsultacji medycznych lub badań diagnostycznych, sposobu dokumentowania tych badań i wydawania odpowiedniego orzeczenia.
Informuje, że MZ nie pracuje nad zmianą przepisów, tak, aby uniemożliwić zdalne badania medycyny pracy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.