Jak informowaliśmy w serwisie Prawo.pl, w III kwartale 2023 r. ZUS przeprowadził 114 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Wydał 6,5 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. Tylko w trzecim kwartale tego roku kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków to ponad 7,1 mln złotych.
Czytaj więcej na Prawo.pl: W okresie od stycznia do września 2023 r. ZUS przeprowadził 336,9 tys. kontroli zwolnień lekarskich
Lekarz musi udostępnić dane pacjenta, ale nie wszystkie
Urzędnicy ZUS na potrzeby kontroli mają prawo dostępu do dokumentacji medycznej pacjentów. To dane wrażliwe i podlegają one szczególnej ochronie. Podmiot leczniczy musi dane na potrzeby kontroli udostępnić, ale tylko w niezbędnym dla potrzeb kontroli zakresie.
Dr hab. Radosław Tymiński, radca prawny, autor bloga prawalekarza.pl wyjaśnia, że art. 26 ust. 3 pkt 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jednoznacznie wskazuje, że: „podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną […] organom władzy publicznej […] w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności nadzoru i kontroli”.
- W praktyce podmiot leczniczy nie może wydawać całej dokumentacji medycznej pacjenta na żądanie ZUS. W świetle przepisów polskiego prawa nie budzi wątpliwości, że podmiot leczniczy powinien wydać ZUS-owi wyłącznie tę dokumentację medyczną, która umożliwi skontrolowanie prawidłowości orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy – podkreśla dr hab. Radosław Tymiński.
Sprawdź w LEX: Jakie przepisy dają podstawę do przekazania Policji danych identyfikujących pacjentów? >
Pacjent nie wie, że jego dane medyczne były sprawdzane
Kilka miesięcy temu ujawnienie przez ministra zdrowia Adama Niedzielskiego danych medycznych jednego z lekarzy (który wystawił dla siebie receptę na lek psychotropowy) wywołało obawy o to, czy dane medyczne pacjentów są dostatecznie chronione a także pytania: kto i na jakich zasadach ma do nich dostęp? Kolejne pytanie brzmi: czy pacjent wie, że np. urzędnik Ministerstwa Zdrowia lub urzędnik ZUS na potrzeby kontroli miał dostęp do jego danych medycznych i w jakim zakresie je otrzymał?
Czytaj także na Prawo.pl: Adam Niedzielski złożył rezygnację z funkcji ministra zdrowia
Innymi słowy, czy pacjent może być pewny, że jego dane medyczne zostały udostępnione urzędnikowi jedynie w „niezbędnym zakresie”?
Dr hab. Marlena Sakowska-Baryła, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, radczyni prawna i partnerka w Sakowska-Baryła, Czaplińska Kancelaria Radców Prawnych Sp.p. wyjaśnia, że ani podmiot leczniczy, ani ZUS nie mają obowiązku informowania z własnej inicjatywy pacjenta, że jego dane medyczne zostały przekazane na potrzeby kontroli w trakcie takiej kontroli, ani bezpośrednio po niej. Zauważa, że pacjent jest informowany o okolicznościach przetwarzania danych przy ich zbieraniu w tym o potencjalnych odbiorcach, do których należą organy określone w przepisach prawa. - Nie jest tak, że gdy o dane medyczne występuje uprawniony podmiot, a takim podmiotem jest ZUS, to podmiot leczniczy, który dane medyczne przekazuje, musi poinformować o tym pacjenta bezpośrednio po udzieleniu takiej informacji lub przed jej przekazaniem. Urzędnicy nie działają jednak w próżni i nie mogą swobodnie przeszukiwać dokumentacji medycznej, więc dostęp do informacji, o jakim tu mowa, ma swoje granice wyznaczone celem takiego udostępniania – zastrzega.
Zobacz procedurę: Udostępnienie dokumentacji medycznej zakładowi ubezpieczeń >
Prof. Sakowska-Baryła podkreśla też, że pacjent, wykonując swoje prawo dostępu, może zapytać lekarza i ZUS o to kto i w jakim zakresie miał dostęp do jego danych. Zauważa przy tym, że taka informacja mogłaby być umieszczana w Internetowym Koncie Pacjenta. – Choć można dyskutować o efektywności takiego rozwiązania, ponieważ wciąż nie wszyscy pacjenci korzystają z tego konta– dodaje.
Czytaj także na Prawo.pl: Nawet minister nie może bezkarnie sięgać po dane chronione tajemnicą
Rzecznik ZUS Paweł Żebrowski wyjaśnia, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych zobowiązany jest prowadzić wykaz zawierający następujące informacje dotyczące udostępnianej dokumentacji medycznej:
- imię (imiona) i nazwisko pacjenta, którego dotyczy dokumentacja medyczna,
- sposób udostępnienia dokumentacji medycznej,
- zakres udostępnionej dokumentacji medycznej,
- imię (imiona) i nazwisko osoby innej niż pacjent, której została udostępniona dokumentacja medyczna, a także nazwę uprawnionego organu lub podmiotu,
- imię (imiona) i nazwisko oraz podpis osoby, która udostępniła dokumentację medyczną,
- datę udostępnienia dokumentacji medycznej.
- Wyjaśniamy, że ZUS w ramach prowadzonych postępowań, w tym również związanych z kontrolą prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich (bez względu na formę przeprowadzenia kontroli), na zasadach określonych w art. 73 Kodeksu postępowania administracyjnego, zapewnia stronom prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów (również po zakończeniu postępowania) – podkreśla.
Zobacz procedurę: Udostępnienie danych z dokumentacji medycznej organowi podatkowemu >
Zasady udostępniania dokumentacji medycznej
Zasady na jakich dokumentacja medyczna może zostać udostępniona, określone zostały w ustawie z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz. U. z 2023 r. poz. 1545.
Zgodnie z tymi zasadami dokumentacja medyczna może zostać udostępniona:
- do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych, z wyłączeniem medycznych czynności ratunkowych, albo w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem możliwości sporządzenia notatek lub zdjęć,
- przez sporządzenie jej wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku,
- za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
- na informatycznym nośniku danych.
Sprawdź też w LEX:
Czy pacjent ma prawo do uzyskania wyniku przed zlecającym badanie? >
Czy pełnomocnictwo procesowe zastępuje upoważnienia do dostępu do dokumentacji medycznej? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
