Ustawa szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (ZRID), mająca w założeniu przyspieszenie i usprawnienie procesu realizacji inwestycji budowlanych dotyczących dróg publicznych pociąga za sobą także skutki prawnorzeczowe. Podstawowym jest wywłaszczenie dotychczasowych właścicieli (użytkowników wieczystych) z przysługującego im prawa własności nieruchomości objętych decyzją ZRID.
Drugim skutkiem o naturze prawnorzeczowej jest ograniczenie właścicieli w zakresie możliwości dokonywania obrotu prawnego nieruchomościami. Jak stanowi art. 11d ust. 9 i ust. 10 ZRID z dniem zawiadomienia, o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego, objęte wnioskiem o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, nie mogą być przedmiotem obrotu w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami. Czynność prawna dokonana z naruszeniem zakazu, o którym mowa jest nieważna.
Jak rozumieć obrót nieruchomościami
ZRID w kwestii rozumienia pojęcia „obrót nieruchomościami” odsyła do regulacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, z uwagi na fakt, iż sama nie zawiera w tym zakresie norm. Jak stanowi art. 13 ust. 1 z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone, jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane, jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji. Użyty przez ustawodawcę zwrot „w szczególności” ma charakter niepełnego wyliczenia, które to wyliczenie ma charakter jedynie przykładowy (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 10-08-20027 r., I SA/Kr 395/06, LEX nr 944332).
Tym samym z powyższego można wywieść dwa wnioski. Po pierwsze, wskazany zakaz ma odniesienie do wszelkich form zmiany stanu prawnego nieruchomości objętych ZRIDEM od dnia podania do wiadomości publicznej zawiadomienia o wszczęciu postępowania z wniosku inwestora drogi publicznej lub z dniem doręczenia indywidualnego zawiadomienia, jeżeli nastąpiło to przed publicznym zawiadomieniem. Wykładnia językowa wskazanego przepisu pozwala przyjąć, że dotyczy to także nieruchomości pozostających w użytkowaniu wieczystym.
Przeczytaj także: Wyjątek został regułą - prezydenci miast budują drogi na skróty
Problem ze zwrotem nieruchomości
W praktyce także pojawił się problem związany ze stosowaniem tego przepisu do przypadków zwrotu nieruchomości byłym właścicielom na skutek niewykorzystania nieruchomości na cel wywłaszczenia. Jak przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 14 marca 2024 r., (sygn. akt II SA/Rz 1806/23 , LEX nr 3734998) „objęcie nieruchomości (czy też jej części), a należącej do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego decyzją dotyczącą udzieleniem zgody na realizację inwestycji drogowej wyłącza możliwość legalnego obrotu tą nieruchomości - także w zakresie jej zwrotu byłemu właścicielowi w trybie art. 136 ust. 3 u.g.n. Termin „czynność prawna” o której mowa w powołanym art. 11d ust. 10 ZRID nie należy bowiem interpretować wąsko w rozumieniu cywilistycznym, jako zdarzenie prawne mające na celu wywołanie skutków w zakresie prawa cywilnego (ustanowienie, zmiana lub zniesienie stosunku prawnego), ale szeroko jako każdy obrót nieruchomością, o którym mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami tj. także jej zwrot”.
Po drugie, należy wskazać, że przedmiotowy zakaz znajduje zastosowanie wyłącznie do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Ustawodawca wskazany przepis sformułował bez użycia zwrotu „w szczególności” czy też używając ogólnego zwrotu nieruchomości. Tym samym literalna wykładnia tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że wskazany zakaz nie obejmuje nieruchomości nie stanowiących własność publicznoprawną. Własność powinno oceniać się na dzień kiedy decyzja ZRID stanie się ostateczna.
Cena promocyjna: 242.1 zł
|Cena regularna: 269 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 269 zł