Obowiązek złożenia sprawozdań ciążył na 97 partiach politycznych wpisanych do ewidencji partii politycznych, prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. W ustawowym terminie sprawozdania złożyło 79 partii politycznych.
Po upływie ustawowego terminu sprawozdania złożyły partie polityczne: Chrześcijańska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej i Nowe Centrum.
Czytaj też: Nowe obowiązki partii - MF ogłasza wzory rejestru wpłat i umów >>
Nie złożyły sprawozdań partie polityczne: Polska Wspólnota Narodowa, II Rzeczpospolita Polska, Obrona Narodu Polskiego, Demokracja Bezpośrednia, Liga Narodowa, Partia Chłopska, Inicjatywa Obywatelska, Jedność Narodu, Partia Kierowców, Polska Partia Internetowa, Polska Nas Potrzebuje , Sami Swoi , Partia Współpracy Zagranicznej, K'15 , Idea i Przebudzeni Konsumenci.
Ponadto 32 partie polityczne załączyły do sprawozdania sprawozdanie biegłego rewidenta z badania w zakresie wpływów na Fundusz Wyborczy. Sprawozdania biegłego rewidenta nie załączyły do sprawozdania partie polityczne: Twój Ruch i Nowoczesna.
Od decyzji PKW partie odwołały się do Sądu Najwyższego, który w składzie siedmiorga sędziów w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznał jedenaście spraw zainicjowanych skargami partii politycznych na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej.
Czytaj w LEX: Informacja o działalności partii politycznych jako informacja publiczna >>>
Czytaj w LEX: Czy partie polityczne mogą mieć charakter religijny? Glosa do wyroku ETPC z dnia 3 września 2020 r., 11157/11 >>>
Nielegalne korzystanie z pieniędzy
Powodem skarg było odrzucenie sprawozdań finansowych partii o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania za lata 2019 i 2020. Podstawę odrzucenia przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdań finansowych partii politycznych stanowiły naruszenia przepisów ustawy o partiach politycznych, a mianowicie art. 24 ust. 7, art. 24 ust. 8, art. 25 ust. 1 oraz art. 35 ust. 2 tejże ustawy. Dotyczyły one głównie sytuacji korzystania przez partie polityczne z kwot zakwalifikowanych przez PKW jako pożyczki niebędące dozwolonymi ustawowo kredytami bankowymi. A także:
- gromadzenia przez partię polityczną środków finansowych poza jej rachunkiem,
- pozyskiwania środków finansowych z niedozwolonych źródeł oraz
- finansowania w trakcie wyborów działalności Komitetu Wyborczego partii ze środków niepochodzących tylko i wyłącznie z Funduszu Wyborczego.
Czytaj w LEX: Wymogi formalne wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie badania celów lub działalności partii politycznych >
Czytaj w LEX: Modele i źródła finansowania partii politycznych >>>
Oczekiwanie na wyrok Trybunału
Sąd Najwyższy postanowieniami składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zawiesił postępowania w sprawach I NSW 2/22, I NSW 4/22, I NSW 5/22, I NSW 8/22, I NSW 9/22 oraz I NSW 10/22 na podstawie art. 177 par. 1 pkt 3(1) k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny o zgodności z Konstytucją RP przepisów będących podstawą zaskarżonych uchwał Państwowej Komisji Wyborczej oraz podnoszonych w skargach zarzutów.
Rozstrzygnięcie w tych sprawach, z uwagi na tożsamość problemów prawnych, zależne jest od wyników postępowań zawisłych przed Trybunałem Konstytucyjnym (P 2/19; P 8/17). Postępowania te są efektem pytań prawnych Sądu Najwyższego, mających na celu ustalenie, czy przepisy przewidujące konieczność odrzucenia sprawozdania finansowego partii również w przypadku stwierdzenia formalnych nieprawidłowości w odniesieniu do drobnych kwot, są zgodne z konstytucyjną zasadą proporcjonalności.
Odrzucenie skarg
W dwóch sprawach Sąd Najwyższy wydał postanowienia o odrzuceniu skargi. Legitymacja czynna do zaskarżenia uchwały Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie sprawozdania partii politycznej o źródłach pozyskania środków finansowych przysługuje partii politycznej jako stronie postępowania na zasadach ogólnych. W konsekwencji, stosownie do art. 87(1) par. 1 k.p.c., przy wnoszeniu tej skargi obowiązuje tzw. przymus adwokacko-radcowski.
W tych sprawach Sąd Najwyższy odrzucił skargi z powodu niedopuszczalności jej wniesienia bezpośrednio przez prezesa partii politycznej.
Oddalenie skarg niezasadnych
Z kolei w sprawach I NSW 1/22 oraz I NSW 3/22 rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego polegało na oddaleniu skargi.
W sprawach tych skarżące partie nie wykazały zasadności stawianych zarzutów. W sprawie I NSW 1/22 zauważono, że zarzuty miały charakter jedynie polemiczny i nie odnosiły się do rzeczywistych przyczyn odrzucenia sprawozdania finansowego partii, wobec czego nie mogły zostać uwzględnione. Skarżąca partia przedstawiła bowiem zarzuty wskazując, że odrzucenie jej sprawozdania nastąpiło w związku z niedochowaniem terminu do jego wniesienia i trwającym wówczas stanem epidemii wywołanym wirusem SARS-CoV-2.
Tymczasem odrzucenie sprawozdania finansowego nastąpiło w wyniku ustalenia, że działalność Komitetu Wyborczego tej partii w trakcie wyborów finansowana była ze środków niepochodzących z Funduszu Wyborczego.
Natomiast w sprawie I NSW 3/22 doszło do naruszenia przepisów w okolicznościach innych niż te, które uzasadniały zawieszenie postępowania w sprawach I NSW 2/22, I NSW 4/22, I NSW 5/22, I NSW 8/22, I NSW 9/22 oraz I NSW 10/22 ze względu na pytania prawne zadane Trybunałowi Konstytucyjnemu. W szczególności, kwoty, których dotyczyły stwierdzone przez PKW nieprawidłowości, trudno było uznać za bagatelne.
Sygnatura akt I NSW 1/22, I NSW 2/22, I NSW 3/22, I NSW 4/22, I NSW 5/22, I NSW 7/22, I NSW 8/22, I NSW 9/22, I NSW 10/22, I NSW 11/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
