Kurator zawodowy zatrudniony w sądzie otrzymuje oprócz podstawowego wynagrodzenia ze stosunku pracy - wynagrodzenie z tytułu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w myśl art. 214 § 1 k.p.k. oraz za obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi.

Czy zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego lub z tytułu obecności przy kontaktach rodziców z dziećmi należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne?

Odpowiedź

Jeżeli zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego lub z tytułu obecności przy kontaktach rodziców z dziećmi jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361) – dalej u.p.d.o.f. to należy je uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kuratora. Jeżeli zaś jest przychodem z innych źródeł np. przychodem z działalności wykonywanej osobiście, nie należy od tego wynagrodzenia opłacać składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Uzasadnienie

Zawodowi kuratorzy sądowi są zatrudnieni na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) – dalej u.k.s. Z przepisów tych wynika, że zawodowy kurator sądowy jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. W konsekwencji zawodowy kurator sądowy podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu na zasadach określonych dla pracowników. Za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego określonego w art. 214 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.), przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach o unieważnienie małżeństwa, ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa, rozwód, separację oraz obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi, ustalonych przez sąd opiekuńczy, zawodowemu kuratorowi sądowemu przysługuje ryczałt (art. 91 ust. 3 u.k.s.). Zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika nie stanowią jednak zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego oraz przychody wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) – dalej r.s.sz.z.u.p.w., a ponadto z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone jest również wynagrodzenie chorobowe (art. 18 ust. 2 i art. 21 u.s.u.s. oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 u.ś.o.z.). Na podstawie art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f., przychodami ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. W orzecznictwie sądowym np. wyrok NSA z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 251/08, przyjmuje się, że o zakwalifikowaniu świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy, w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f., decyduje to, czy określone świadczenie może otrzymać wyłącznie pracownik, czy również inna osoba niezwiązana tego rodzaju stosunkiem prawnym. Istotne jest więc to, czy istnieje związek prawny, lub też faktyczny, danego świadczenia z istniejącym stosunkiem pracy. Tym samym, jeżeli zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu przeprowadzenia wywiadu środowiskowego lub z tytułu obecności przy kontaktach rodziców z dziećmi jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów u.p.d.o.f. to należy je uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kuratora.

Tego rodzaju przychód nie należy bowiem do przychodów wolnych od składek (§ 2 ust. 1 r.s.sz.z.u.p.w.). Jeżeli zaś jest przychodem z innych źródeł np. przychodem z działalności wykonywanej osobiście, nie należy od tego wynagrodzenia opłacać składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Nadmienić należy, że US w Elblągu w piśmie z dnia 26 lutego 2004 r., sygn. PD3/415/02/04, wyjaśnił, że w przypadku gdy ryczał, o którym mowa w art. 91 ust. 3 u.k.s., jest wypłacany kuratorowi sądowemu przez pracodawcę stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f., a jeżeli jest wypłacany przez inny podmiot jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście, o której jest mowa w art. 13 pkt 6 u.p.d.o.f.