Czy osoby zarządzające i członkowie organu zarządzającego gminną osoba prawną (zarząd spółki), w których gmina ma niskie udziały np. 10%-20%, muszą składach oświadczenia majątkowe?

Do tej pory osoby kierujące niektórymi podmiotami prawnymi, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekraczał 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji podlegali wymogom składania oświadczenia majątkowego na podstawie ustawy o samorządzie gminnym. Osoby zatrudnione w spółkach, w których udział jednostek samorządu przekracza 50% podlegają zgodnie z art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi szczególnym zasadom regulującym otrzymywanie wynagrodzenia. Takie podmioty zostały zobowiązane do stosowania wyjątkowych reguł. Fakt istnienia powiązania z gminami poprzez ponad 50% udział nakłada surowe zasady rozliczania się ze środków finansowych.

Odpowiedź

Spółka, w której gmina ma mniejszościowe udziały nie może być uznana za gminną osobę prawną i tym samym członkowie jej zarządu nie mają obowiązku składania oświadczeń majątkowych na mocy przepisów o samorządzie gminnym.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 24h ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) – dalej u.s.g. radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym.

Z powyższego przepisu nie wynika bezwzględny obowiązek składania oświadczeń majątkowych przez członków zarządu każdego podmiotu, w którym udziały posiada samorząd. Mowa jest tylko o gminnej osobie prawnej, które to pojęcie nie jest zdefiniowane legalnie w przepisach.

W orzecznictwie przyjmuje się, co do zasady, że za gminną osobę prawną można uznać można jedynie taki podmiot, którego mienie w całości stanowi mienie komunalne. Chodzi tu więc wyłącznie o tzw. jednoosobowe gminne osoby prawne, czyli np. spółki handlowe, w których 100% udziałów ma gmina, gdyż sam udział kapitałowy gminy w przedsiębiorstwie (np. banku) działającym w formie spółki akcyjnej nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów samorządowych (por. w tej kwestii uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1995 r., III CZP 6/95, OSN z 1995 r., nr 5, poz. 72). Biorąc to pod uwagę należy uznać, że spółka w której mniejszościowy udział ma samorząd terytorialny nie powinna być uznawana za samorządową osobę prawną i tym samym przepis art. 24h u.s.g. cyt. wyżej nie może mieć zastosowania do członków zarządów takich spółek.

Taką interpretację wspiera też wykładnia systemowa, gdyż np. we wskazanej zresztą w pytaniu ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z późn. zm.) w art. 1 pkt 4 i 6 ustawa dotyczy tylko jednoosobowych spółek prawa handlowego utworzonych przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, albo spółek prawa handlowego, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji. W wypadku spółek w których udział gminy nie przekracza 10-20%, nie jest możliwe uznanie takiej spółki za podmiot gminny wskazany w art. 24h u.s.g. i tym samym zarząd spółki nie musi składać oświadczeń majątkowych.