Z dniem 1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 9 października 2015 r. o związkach metropolitalnych[1]. Regulacja wskazanej ustawy zdeterminowała istotne zmiany w przepisach ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[2]. Związki metropolitalne zostały bowiem wyposażone w możliwość kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej na obszarze związku metropolitalnego (tj. na obszarze metropolitalnym). Narzędziem realizacji polityki przestrzennej przez związek metropolitalny jest natomiast ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego. Konsekwencją wprowadzonych zmian w systemie planowania i zagospodarowania przestrzennego jest dodanie w u.p.z.p. rozdziału 2a zatytułowanego „Planowanie przestrzenne na obszarze metropolitalnym”.

Związek metropolitalny jest zrzeszeniem jednostek samorządu terytorialnego położonych w danym obszarze metropolitalnym. W skład związku metropolitalnego wchodzą: gminy położone w granicach obszaru metropolitalnego oraz powiaty, na obszarze których leży co najmniej jedna gmina położona w granicach obszaru metropolitalnego. Zgodnie z art. 5 u.z.m. za obszar metropolitalny w rozumieniu tej ustawy uznaje się spójną pod względem przestrzennym strefę oddziaływania miasta będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa, chrakteryzującą się istnieniem silnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych, zamieszkałą przez co najmniej 500 000 mieszkańców. Związek metropolitalny działa samodzielnie, tj. we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

Organami związku metropolitalnego są zgromadzenie (organ stanowiący i kontrolny) oraz zarząd (organ wykonawczy). Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.z.m., związek wykonuje m. in. zadania z zakresu kształtowania ładu przestrzennego.


Jednocześnie ustawodawca wyposażył związek metropolitalny w kompetencje do kreowania polityki przestrzennej. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 2a u.p.z.p., kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na obszarze metropolitalnym należy do zadań związku metropolitalnego, jeżeli został utworzony. Aktem polityki przestrzennej stanowionym przez związek metropolitalny jest ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego[3]. Zgodnie z art. 22 pkt 3 u.z.m. uchwalenie studium metropolitalnego należy do wyłącznej właściwości zgromadzenia związku.


Studium metropolitalne ma charakter obligatoryjny. Związek metropolitalny uchwala jedno studium dla całego obszaru metropolitalnego. Ustawodawca przesądza o charakterze prawnym studium metropolitalnego, stanowiąc w art. 37o ust. 7 u.p.z.p., że studium metropolitalne nie jest aktem prawa miejscowego. Studium metropolitalne ma charakter ramowy, ponieważ zgodnie z art. 37o ust. 5 u.p.z.p., ustalenia tego studium powinny obejmować jedynie elementy niezbędne dla właściwego ukierunkowania polityki przestrzennej gmin należących do związku, ze względu na spójność przestrzenną i społeczno-gospodarczą obszaru metropolitalnego.

Obowiązkową treść studium metropolitalnego ustanawia przepis
art. 37o ust. 2 u.p.z.p., zgodnie z którym studium określa:
- zasady i obszary rozwoju systemów komunikacji, w tym dróg publicznych z podziałem na klasy i kategorie, infrastruktury technicznej oraz rozmieszczenie innych inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym;
- zasady i obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, mających znaczenie dla całości obszaru metropolitalnego, w szczególności w odniesieniu do sposobów realizacji infrastruktury technicznej;
- ustalenia wynikające z zasad rozwoju i ochrony obszarów rozwoju systemów komunikacji oraz infrastruktury technicznej oraz obszarów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego |i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
- maksymalne powierzchnie przeznaczone pod zabudowę, z podziałem na rodzaje zabudowy oraz gminy.

Ustawodawca zastrzega jednocześnie, że określając maksymalne powierzchnie przeznaczone pod zabudowę, z podziałem na rodzaje zabudowy oraz gminy, należy uwzględnić potrzeby i możliwości rozwojowe obszaru metropolitalnego, takie jak: analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne; prognozy demograficzne, w tym uwzględniające migracje w ramach obszaru metropolitalnego; możliwości finansowania przez gminy oraz związek metropolitalny wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a także infrastruktury społecznej, służących realizacji zadań własnych odpowiednio tych jednostek, a także bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę.

Ustawodawca wprowadza w art. 37q u.p.z.p. zasadę, że jeśli w przepisach odrębnych jest mowa o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie, należy przez to rozumieć również studium metropolitalne.

Na podstawie odesłania wynikającego z art. 37o ust. 8 u.p.z.p., do studium metropolitalnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące studium gminnego, w zakresie:
- sporządzenia projektu studium przez wykwalifikowane podmioty (zob. art. 5 u.p.z.p.);
- niezaskarżalności do sądu administracyjnego rozstrzygnięć o nieuwzględnieniu wniosków dotyczących studium oraz uwag dotyczących projektu tego studium (zob. art. 7 u.p.z.p.);
- procedury sporządzania studium (zob. art. 11 u.p.z.p.);
- procedury uchwalenia studium, obowiązku przedstawienia wojewodzie uchwały
o uchwaleniu studium oraz zarządzenia zastępczego wojewody (zob. art. 12 u.p.z.p.);
- obciążenia kosztami sporządzenia studium (zob. art. 13 u.p.z.p.);
- sporządzania projektu planu miejscowego (zob. art. 15 ust. 1 u.p.z.p.);
- uchwalenia planu miejscowego oraz obowiązku przedstawienia wojewodzie uchwały w sprawie planu miejscowego (zob. art. 20 u.p.z.p.);
- obciążenia kosztami sporządzenia planu miejscowego (zob. art. 21 u.p.z.p.);
- obowiązku współpracy komisji urbanistyczno-architektonicznej, organów uzgadniających oraz opiniujących projekt studium przy sporządzaniu projektu studium, polegającej na wyrażaniu opinii, składaniu wniosków oraz udostępnianiu informacji (zob. art. 23 u.p.z.p.);
- procedury dokonywania uzgodnień i opiniowania projektu stadium (zob. art. 24, art. 25 art. 26 u.p.z.p.);
- trybu zmiany studium (zob. art. 27 u.p.z.p.);
- nadzoru wojewody nad uchwałą w sprawie stadium (zob. art 28 u.p.z.p.);
- powszechnego prawa wglądu do studium oraz otrzymywania wypisów i wyrysów (zob. art. 30 u.p.z.p.);
- oceny aktualności studium (zob. art. 32 u.p.z.p.);
- wpływu zmiany ustaw na zmianę ustaleń stadium (zob. art. 33 u.p.z.p.).

Dowiedz się więcej z książki
Poszukiwanie modelu inteligentnego miasta. Przykład Gdańska i Glasgow
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł




@page_break@
Jednocześnie ustawodawca zastrzega, że opinie o projekcie studium metropolitalnego wyrażają gminne i powiatowe komisje urbanistyczno-architektoniczne gmin i powiatów wchodzących w skład związku metropolitalnego, natomiast projekt studium jest wykładany do publicznego wglądu w każdej z gmin wchodzących w skład związku metropolitalnego.

 


Regulacja studium metropolitalnego jest zgodna z zasadami spójności systemu planowania przestrzennego. Przede wszystkim, zgodnie z art. 37o ust. 1 u.p.z.p., ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego powinno uwzględniać ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Ustawodawca zapewnia również realizację zasady spójności planistycznej w art. 37p ust. 3 u.p.z.p. stanowiąc, że jeżeli gmina wchodzi w skład związku metropolitalnego, to przy sporządzaniu studium uwzględnia również ustalenia studium metropolitalnego - o ile zostało przyjęte.


Rozwiązania przyjęte w studium metropolitalnym wpływają na treść studium gminnego. Organ wykonawczy gminy sporządzając studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uwzględnia zasady i ustalenia określone w studium metropolitalnym. Zgodnie z art. 11 pkt 6 u.p.z.p., wójt występuje o uzgodnienie projektu studium gminnego m.in. z zarządem związku metropolitalnego w zakresie jego zgodności z ramowym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego.


Sporządzając studium gminne, wójt jest związany regulacją studium metropolitalnego w odniesieniu do:
- ustaleń wynikających z zasad rozwoju i ochrony obszarów rozwoju systemów komunikacji, infrastruktury technicznej,
- ustaleń dotyczących obszarów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, ponadregionalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, mających znaczenie dla całości obszaru metropolitalnego, w szczególności w odniesieniu do sposobów realizacji infrastruktury technicznej,
- maksymalnych powierzchni przeznaczonych pod zabudowę, z podziałem na rodzaje zabudowy oraz gminy.

Ponadto przepisy rozdziału 2a ustawy określają wpływ uchwalenia albo zmiany studium metropolitalnego na treść studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie. Jeśli zatem uchwalenie albo zmiana studium metropolitalnego powoduje konieczność zmiany studium gminnego, to możliwe jest jednoczesne sporządzenie projektu studium metropolitalnego (bądź jego zmiany) z projektem studium gminnego (bądź jego zmiany). W takim przypadku uchwalenie studium gminnego lub zmiany studium gminnego następuje po uchwaleniu studium metropolitalnego lub jego zmiany.

 


Wejście w życie ustawy o związkach metropolitalnych wpłynęło również na zmianę definicji legalnej pojęcia „inwestycji celu publicznego”. Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 2 pkt 5 u.p.z.p. przez pojęcie inwestycji celu publicznego należy rozumieć również działania o znaczeniu metropolitalnym (obejmującym obszar metropolitalny) bez względu na status podmiotu podejmującego te działania oraz źródła ich finansowania, stanowiące realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami[4]. Zgodnie z art. 13 ust. 2 u.p.z.p., koszty sporządzenia lub zmiany studium wynikające z rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym obciążają budżet związku metropolitalnego.

Ustawodawca zabezpiecza realizację inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym przez ustanowienie kompetencji nadzorczej wojewody do wydania zarządzenia zastępczego. Obowiązujący przepis art. 12 ust. 3 u.p.z.p. stanowi, że jeżeli rada gminy nie uchwaliła studium, nie przystąpiła do jego zmiany albo, uchwalając studium, nie określiła w nim obszarów rozmieszczenia m.in. inwestycji celu publicznego o znaczeniu metropolitalnym, ujętych w ramowym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego, wojewoda, po podjęciu czynności zmierzających do uzgodnienia terminu realizacji tych inwestycji i warunków wprowadzenia tych inwestycji do studium, wzywa radę gminy do uchwalenia studium lub jego zmiany w wyznaczonym terminie. Po bezskutecznym upływie tego terminu wojewoda sporządza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo jego zmianę dla obszaru, którego dotyczy zaniechanie gminy, w zakresie koniecznym dla możliwości realizacji inwestycji celu publicznego oraz wydaje w tej sprawie zarządzenie zastępcze. Przyjęty w tym trybie plan wywołuje skutki prawne takie jak miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Dowiedz się więcej z książki
Poszukiwanie modelu inteligentnego miasta. Przykład Gdańska i Glasgow
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł


Przypisy:
[1] Dz. U., poz. 1890, dalej również jako u.z.m.
[2] Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 199 ze zm., dalej również jako u.p.z.p.
[3] Zwane również przez ustawodawcę „studium metropolitalnym”.
[4] Tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 1774 ze zm.