Według wykładni przepisów dokonanej przez Naczelny Sąd Administracyjny każda fundacja w polskim porządku prawnym realizuje zadania publiczne, nawet jeśli nie dysponuje majątkiem publicznym - czyli nawet jeżeli prowadzi działalność ze środków własnych (dotacji, zbiórek), to wykonuje zadania publiczne i w związku z tym jest podmiotem zobowiązanym do udzielania informacji publicznej.
Zobacz procedurę w LEX: Udostępnienie informacji publicznej na wniosek >
Fundacja rodzinna ma wiele zalet, ale tylko dla rozważnych>>
Ordo Iuris vs. Fundacja Batorego
Wyrok NSA dotyczył sporu między Fundacją im. Stefana Batorego a Fundacją Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris („Ordo Iuris”) dotyczącej obowiązku rozpatrzenia przez Fundację wniosku Ordo Iuris, w związku z prowadzonym przez Fundację w latach 2013-2016 programem Obywatele dla Demokracji finansowanym ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014 (tzw. Funduszy EOG). Fundacja stała na stanowisku, że nie jest zobowiązana do rozpatrzenia takiego wniosku, ponieważ nie jest podmiotem dysponującym majątkiem publicznym, a wnioskowana informacja nie dotyczy wykonywania zadania publicznego. NSA uznał jednak inaczej - przyjął szeroką interpretację przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. W ocenie NSA każda fundacja w Polsce wykonuje zadania publiczne, nawet jeśli nie dysponuje majątkiem publicznym. Sąd uznał, że nie jest konieczne wskazanie konkretnego zadania w ustawie lub Konstytucji, aby fundacja była zobowiązana do udzielania informacji publicznej.
Czytaj w LEX: Ustawa o dostępie do informacji publicznej w praktyce sędziego >
Zobacz procedurę w LEX: Badanie przesłanek odmowy udostępnienia informacji publicznej >
Jeden wyrok, sporo obowiązków
- Sąd wyszedł z założenia, że - jeżeli, jak stanowi ustawa o fundacjach - fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami RP celów społecznych, z tego wyprowadził wniosek, że ze względu na tak określone cele działania fundacji, należą one do podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej nie tylko w jakimś wybranym zakresie wynikającym z dysponowania środkami publicznymi przy realizowaniu publicznych zadań, ale co do zasady są podmiotami zobowiązanymi na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej - mówi dr hab. Marlena Sakowska-Baryła, radca prawny, partner w Sakowska-Baryła, Czaplińska Kancelaria Radców Prawnych.
Zobacz linię orzeczniczą: Dopuszczalność prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej pokrywającej się z jej działalnością statutową >
- Tak nakreślone stanowisko NSA przekłada się teraz na praktykę działania fundacji w zakresie realizacji dostępu do informacji publicznej, ponieważ w świetle ustaleń orzeczniczych obowiązek stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej nie ogranicza się do wąskiego obszaru zadań wykonywanych za publiczne pieniądze, ale właściwie dotyczy całokształtu działalności fundacji, także takiej, która należy do wykonywania jej celów statutowych finansowanych ze środków własnych, które nie zostały zlecone przez żaden organ władzy publicznej czy też inny publiczny podmiot - wskazuje mec. Sakowska-Baryła. - Po stronie fundacji powoduje to konieczność zmiany praktyk zarządzania informacjami i zwiększenia transparentności, niezależnie od tego w jakim obszarze podejmuje aktywność i z czyich środków jest to finansowane. Personel fundacji powinien przeanalizować przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz zastosować się do obowiązków wynikających z tej ustawy - dodaje.
Fundacja powinna założyć BIP
Jednym z niezbyt lubianych obowiązków przez instytucje podlegające ustawie o dostępie do informacji publicznej jest prowadzenie Biuletynu Informacji Publicznej, czyli strony internetowej, na której powinien udostępniać:
- swój status prawny lub formę prawną,
- przedmiot działania i kompetencje,
- organy i osoby sprawujące funkcje i ich kompetencje,
- majątek, którym dysponuje,
- tryb działania,
- sposoby przyjmowania i załatwiania spraw,
- informacje o prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych.
Czytaj w LEX: Biuletyn Informacji Publicznej – uwagi praktyczne >
- To być może mało popularne, ale fundacje powinny prowadzić BIP i umieszczać w nim te informacje publiczne, które są wymagane przepisami rzeczonej ustawy - uważa mec. Sakowska-Baryła. Dodaje, że muszą też przygotować się na rozpatrywanie wniosków o dostęp do informacji publicznej, zawczasu ustalić, kto w obrębie fundacji może być uznany za pełniącego funkcję publiczną, jakimi tajemnicami ustawowo chronionymi dysponuje, a przez to w jakim zakresie ograniczony jest dostęp do informacji publicznej ze względu na te tajemnice oraz , w których przypadkach możliwe jest powoływanie się na przesłanki prywatności osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.
Odpowiedzialność za bezczynność
Fundacje muszą też pamiętać o konsekwencjach prawnych związanych nieudostępnianiem informacji, choćby o odpowiedzialności za bezczynność. Nieudostępnienie informacji publicznej w terminie, jak również niewydanie w terminie decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Skarga dotyczy najczęściej bezczynności w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Skargę na bezczynność można złożyć również, gdy podmiot zobowiązany nie zrealizował w pełni złożonego wniosku o udostępnienie informacji publicznej (np. udzielenie informacji nastąpiło jedynie w części, w innej formie niż wskazanej we wniosku)
Zobacz linię orzeczniczą: Tryb zaskarżenia bezczynności organów w sprawach wniosków o udostępnienie informacji publicznej >
Ustawa przewiduje również odpowiedzialność za nieudostępnienie informacji publicznej - osoba, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi takiej informacji nie udostępnia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie odwoławcze w przypadku wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej >
Co jeszcze zyskasz? Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
