Projektowane rozporządzenie autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości przewiduje podwyższenie i zrównanie stawek dla radców prawnych oraz adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu ze stawkami w tych samych sprawach dla radców i adwokatów ustanowionych z wyboru. Regulacja jest odpowiedzią na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z kwietnia br., w którym zakwestionowano ustalanie stawek wynagrodzenia radców prawnych z urzędu na znacznie niższym poziomie niż minimalne stawki przysługujące radcom prawnym z wyboru. Projekt określa także wynagradzanie radcy prawnego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Warszawie – sądem zamówień publicznych w sprawach ze skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej i ze skargi na postanowienie Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej. Zgodnie z projektami opłata nie będzie mogła przekraczać wartości przedmiotu sprawy ale może zostać ustalona na wyższym poziomie, nieprzekraczającym 600 proc. (obecnie 150 proc. ) opłat określonych w rozdziałach 2‒5 (określających stawki za urzędówki w poszczególnych kategoriach spraw).

Rozporządzenia mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Przeczytaj więcej: Wyższe stawki za urzędówki od 1 stycznia 2024 r. - są projekty rozporządzeń

 

Koszt 120 mln zł w skali roku

W nowych rozporządzeniach jednostki samorządu terytorialnego zostały ujęte jako podmioty ponoszące koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej nie tylko przez adwokata ustanowionego z urzędu, ale także radcę prawnego. Resort uzasadnia to zmianą art. 223 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych dokonaną art. 3 ustawy z dnia 9 listopada 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz niektórych innych ustaw.

W ocenie skutków regulacji oszacowano, że wzrost stawek o 100 proc. we wszystkich rodzajach spraw oznacza dodatkowe skutki finansowe dla budżetu państwa i JST na poziomie ok. 120 mln zł w skali roku. W ocenie skutków regulacji Ministerstwo Sprawiedliwości wskazuje, że wydatki budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego z tytułu ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu są niezależne od siebie. Ministerstwo nie dysponuje danymi pozwalającymi na oszacowanie skutków finansowych wprowadzenia projektowanych rozwiązań dla samorządów. Zaznacza, że skutki te powinny zostać oszacowane przez jednostki samorządu terytorialnego, co wymagałoby zebrania danych z każdej jednostki.

- Nakład pracy i czas z tym związany przekracza możliwości organizacyjne Ministerstwa Sprawiedliwości – zaznaczono w OSR projektu.

Ale to samorządowców nie przekonuje.

- Chcemy aby ministerstwo oszacowało koszty, jakie mają ponieść jednostki samorządu terytorialnego – mówi Patrycja  Grebla-Tarasek, radca prawna Związku Powiatów Polskich.

Mec. Adam Ostrowski, prawnik Związku Miast Polskich przypomina, że od długiego już czasu samorządy borykają się z nagminnym problemem niedoszacowania zadań zaleconych, co wpływa na ich płynność finansową. Dlatego, mając na uwadze choćby zmianę rządu, chcą zabezpieczyć swoje interesy.

- Mamy generalnie problem systemowy z egzekwowaniem kosztów, które ponieśliśmy na zadania zlecone, a te regulacje zakładają przecież ich wzrost – mówi Adam Ostrowski.  

MS: Wąski zakres wydatków

W środę, na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Rafał Reiwer, dyrektor Departamentu Prawa Gospodarczego w Ministerstwie Sprawiedliwości przypomniał, że finansowanie tego zadania istnieje od 1 stycznia 2018 r. Zaznaczył przy tym, że dotyczy bardzo wąskiego zakresu związanego z pokrywaniem kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia w toku czynności wyjaśniających przeprowadzonych przed organem podległym władzom JST i dotyczy tylko zwrotów należności świadka za stawienie się w toku czynności wyjaśniających prowadzonych przez straż gminną albo straż miejską.