W Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej. Nowe przepisy dostosowują polskie prawo do przepisów unijnych. Wdrożenie dyrektywy 2017/2397 jest warunkiem tego, aby Polska mogła wydawać unijne świadectwa kwalifikacji, a także żeglarskie książeczki pracy i dzienniki pokładowe uznawane w innych państwach członkowskich UE.

- Biorąc pod uwagę, że Polska posiada system śródlądowych dróg wodnych, który jest połączony z systemem dróg wodnych innych państw członkowskich i odbywa się regularna żegluga śródlądowa, (...) jest zobligowana do pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397 - napisano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji. Zaznaczono, że dyrektywa precyzyjnie określa rodzaje dokumentów i warunki ich uzyskiwania, pozostawiając państwom członkowskim niewielką swobodę w zakresie sposobu jej wdrożenia. Stwierdzono również, że pełne wdrożenie dyrektywy 2017/2397 wymaga pilnej nowelizacji ustawy z 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej oraz pilnego wydania trzech aktów wykonawczych.


    Od praktykanta do kapitana

    Dyrektywa 2017/2397 przewiduje następujące kwalifikacje: praktykant żeglugi śródlądowej, młodszy marynarz żeglugi śródlądowej, marynarz żeglugi śródlądowej, starszy marynarz żeglugi śródlądowej, sternik żeglugi śródlądowej, kapitan żeglugi śródlądowej. Unijne przepisy nie przewidują natomiast kwalifikacji bosmana. Unijna regulacja przewiduje natomiast nowe rodzaje dokumentów: eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej oraz eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego. W uzasadnieniu do projektu ustawy zwrócono uwagę, że chociaż znaczna część kwalifikacji i związanych z nimi stanowisk na statku nie ulega zmianie, to różnią się wymagania dla ich uzyskania.
    - Mając na względzie występujące różnice, niezbędnym jest zapewnienie w polskim systemie prawnym wymagań zgodnych z tymi określonymi w dyrektywie - podano w uzasadnieniu.

    Ustawa reguluje zatem w sposób kompleksowy kwestie dotyczące:

    1. dokumentów kwalifikacyjnych;
    2. egzaminów, listy egzaminatorów, uznanych jednostek edukacyjnych, programów szkoleń i symulatorów do odbywania egzaminów;
    3. żeglarskiej książeczki pracy i dziennika pokładowego (tj. dokumentów, które stanowią podstawę m.in. do uznawania praktyki pływania niezbędnej do nabywania kwalifikacji);
    4. wewnętrznego systemu jakości (w obszarze dokumentów, egzaminów i oceny egzaminatorów) i wysokości opłat (za egzaminy, zatwierdzenie symulatora, uznanie albo odnowienie uznania jednostki edukacyjnej, wydanie albo przedłużenie albo wymianę dokumentu, zatwierdzenie wpisu).

     

    Dokumenty po zmianach

    W odniesieniu do dokumentów kwalifikacyjnych ustawa określa m.in.:

    • nowe rodzaje wydawanych w RP dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji członka załogi statku żeglugi śródlądowej (unijne świadectwo kwalifikacji członka załogi pokładowej, unijne świadectwo kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji);
    • dokumenty kwalifikacyjne wydane w innych państwach (zarówno państwach członkowskich UE, jak i państwach trzecich) uznawane na terytorium RP;
    • obowiązek członka załogi statku posiadania przy sobie i okazywania na żądanie uprawnionego organu dokumentu kwalifikacyjnego wymaganego odpowiednio do zajmowanego stanowiska;
    • wykaz poszczególnych dokumentów kwalifikacyjnych w służbie pokładowej oraz w służbie maszynowej (wydawanych przez dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej);
    • warunki niezbędne do uzyskania poszczególnych dokumentów, uprawnienia wynikające z poszczególnych dokumentów oraz procedurę uzyskania poszczególnych dokumentów.

     

    Zmiany w systemie szkolenia i egzaminowania

    W odniesieniu do systemu szkolenia i przeprowadzania egzaminów na poszczególne dokumenty kwalifikacyjne ustawa określa m.in.: zasady przeprowadzania egzaminów przez centralną komisję egzaminacyjną działającą przy Dyrektorze Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie, terenowe komisje egzaminacyjne oraz jednostki edukacyjne; zasady prowadzenia przez ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej listy egzaminatorów; zasady uznawania jednostek edukacyjnych prowadzących (na podstawie zatwierdzonych programów) szkolenia dla marynarzy, starszych marynarzy, sterników i kapitanów żeglugi śródlądowej oraz ekspertów w dziedzinie żeglugi pasażerskiej; zasady sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej nad szkoleniami objętymi uznaniem; zasady zatwierdzania przez dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej symulatorów służących do przeprowadzania egzaminów na unijne świadectwo kwalifikacji kapitana żeglugi śródlądowej lub szczególne zezwolenie dla kapitana na uprawianie żeglugi z pomocą radaru.

     

    Żeglarskie książeczki pracy

    Ustawa modyfikuje i uzupełnia przepisy dotyczące obowiązku posiadania i wydawania żeglarskiej książeczki pracy – zmiana ta wynika z faktu, że dyrektywa 2017/2397 przewiduje dwa rodzaje żeglarskich książeczek pracy: żeglarską książeczkę pracy wydawaną wyłącznie osobie posiadającej kwalifikacje kapitana żeglugi śródlądowej (w książeczce tej nie będzie miejsca na wpisy o posiadanych uprawnieniach, zaś samo unijne świadectwo kwalifikacji kapitana będzie wydawane w formie papierowej) oraz dokument będący połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy wydawany wszystkim pozostałym członkom załogi (w tej książeczce będą zawarte wpisy dotyczące posiadanych uprawnień).

    Ustawa w sposób kompleksowy reguluje również kwestię prowadzenia żeglarskiej książeczki pracy (dokonywania i zatwierdzania wpisów) oraz posiadania i prowadzenia dziennika pokładowego statku, które to kwestie dotychczas były uregulowane częściowo w ustawie o żegludze śródlądowej, a częściowo w wydanych na jej podstawie rozporządzeniach.

    Nowelizacja zawiera także regulacje przejściowe i dostosowujące dotyczące m.in. dalszego wykorzystywania dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych oraz zasad ich wymiany na nowe dokumenty –  dotychczas wydane dokumenty zachowują ważność do czasu ich wymiany, jednak nie dłużej niż do dnia 19 stycznia 2032 r.

     

    Zmienią się wysokości opłat

    Ustawa aktualizuje również wysokość opłat za dokumenty, egzaminy i inne czynności w zakresie szkolenia i egzaminowania kandydata na członka załogi statku żeglugi śródlądowej. Po wejściu w życie ustawy wysokości opłat będą kształtowały się w następujący sposób:

    • egzaminy – 250–500 zł;
    • zatwierdzenie symulatora – 2000 zł;
    • uznanie albo odnowienie uznania jednostki edukacyjnej – 1000 zł;
    • wydanie dokumentu kwalifikacyjnego – 50 zł albo 100 zł;
    • przedłużenie dokumentu kwalifikacyjnego – 50% opłaty za wydanie danego dokumentu; wydanie albo wymiana żeglarskiej książeczki pracy, dokumentu będącego połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy, dziennika pokładowego – 100 zł;
    • zatwierdzenie wpisów dotyczących praktyki pływania – 25 zł.

    Nowe przepisy wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli 25 sierpnia.

    Czytaj także: Prezydent podpisał ustawę, która poprawi bezpieczeństwo żeglugi morskiej>>

    Sprawdź w LEX: