Przysługujące gminie władztwo planistyczne daje możliwość władczego rozstrzygnięcia które tereny zostaną objęte miejscowym planem. Oznacza to, że wszelkie roszczenia podmiotów prywatnych (osób fizycznych, prawnych, podmiotów nie posiadających osobowości prawnej) a także np. organów administracji są bezpodstawne i niedopuszczalne jest domaganie się od gminy objęcia danego terenu uchwałą o przystąpieniu. Nieskuteczna będzie np. skarga na bezczynność organów gminy (por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24 sierpnia 2004 r., II SAB/Gd 48/04, ONSAiWSA 2005/2/40, :LEX nr 143455). Władztwo planistyczne gminy w tym zakresie może być złamane jedynie ustawą, gdy przepisy odrębne nakładają obowiązek sporządzenia planu (art. 14 ust. 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ).

Obowiązkową, integralną częścią uchwały o przystąpieniu, jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru, który ma być objęty projektem planu (art. 14 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ). Załącznika graficznego nie można pominąć. W tym przypadku ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie stawia żadnych wymogów co do źródła i skali mapy, jej jakości, sposobów oznaczania informacji na mapie itp., zatem odmiennie, niż to ma miejsce w przypadku załącznika graficznego, który ma być dołączony do uchwały w sprawie planu miejscowego. Podstawową zasadą, jaką powinna kierować się rada, jest to, aby załącznik graficzny do uchwały w sprawie przystąpienia był czytelny i jednoznacznie określał zakres terenu objętego planem oraz aby był spójny z częścią tekstową uchwały. Są to warunki minimalne, ale wydaje się, że również wystarczające dla oceny prawidłowości załącznika graficznego do uchwały o przystąpieniu (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, z dnia 21 lipca 2010 r., II OSK 964/10. LEX nr 694436 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 25 września 2008 r., II SA/Bk 443/08, LEX nr 475215).

Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym  regulują również pewne elementy procedury uchwałodawczej. Zgodnie z art. 14 ust. 4 uchwałę o przystąpieniu rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Oznacza to, że tylko organy gminy mają możliwość zainicjowania procedury planistycznej, co jest kolejnym przejawem władztwa planistycznego. Oczywiście dopuszczalne jest składanie wniosków do organów gminy (np. przez właścicieli nieruchomości, inwestorów itp.) o podjecie prac nad planem miejscowym dla danego terenu, ale wnioski takie nie są prawnie wiążące. Niedopuszczalne jest również rozszerzanie prawa inicjatywy uchwałodawczej w przedmiocie uchwały o przystąpieniu na inne podmioty. Rada gminy nie może zatem określić (np. w statucie gminy), że inicjatywa uchwałodawcza w tym zakresie będzie należała np. do komisji rady czy obywateli.

Ponadto ustawa stawia wymóg, by uchwała o przystąpieniu była poprzedzona wykonaniem przez organ wykonawczy gminy analiz dotyczących zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, przygotowaniem materiałów geodezyjnych do opracowania planu oraz ustaleniem niezbędnego zakresu prac planistycznych (art. 14 ust. 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ). W sytuacji, gdy z inicjatywą uchwałodawczą występuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), sytuacja jest prosta, gdyż wskazane analizy i dokumenty organ musi przygotować przed wniesieniem projektu uchwały o przystąpieniu i złożyć je radzie gminy razem z projektem uchwały (por. jednak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II SA/Lu 274/09, LEX nr 574467 w odniesieniu do formy sporządzenia analizy). Sprawa komplikuje się, gdy to rada gminy podejmuje z własnej inicjatywy uchwałę o przystąpieniu. W tej sytuacji powinna ona zlecić organowi wykonawczemu dokonanie analiz i przygotowanie odpowiednich dokumentów (por. T. Bąkowski, komentarz do art. 14 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym , Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Zakamycze, 2004).

Rada gminy przyjmuje uchwałę o przystąpieniu, co powoduje rozpoczęcie procedury sporządzania projektu miejscowego planu przez organ wykonawczy gminy. Pierwszą czynnością, którą wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest zobowiązany wykonać, to ogłoszenie o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu i umożliwienie składania wniosków do planu. Wobec tego, że uchwała o przystąpieniu nie jest aktem prawa miejscowego i wchodzi w życie z dniem podjęcia, organ wykonawczy nie musi przekazywać jej do ogłoszenia wojewodzie, zatem rozpoczęcie prac nad projektem planu może nastąpić natychmiast po podjęciu uchwały przez radę.

Rada gminy może oczywiście również odrzucić uchwałę o przystąpieniu – wówczas procedura planistyczna się nie rozpocznie.

Możliwa jest również sytuacja, w której organy gminy dojdą do wniosku, iż niezbędna jest zmiana obszaru objętego planem lub całkowita rezygnacja z uchwalenia planu dla danego terenu. Co prawda ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie reguluje takiej sytuacji, ale orzecznictwo sądowe dopuszcza ją, wyprowadzając z zasady władztwa planistycznego gminy taką kompetencję. W celu zmiany obszaru, co do którego ma toczyć się procedura planistyczna, rada gminy musi podjąć uchwałę o zmianie uchwały o przystąpieniu. Wówczas organ wykonawczy gminy będzie zobligowany do dostosowania zasięgu terytorialnego projektu planu do zmienionej uchwały o przystąpieniu. Jeżeli z jakichkolwiek powodów organy gminy uznają, że celowa jest rezygnacja z uchwalenia miejscowego planu, wówczas rada gminy musi podjąć uchwałę o uchyleniu uchwały o przystąpieniu. Organ wykonawczy gminy nie może w takiej sytuacji kontynuować procedury planistycznej i miejscowy plan nie zostanie sporządzony i przyjęty (por. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 2 listopada 2009 r., NK.II.0911-5/493/09, Dz. Urz. Woj. Dolno. Nr 194, poz. 3438, LEX nr 552100 oraz rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Opolskiego z dnia 5 maja 2009 r. IG.VI-NC-7042-86/09, Dz. Urz. Woj. Opols. Nr 34, poz. 627, LEX nr 512492).

Zgodnie z art. 27 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w przypadku konieczności zmiany planu procedura jest analogiczna, więc powyższe uwagi należy odnieść również do toku postępowania nad zmianą miejscowego planu.


Pisaliśmy o tym również:
Pierwszy krok do planu miejscowego

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.)