Czy pracodawca samorządowy może zatrudniać swojego pracownika, na podstawie dwóch umów tzn. umowy o pracę (3/5 etatu) oraz umowy zlecenia?

Czy pracownik część obowiązków może wykonywać w domu, łączy się to z zabieraniem za zgodą pracodawcy pewnych dokumentów lub akt sprawy do domu?

Co z odpowiedzialnością za powierzone dokumenty?

Jakie obowiązki ciążą na pracowniku i pracodawcy, jeśli zdecydują się na te dwie formy zatrudnienia?

Fakt zatrudnienia na podstawie dwóch umów podyktowany jest podnoszeniem kwalifikacji przez pracownika.

Odpowiedź

Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy.

Obieg dokumentów i kwestie ich przekazywania poza jednostkę powinny regulować przepisy wewnętrzne, chyba że dokumenty zawierają informacje niejawne, dane osobowe lub inne dane szczególnie chronione na mocy odrębnych przepisów. W takim wypadku dokumenty nie powinny być przekazywane poza jednostkę bez zachowania stosownych procedur ochronnych.
@page_break@
Uzasadnienie

Zgodnie z art. 22 § 12 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94) - dalej k.p., nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w art. 22 § 1, tj. przy wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Jeżeli przedmiotem zawartej umowy cywilnoprawnej będą te same czynności, co umowy o pracę, to będziemy mieli wówczas do czynienia w istocie z nieważną umową cywilnoprawną, zawartą dla obejścia przepisów prawa pracy (art. 58 § 1 k.c.), zaś zamiast niej pracownik będzie po prostu wykonywał pracę w wymiarze odpowiadającym pozostałej części etatu. Jak bowiem wskazał SN w wyroku z dnia 30 czerwca 2000 r. (II UKN 523/99, OSNP 2002/1/22) zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne.

Co do pozostałych kwestii zawartych w pytaniu, to należy mieć na uwadze, iż możliwość wykonywania pracy w domu obecnie dopuszcza wprost k.p. regulując zasady telepracy. Jak wyżej wskazano, wykonywanie pracy podporządkowanej odbywa się pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przezeń wyznaczonym. Nie ma więc przeszkód, by pracodawca mógł wyznaczyć jako miejsce wykonywania pracy także dom pracownika.

Jeżeli chodzi o zabieranie dokumentów, to kwestie te powinny regulować przepisy wewnętrzne jednostki, chyba, że chodzi o dokumenty zawierające dane o charakterze poufnym, tajnym lub inne dane niejawne w rozumieniu ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228), dane osobowe lub inne dane szczególnie chronione, które na podstawie odrębnych przepisów powinny być w szczególny sposób zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. W takich wypadkach odpowiednie zabezpieczenie danych wyklucza ich przekazywanie pracownikowi poza siedzibę pracodawcy.@page_break@

Uwagi

Jeżeli przedmiotem umowy zlecenia będą inne czynności niż określone w zakresie obowiązków pracownika, wówczas co do zasady nie może być mowy o obejściu prawa. Zwrócić uwagę należy na cyt. wyżej orzeczenie SN w którym Sąd wyraźnie wskazał, iż za obejście prawa należy uznać przede wszystkim "zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy".

Nie zmienia to faktu, iż wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia nie może mieć charakteru pracy podporządkowanej.

Strony stosunku zlecenia winny pozostawać wobec siebie niezależne i nie należy w takim wypadku stosować do umowy jakichkolwiek przepisów prawa pracy regulujących zatrudnienie, w tym np. zasad wynagradzania (regulaminu wynagradzania), zakresu obowiązków, ustalania stanowiska pracy itp. za wyjątkiem przepisów bhp.

Jeżeli nawet w umowie zlecenia będą oznaczone jako przedmiot zupełnie inne czynności niż wykonywane na podstawie umowy o pracę (np. pracownik wykonuje pracę młodszego księgowego, a na podstawie zlecenia wykonuje prace porządkowe w jednostce), ale będą one wykonywane na zasadach określonych dla stosunku pracy (wyłącznie osobiście i na polecenie pracodawcy, kształtując stosunek podporządkowania wobec pracodawcy), to i tak umowa zlecenia może zostać wówczas uznana za "uzupełniającą" umowę o pracę zaś sam stosunek cywilnoprawny zostanie uznany za nieważny.