Wśród wskazanych przez zarząd związku problemów są zagadnienia wymagające natychmiastowego uregulowania. Zdaniem związku część problemów można rozwiązać poprzez prostą nowelizację przepisów, inne zaś wymagają rozwiązań systemowych.
Pilna potrzeba legislacyjna
Związek Powiatów Polskich w celu ustabilizowania dochodów własnych powiatów zapewniających możliwość realnego długoterminowego planowania finansowego proponuje:
- objęcie podatku dochodowego od osób fizycznych płaconego ryczałtem takimi samymi zasadami podziału między podsektor rządowy i podsektor samorządowy finansów publicznych jak podatku płaconego wg skali podatkowej;
- zwiększenie udziału jednostek samorządu terytorialnego w CIT do poziomu analogicznego jak w PIT, ale z innym podziałem wewnętrznym (wyraźnie większy udział powiatów);
- ustalenie takiej wysokości i algorytmu podziału części oświatowej subwencji ogólnej, aby środki trafiające do powiatów pokrywały bieżące koszty funkcjonowania oświaty ponadpodstawowej i innych zadań oświatowych realizowanych przez powiaty (tak jak to było nieprzerwanie do roku 2015).
Część problemów rozwiąże prosta nowelizacja prawa
Przedstawiciele powiatów uważają, że część bieżących problemów można rozwiązać poprzez prostą nowelizację przepisów.
Jeśli chodzi o finanse powiatów zarząd proponuje:
- uwzględnienie w systemie równoważenia dochodów (janosikowe) efektów działania części wyrównawczej subwencji ogólnej;
- waloryzację wszystkich opłat administracyjnych za czynności realizowane przez powiaty zgodnie ze wskaźnikiem inflacji i wprowadzenie mechanizmów automatycznej waloryzacji opłat na przyszłość;
- ponowne przeliczenie stawki dotacji wypłacanej na pensjonariuszy DPS umieszczonych na tzw. starych zasadach i zmiana obecnego algorytmu powodującego konsekwentne zaniżanie dotacji rok do roku;
- urealnienie wysokości dotacji przyznawanej na działalność zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności;
- przywrócenie realnej wartości dotacji przyznawanej na prowadzenie punktów nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
Propozycje w sferze edukacji:
- dostosowanie standardu zatrudnienia psychologów w szkołach do sytuacji na rynku pracy (już w tej chwili, przy przejściowo obniżonym standardzie szkoły mają problem z obsadzeniem wakatów, bo specjalistów chętnych do pracy w szkole po prostu nie ma);
- udrożnienie systemu kierowania do młodzieżowych ośrodków wychowawczych, w szczególności poprzez powrót do realizacji tego zadania w sposób zdecentralizowany;
- pozbawienie organów nadzoru pedagogicznego wiążącego wpływu na kwestie organizacji sieci szkolnej.
Propozycje w ochronie zdrowia:
- ponowna rzetelna wycena poszczególnych świadczeń i zagwarantowanie uczciwej waloryzacji wycen, zwłaszcza w sytuacji podniesienia poziomu pensji minimalnych w poszczególnych zawodach leczniczych;
- pilna nowelizacja ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, gdyż obecna ustawa jest źródłem konfliktów na linii pracownik-pracodawca, jest sprzeczna z Kodeksem Pracy i naraża podmioty lecznicze na ryzyko przegranych sporów w sądach pracy ze skutkami liczonymi w setkach milionów złotych;
- uchwalenie nowych przepisów dotyczących stwierdzania zgonu – wskazujących jednoznacznie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej jako zobowiązanych do stwierdzania zgonu;
- wprowadzenie dedykowanych rozwiązań zapewniających finansowanie opieki pielęgniarskiej dla pensjonariuszy domów pomocy społecznej ze środków NFZ.
W sferze infrastruktury:
- zwolnienie powiatów z obowiązku wykupu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów, które po usunięciu z drogi przepadły na rzecz powiatu a przeznaczone zostają do demontażu (likwidacji);
- zniesienie obciążeń biurokratycznych przewidujących konieczność corocznego ustalania stawek opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów oraz łodzi.
W ochronie środowiska:
- uzależnienie udzielenia informacji o środowisku od uprzedniego uiszczenia opłaty (obecnie opłata jest należna, ale informacja jest udzielana niezależnie od uiszczenia opłaty);
- przeniesienie obowiązków związanych z prowadzeniem parkingów dla pojazdów przewożących odpady niebezpieczne na któryś z wyższych poziomów organizacji państwa (województwa albo administrację rządową).
W administracji publicznej i bezpieczeństwie
- normatywne rozwiązanie problemu dualizmu systemu eDoręczeń i ePUAP poprzedzone w razie potrzeby wydłużeniem okresu vacatio legis przepisów dotyczących doręczeń elektronicznych;
- normatywne przesądzenie trybu procedowania starostów jako organów wydających prawa jazdy w przypadku przekroczenia przez kierowcę prędkości 50 km/h w obszarze zabudowanym.
Propozycje rozwiązań systemowych
Zarząd ZPP uważa, że część zmian wymaga rozwiązań systemowych, np. w sferze dochodów i majątku powiatu. Wskazują potrzebę opracowania nowego system dochodów JST uwzględniającego w przypadku powiatów przyznanie władztwa podatkowego w zakresie wybranych podatków oraz dochody transferowe w wysokości powiązanej z wpływami z VAT. A także odejście od opłaty skarbowej stanowiącej w całości dochód gmin niezależnie od organu wykonującego dane czynności urzędowe na rzecz opłat administracyjnych przysługujących organowi wykonującemu dane czynności. Postulują także przekazanie powiatom mienia Skarbu Państwa.
W zakresie edukacji wskazują na potrzebę zmian zasady finansowania oświaty poprzez odejście od algorytmu podziału z góry ustalonej części oświatowej subwencji ogólnej na algorytm naliczania części oświatowej subwencji ogólnej w zależności od potrzeb. ZPP widzi również konieczność ujednolicenia zasad zatrudniania nauczycieli w publicznych i niepublicznych jednostkach systemu oświaty.
Jeśli chodzi o sprawy ochrona zdrowia, ZPP postuluje wdrożenie idei lokalnych centrów zdrowia, w polityce społecznej zaś opracowanie programu wspierającego rozwój rodzinnej pieczy zastępczej.
Powiaty widzą też:
- konieczność systemowej rekategoryzacji dróg, która zapewni pozostanie w kategorii dróg powiatowych wyłącznie dróg spełniających warunki ustawowe;
- przyznanie realnych uprawnień starostom jako organom zarządzającym ruchem drogowym względem zarządców dróg;
- zmianę systemu organizacyjnego publicznego transportu zbiorowego ułatwiająca tworzenie spójnego systemu transportowego (w praktyce oznacza to konieczność ograniczenia liczby organizatorów PTZ i oparcie organizacji na poziomie powiatowym).
W zakresie ochrony środowiska ZPP wskazuje na potrzebę uporządkowania przepisów regulujących nadzór starosty nad lasami prywatnymi; zagwarantowanie, aby co najmniej połowa środków z tytułu sprzedaży praw do emisji gazów cieplarnianych trafiało do samorządu terytorialnego na przedsięwzięcia związane ze zwiększaniem efektywności energetycznej (i analogiczne przedsięwzięcia).
Zarząd związku przypomina też o pilnej potrzebie odtworzenia systemu obrony cywilnej (i bezpieczeństwa ludności) w powiązaniu z systemem zarządzania kryzysowego. Ustawa przygotowana przez poprzedni rząd Mateusza Morawieckiego, w zasadniczych zagadnieniach uzgodniona z samorządami, nie trafiła pod obrady parlamentu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.