W nowelizacji uchwały w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania w obwodach głosowania utworzonych w kraju w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 18 maja 2025 r., PKW zmieniła zasady weryfikacji zaświadczeń przedstawianych przez obserwatorów społecznych. W nowych przepisach zrezygnowano z możliwości przedstawienia zaświadczenia w formie skanu opatrzonego własnoręcznym podpisem.

Zgodnie z uchwałą PKW z 8 maja zaświadczenie dla obserwatora społecznego musi być podpisane przez osobę działającą w imieniu organu uprawnionego do reprezentowania na zewnątrz stowarzyszenia lub fundacji i powinno zostać sporządzone według wzoru ustalonego uchwałą PKW nr 85/2025 z 18 lutego 2025 r. w sprawie wzoru zaświadczenia dla obserwatora społecznego. Dopuszczalne jest także użycie zaświadczenia sporządzonego według wzoru ustalonego uchwałą nr 66/2023 PKW z 17 sierpnia 2023 r.

- Zaświadczenia mogą różnić się między sobą wyglądem i układem graficznym, ale ich treść musi odpowiadać wzorowi ustalonemu przez Państwową Komisję Wyborczą – wskazano w uchwale.

Zobacz także:  PKW: Weryfikacja wyborców możliwa przez aplikację mObywatel

Weryfikacja zaświadczenia

Na podstawie przedłożonego zaświadczenia członek komisji ma obowiązek zweryfikować (poprzez sprawdzenie w Krajowym Rejestrze Sądowym) uprawnienie do wyznaczenia obserwatorów społecznych przez dane stowarzyszenie lub fundację. Sprawdzenia można dokonać w wyszukiwarce Ministerstwa Sprawiedliwości na stronie internetowej: https://wyszukiwarka-krs.ms.gov.pl

Z wytycznych wynika, że w przypadku braku takiej możliwości technicznej lub innych wątpliwości, komisja zwraca się o pomoc w tej sprawie do urzędu gminy. Przewodniczący komisji nie zatrzymuje zaświadczenia okazywanego przez obserwatora społecznego, gdyż jest ono przedkładane wyłącznie do wglądu.

Uprawnienia obserwatorów społecznych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obserwatorzy społeczni mają takie same uprawnienia, jakie przysługują mężom zaufania, czyli mogą być obecni podczas wszystkich czynności komisji, do której zostali wyznaczeni. Mają też prawo być obecni w lokalu wyborczym w czasie przygotowania głosowania, w trakcie głosowania i podczas ustalania wyników głosowania oraz sporządzania protokołu głosowania. Mogą też obserwować liczenie głosów przez komisję i ustalanie przez nią wyników głosowania. Obserwatorzy maja też prawo zgłaszać na bieżąco uwagi. W odróżnieniu od mężów zaufania nie mogą wnosić uwag do protokołu głosowania ani być obecni przy jego przewożeniu i przekazywaniu.

Prawo wyznaczenia po jednym obserwatorze społecznym do komisji mają stowarzyszenia i fundacje, które celach statutowych mają wpisane m.in.: troskę o demokrację, prawa obywatelskie lub rozwój społeczeństwa obywatelskiego.