Celem projektu jest stworzenie instrumentów prawnych, dzięki którym będzie można lepiej niż dotychczas zapobiegać niepożądanej degradacji infrastruktury kolejowej w Polsce oraz wydajniej rozwijać tę infrastrukturę, a także ją należycie eksploatować. A konkretnie chodzi m. in.o utrudnienie procedury likwidacji linii kolejowych i zatrzymanie degradacji infrastruktury kolejowej na terenach po liniach kolejowych.

Problem odszkodowań

Rada Legislacyjna ocenia, że cel ustawy jest słuszny. Konieczne jest bowiem zapewnienie efektywnego rozwoju i eksploatacji infrastruktury kolejowej w Polsce oraz zapobieżenie niekontrolowanej degradacji tej infrastruktury. 

- Ta ustawa może wpływać na rozwój gospodarczy i cywilizacyjny Polski - przyznają eksperci Rady. Jednak według nich, istotnych zmian wymagają te przepisy projektu, które normują kwestie zaliczek na poczet odszkodowania wypłacanych osobom uprawnionym do odszkodowania za prawa rzeczowe odjęte tym osobom w związku z realizacją inwestycji kolejowej.

Jednak projekt nie reguluje problematyki przyznawania i wypłaty wspomnianym osobom zaliczek na poczet przysługujących im odszkodowań.

Pozbawienie prawa do nieruchomości bez wypłaty

Z punktu widzenia interesów osób uprawnionych do odszkodowania podstawowym problemem jest obecnie konieczność stosunkowo długiego oczekiwania na wypłatę odszkodowania w sytuacji, gdy odwołanie od decyzji wojewody ustalającej wysokość odszkodowania składa podmiot, na wniosek którego została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej.

W tym ostatnim przypadku osoba uprawniona nie może otrzymać należnego jej odszkodowania aż do momentu wydania decyzji ostatecznej, zaś wydawanie takiej ostatecznej decyzji może trwać przez wiele miesięcy.

Dla osób uprawnionych do odszkodowania przedłużające się oczekiwanie na odszkodowanie dlatego jest niekorzystne, gdyż w momencie wydawania przez wojewodę decyzji administracyjnej ustalającej wysokość odszkodowania, a tym bardziej w trakcie trwającego postępowania odwoławczego w sprawie tej decyzji, osoba uprawniona do odszkodowania nie jest już od jakiegoś czasu właścicielem wywłaszczonej nieruchomości.

Profesor Marek Szydło, przewodniczący Rady uważa, że twórcy projektu niestety nie dostrzegają  tej sytuacji jako problemu, który wymaga obecnie legislacyjnego rozwiązania.

Zamiast tego chcą oni rozwiązać dwa inne problemy związane z wypłatą odszkodowań.

  1. Po pierwsze, chcą oni rozwiązać problem tego, że osoba, która wniosła odwołanie od decyzji wojewody ustalającej wysokość odszkodowania i równocześnie otrzymała wypłatę tego odszkodowania musi następnie zwracać część tego odszkodowania w przypadku, gdy w decyzji odwoławczej organ II instancji (tj. właściwy minister) obniżył wysokość odszkodowania.
  2. Po drugie, twórcy projektu chcą umożliwić otrzymywanie części odszkodowania na podstawie decyzji wojewody tym osobom uprawnionym do odszkodowania, które nie wniosły odwołania od pierwszoinstancyjnej decyzji wojewody, a co obecnie nie jest prawnie dopuszczalne.


Problem komunalizacji mienia

Projekt ma zapobiegać nieuprawnionej komunalizacji nieruchomości kolejowych. Jednak sposób zapobieżenia temu zjawisku nie doprowadzi do osiągnięcia stawianych przed nim celów i będzie raczej nieskuteczny - twierdzi prof. Szydło.

Istnieją na gruncie prawa obecnie dwa sposoby komunalizacji:

  • dokonywanej z mocy samego prawa (art. 5 ust. 1 i 2 ustawy PrzepWprowUST) oraz
  • komunalizacji dokonywanej na podstawie konstytutywnej decyzji wojewody (art. 5 ust. 3 i 4 ustawy PrzepWprowUST).

 

Zdaniem Rady projektowany art. 17a ust. 4 ustawy przepisy wprowadzające  UST istotnie zaburzy ten czytelny dychotomiczny podział dwóch całkowicie odmiennych sposobów komunalizacji mienia państwowego.

- Nowy przepis wprowadzi sposób komunalizacji swoiście hybrydowy, złożony z elementów komunalizacji z mocy samego prawa oraz z elementów komunalizacji na mocy konstytutywnej decyzji wojewody. Przy czym przepis ten zaburzy sposób komunalizacji mienia państwowego i właściwie nie będzie się go dało zastosować w praktyce - podkreślają eksperci Rady.